Tüm dünyanın gözü kulağı, Ukrayna’ya yönelik Rusya saldırısında. Daha şimdiden binlerce kişinin can verdiği savaş, tedarik zincirlerini de vurmaya başladı. Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği’nin geçen perşembe günü yaptığı açıklama ile başlayan ‘yağ tartışması’ ortaya çıkan görüntülerle yeni bir boyut kazandı. Dernek açıklamasında, Türkiye genelinde raf ve stoklarda 1-1.5 aylık ayçiçek yağının olduğu belirtildi. Açıklamanın yapılmasının nedeni ise, Rusya’nın, Türkiye’ye gelecek olan yağ yüklü 15-16 geminin çıkışına izin vermemesi oldu. Dernek açıklamasının medyaya yer alması üzerine yağ piyasasında cuma günü öğleden sonra bir panik havası oluşmaya başladı. Toptancı ve perakendeciler arasında artan yağ trafiğine, cumartesi günü bir markette çekilen görüntü ile tüketiciler de dahil oldu.
‘SPEKÜLASYON’ VURGUSU
Oluşan panik havası sonrası, göreve yeni başlayan Tarım ve Orman Bakanı Prof. Dr. Vahit Kirişci açıklama yaptı. Bakan Kirişci açıklamasında, tüketicinin endişe etmesine gerek olmadığını, stoklarda yeterince yağ bulunduğunu kaydetti. Açıklamasında “Spekülasyon yapılıyor” vurgusu yapan Bakan Kirişci “Toplam ayçiçeği üretimimiz 2021 yılında bir önceki yıla göre yüzde 17 artmıştır. Bitkisel yağ arzında sorun yaşanmaması için her türlü tedbir alınmaktadır. Bu kapsamda alternatif ülkeler ve alternatif yağ çeşitleri için gerekli çalışmalar yapılmış, ayrıca ayçiçeği yağ ihracatı da durdurularak, mevcut stokların yurtiçi tüketimi karşılayacak şekilde yönetilmesi sağlanmıştır” ifadelerini kullandı.
ENDİŞEYE GEREK YOK
“Çukurova bölgesinde başlayacak ilk hasada kadar gerekli her türlü planlama yapılmıştır” diyen Bakan Kirişci “Ülkemizin 1-1.5 aylık tüketimimize ancak yetecek kadar ayçiçek tohumu ve yağ stoku bulunduğu iddiaları tamamıyla gerçek dışıdır. Gerek üretimimiz, gerek sektörün tedarikleri ve devir stoklarımız dikkate alındığında ülkemizin yeterli miktarda ayçiçek yağı stoku bulunmaktadır. Netice itibarıyla halkımızın endişe edeceği bir durum söz konusu değildir” vurgusu yaptı.
FİYAT YÜZDE 30 ARTTI
“Tüketicinin panik yapmasına gerek yok” uyarısı yapan İstanbul Perakendeciler Derneği Başkanı Faruk Güzeldere de “Panik havası olunca arz-talep dengesi de bozuluyor. Hem dernek başkanı olduğum hem marketlerimiz olduğu için gelişmeleri an be an takip ediyorum. 4-5 teneke yağ isteyen var. Yine telefonla, yarım saate bir yağ siparişi veren var. Durum böyle olunca, herşey alt üst oluyor. Ancak tüketicinin panik yapmasına gerek yok. Yine, tüketicinin yanı sıra, fırsatçılık yapıp yağ toplayan bakkal ve toptancılar oluyor. Bunlar da dengeyi bozuyor. Ben açık bir çağrıda bulunuyorum. Bakanlık, özellikle yağ başta olmak üzere, un, şeker ve hububat gibi ürünlerde TMO eliyle piyasaya müdahale etmeli. Gerekirse ürünün üstüne etiket basılıp bizlere verilsin. Hiç kâr yapmadan da bu ürünleri satmaya hazırız. Yeterki tüketici uygun fiyata ürün bulsun ve panik olmasın. Kaldı ki, Çukurova Bölgesi’nin ayçiçeği hasadına 2-3 ay kaldı. Bu süreç, iyi bir planlama ile rahatlıkla atlatılabilir” dedi. Başkan Güzeldere, oluşan panik nedeni ile fiyatların yüzde 30 seviyesinde arttığını da kaydetti.
Bu arada Emniyet Genel Müdürlüğü de Twitter’dan yağ fiyatlarıyla ilgili ‘provokatif ve dezenformasyon içeren paylaşımlarda bulunan’ 45 hesap hakkında işlemlere başlanıldığını duyurdu.
YAĞDA AÇILIŞA ÖZEL İNDİRİM YAPINCA…
tüketiciyi panikleten ‘yağ izdihamı’ görüntüsüne ilişkin ayrıntılara ulaştı. Görüntü cumartesi günü İstanbul Haramidere’de toptan gıda satışı yapan bir markette çekildi. Z. Şirketler Grubu’na ait şubelerden birinin açılışı yapıldı. Grup, açılışlarda sıkça yapıldığı gibi, bir kaç kalem ürünü indirimli fiyattan satışa sundu. Bilinen bir yağ markasının 5 litrelik tenekesi için ise 114 lira 90 kuruşluk bir etiket konuldu. Anılan markanın ait ürünün piyasa fiyatı 135 liraydı. Bir teneke yağda 20 liralık indirimi gören tüketici, kulaktan kulağa yayılan “piyasada yağ sıkıntısı var” söylentisi eşliğinde, yığın haldeki 5 litrelik yağlardan 4’er 4’er almaya çalışınca ortaya da izdiham görüntüleri çıkmış oldu.
DERNEK NE DEMİŞTİ?
Yağda yaşanan tartışmaların kaynağında ise, büyük oranda, piyasanın devi firmaların üyesi olduğu Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği’nin geçen perşembe günü yaptığı yazılı açıklama yer aldı. Dernek açıklamasında “Ülkemizin stokları, market rafları dahil, mart sonu veya nisan ortasına kadar yetecek düzeydedir. Halihazırda sektörümüzün Rusya ve Ukrayna siparişli 15-16 gemisi Karadeniz limanlarında bekletilmektedir. Rusya Federasyonu bu bölgeden halen kargo gemilerinin çıkışına izin vermemektedir” denilmişti. Öte yandan Türkiye’de ayçiçek yağı tüketimi yıllık 1 milyon ton. Bu rakamın yüzde 70’i ithal ediliyor. Söz konusu ithalatın yüzde 95’i Rusya ve Ukrayna’dan yapılıyor.
