VİOP kelimesi, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nın (VİOP) baş harflerinden oluşan kısaltmasıdır. VİOP piyasasının tanımı ise Borsa İstanbul bünyesinde işlem gören sermaye piyasası araçları üzerine düzenlenmiş vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile diğer türev araçlarının elektronik ortamda alım ve satımının yapıldığı piyasaların kısa adıdır.
VİOP piyasası, günümüz sermaye piyasalarına ve yatırım ihtiyaçlarına daha az miktarlarla yatırım çözümleri sunmakta ve son yıllarda ivmelenme göstererek ve yatırımcı tabanı önemli bir genişleme içerisine girmiştir.
Yeni başlayanalar için VİOP piyasasına gösterilen bu ilgi önemli referans noktasıdır. VİOP’ta oluşan potansiyel getiri fırsatlarından faydalanmak isteyen yatırımcıların türev piyasa olan VİOP’un ve işlem gören türev ürünlerin özelliklerini kısaca VİOP piyasası işlem esaslarını bilmesi gerekmektedir çünkü spot piyasalardan türev piyasalar önemli farklılıklara sahiptir.
VİOP piyasası ve piyasada işlem gören türev ürünler Sermaye Piyasaları Kanunları ile tanımlanarak global standartlar ile uyumlu hale getirilmiştir.
Yeni başlayanlar için VİOP’ta işlem gören vadeli işlem sözleşmelerinin tanımını en yalın hali ile verelim;
Vadeli işlem sözleşmeleri, sermaye piyasalarında işlem gören ekonomik veya finansal ürünü, dövizi ya da kıymetli madeni önceden belirlenmiş belirli bir vadede, belirli fiyattan ve belirli miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma veya satma yükümlülüğü veren sözleşmelerdir.
Vadeli işlem sözleşmelerinin tanımından da anlaşılacağı üzere vade, miktar, nitelik ve fiyat unsurları standarttır. Vadeli işlem sözleşmelerinde dayanak varlık grubu ne olursa olsun bu unsuralar standarttır.
VİOP’ta işlem gören ürünler, Borsa İstanbul piyasasında işlem gören finansal enstrümanlar ve diğer türev ürünledir. Bu ürün grupları içinde BİST 30 endeksi, BİST 30 endeks hisseleri, dövizler, kıymetli madenler, faiz, enerji dahil olmak üzere çok geniş yelpazede varlıklar yer almaktadır. Bu çeşitlilik spekülatif kazanç, portföy yönetimi ve risk yönetimi açısından spot piyasanın popüler dayanak varlıklarında işlem imkânı vermektedir.
VİOP’ta şimdilik 50 kadar varlık işlem görmektedir. En çok işlem gören enstrümanlar arasında BİST yakın vade payları, BIST 30, Dolar/TL, Euro/TL, EUR/USD, Gram Altın (TL/GR) Altın (USD/ONS) varlıkları sayılabilir.
VİOP piyasasının yatırımcıya cazip gelen avantajlarından bazıları şunlardır;
VİOP, Sermaye Piyasası Kanunlarına göre Borsa İstanbul bünyesinde faaliyet gösteren güvenilir ve şeffaf bir piyasadır.
Spot piyasa varlıklarına daha az miktarla yatırım imkânı sağlayan kaldıraç sistemi
Spot piyasa varlıklarının daha düşük maliyetlerle risk yönetimi
Portföy yönetimi ve çeşitlendirilmesi,
Nakit teminatlar ile birlikte tüm TL pozisyonların nema (faiz) geliri elde etmesi,
Spot piyasa enstrümanlarına düşük maliyetlerle yatırım imkânı,
Fiyatların yükselişine ve düşüşüne yatırım imkânı veren çift yönlü piyasa özelliği,
VİOP demo hesapta ücretsiz pratik imkânı,
VİOP finansal okuryazarlık eğitimleri,
Aynı işlem platformundan çok geniş yelpazede finansal ürüne yatırım olanağı.
VİOP’un dezavantajları arasında ise;
VİOP’ta küçük teminatlarla yüksek hacimli işlem imkânı tanıyan kaldıraç sisteminde kazanç ve kayıp riski oranı aynıdır. Kaldıraç sisteminde yüksek kazanç potansiyeli kadar kayıp riski de olduğu unutulmamalıdır.
VİOP’ta işlem yapılmasına olanak tanıyan teminat sistemi etkin teminat yönetimi yapılmadığında riske dönüşebilir. Yatırımcı açmış olduğu pozisyonu taşıyabilmesi için teminatının başlangıç teminatının altına düşülmemelidir. Başlangıç teminatının altına düşen pozisyonlar, mevzuat gereği sistem tarafından otomatik olarak kapatılır. Dolayısıyla yatırımcı işlem stratejini gerçekleşmeden pozisyonunu kaybedebilir. Bu durumlara mahal vermemek için bakiyenin tamamı ile pozisyon açılmaması, başlangıç teminatının üstünde bakiye hesapta bulundurarak pozisyonun korunması sağlanabilir.
VİOP’ta işlem gören tüm sözleşmeler aynı likiditeye sahip değildir, oynaklığın arttığı zamanlarda bu varlıklarda her fiyat kademesinde fiyat oluşmama riski olabilir.
VİOP’ta oluşan potansiyel kazanç fırsatlarının değerlendirilebilmesi için öncelikle VİOP müşteri hesabının açılması gerekmektedir. Yatırım hesabı olan müşterilerin, VİOP sözleşme kitini imzalaması, risk testini yapması ile VİOP hesabı açılışı yapılabilir.
Yatırım hesabı olmayan müşterilerin kimlik beyanı ile birlikte yatırım hesabı açarak, VİOP sözleşme kitini imzalaması, risk testinin yapılması yeterlidir.
İşlem yapmaya başlamak için ise yatırımcı kendisine ait olan VİOP müşteri hesabına yatırım yapmak istediği tutarı (teminatı) yatırdıktan sonra artık VİOP’ta para kazanma fırsatlarını değerlendirebilir.
VİOP’ta yatırım yapmak çok kolay ve basittir. VİOP müşteri hesap numarası ve şifre ile bilgisayarınızdan ya da akıllı teknoloji (cep telefonu- tablet- I Phone) uygulamaları ile Kurumun web sitesi üzerinden online olarak GCM Meta Trader 5 VİOP işlem platformuna erişebilirsiniz.
NOT: Yukarıdaki yazıyı gcmyatırım.com.tr sitesinden aldım.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist
