Ülkemizde motosiklet kullanımı artan bir hızla ilerlemektedir. Son aylarda akaryakıt fiyatlarının aşırı yükselmesi, trafik sıkışıklığına alternatif çözüm olma ihtimali, gençlerin tutkusu gibi nedenler motosiklet satışlarının katlanmasına neden olmuştur.
Özellikle pandemi döneminde internetten yapılan alışverişlerin artması da motokuryelerin sayısının artmasına neden olmuş ve giderek artış hızı yükselmektedir. Ancak motosiklet kullanıcılarının trafikte kuralları ihlal etmeleri sonucunda bir takım kaza riskleri de kendini göstermektedir. Trafik ışıklarına aldırmamak, geçiş koşullarını hiçe saymak, aşırı hız yapmak, fazla ses çıkararak toplumu rahatsız edecek şekilde motosiklet kullananların sayısı az değildir. Motokuryeler ise bir meslek icra etmektedirler ve aldıkları siparişi süratle ulaştırmak için bir takım trafik hataları yaptıkları bir gerçektir.
Bisiklet kullanımı ise ülkemizde maalesef son derece azdır. Bazı caddelerimizde son yıllarda faaliyete geçen bisiklet yolları kullanılmamaktadır. Avrupa ülkelerinde devlet başkanları ve bakanların bisikletle işlerine gittiklerini sosyal medyada izliyoruz. Bizde ise bırakın bakanları vatandaşlar bile her yere araba kullanarak gidip geldiklerinden hareketsiz kalmakta ve sonuçta bir takım sağlık problemleriyle karşılaşmaktadır. Hâlbuki bisiklet kullandığınız zaman neredeyse tüm organlar çalışmakta bir nevi jimnastik ve spor yapmış olacağız.
Türkiye’de motosiklet kullanımı ve satışları hakkında euronews’in haberi aşağıdadır.
Ocak-Temmuz dönemini kapsayan yılın ilk yedi ayında 528 bin motosikletin trafiğe kaydı yapıldı. Bu sayı 2022’in aynı döneminde 217 bin idi. Ocak-Temmuz döneminde son iki senede satışlar neredeyse dörde katlandı.
Türkiye’de motosiklet satışlarında son iki senede büyük bir artış yaşanıyor. Ocak-Temmuz dönemini kapsayan yılın ilk yedi ayında 528 bin motosikletin trafiğe kaydı yapıldı. Bu sayı 2022’in aynı döneminde 217 bin idi.
Yılın ilk yedi ayına göre bakıldığında son bir yılda artış yüzde 143 olurken, son iki yıllık artış ise yüzde 259 oldu. 2023’ün ilk yedi ayında trafiğe kaydı yapılan motosiklet sayısı 2022’nin tamamında yapılan kayıttan 112 bin fazla oldu.
Türkiye’de her 100 motorlu kara taşıtından 17’si motosiklet. Motosiklet oranının en yüksek olduğu iller ise Kilis, Muğla ve Hatay oldu. Peki, Türkiye’de kaç motosiklet var. Motosiklet kullanımının en yaygın olduğu şehirler hangisi?
Kaynak: TÜİK
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Ocak-Temmuz döneminde bu sene 528 bin motosikletin trafiğe kaydı yapıldı. Bu sayı 2020’de 118 bin, 2021’de 147 bin, 2022’de 2017 bin idi. Bu dönemde yıllık artış yüzde 143; son iki senedeki artış ise yüzde 259 oldu. Yani 2023’te satılan motosiklet sayısı 2022’nin iki katından daha fazla.
Peki daha uzun dönemde yıllık satışlara baktığımızda durum nasıl?
Kaynak: TÜİK • (**Temmuz itibariyle)
Resmi verilere göre, 2010 yılından 2020 yılına kadar trafiğe kaydı yapılan motosiklet sayısı yıllık 200 bini geçmedi. Bu sayı 2010’da 136 bin idi. 2020’de ilk kez 208 bin kayıt gerçekleşirken 2022’de keskin bir artış oldu. 2022’de 416 bin motosiklet trafiğe katıldı.
2023’te ise bu artış yükselerek devam ediyor. Henüz ilk yedi ayı verileri açıklanırken kayıt sayısı 528 bine ulaştı.
Kaynak: TÜİK • (*Temmuz itibariyle)
Yıllara göre trafiğe kayıtlı toplam motosiklet sayısına baktığımızda da son iki yıldaki artış çarpıcı. 2002 yılında Türkiye’de 1,05 milyon motosiklet trafiğe kayıtlıydı. Bu sayı 2016 yılında 3 milyona ulaştı. 2021’de 3,74 milyon olan motosiklet sayısı 2022’de 4,14 milyona ulaştı. Temmuz ayı itibariyle 2023’te ise 4,66 milyon adet motosiklet trafiğe kayıtlı durumda.
Ege ve Akdeniz’de daha yaygın
Motosiklet sayısının motorlu kara taşıtları sayısına oranına bakarak motosiklet kullanımının hangi şehirlerde daha yaygın olduğuna bakabiliriz. Bu sayı bir şehirdeki taşıtların yüzde kaçının motosiklet olduğunu gösteriyor.
Kaynak: TÜİK • (*Temmuz, Türkiye %16,8. Motosiklet sayısının motorlu kara taşıtları sayısına oranı)
Temmuz 2023 verilerine göre Ege ve Akdeniz bölgelerinde motosiklet oranının daha yüksek olduğu görünüyor. Türkiye’de her 100 araçtan 17’si ise motosiklet.
Motosiklet oranının en yüksek olduğu şehir yüzde 53,6 ile Kilis. Ardından Muğla (yüzde 36,2), Hatay (yüzde 34,4), Manisa (yüzde 33,8) ve Aydın (yüzde 32,6) geliyor.
Bu şehirlerin ardından sıralama şöyle: Şanlıurfa (yüzde 30,3), Çanakkale (yüzde 29,6), Karaman (yüzde 28,6), Antalya (yüzde 28,5) ve Burdur (yüzde 28,3).
Kaynak: TÜİK • (*Temmuz, motosiklet sayısının motorlu kara taşıtları sayısına oranı)
Motosiklet oranının en düşük olduğu iller ise şöyle: Erzurum (yüzde 3,3), Ardahan (yüzde 3,4), Ankara (yüzde 3,7), Muş (yüzde 3,8), Bitlis (yüzde 4,1) ve Kars (yüzde 4,5).
ÖTV ve akaryakıt fiyatları
Motosiklet satışlarındaki keskin artışın sebepleri araştırmaya muhtaç. Son iki yılda enflasyon AK Parti iktidarının en yüksek seviyesine gelirken akaryakıt fiyatları da hızla yukarı tırmandı.
Kaynak: TÜİK • (TL/LT)
Sene başında benzinin litresi 19,5 TL iken 16 Temmuz’da 34 liraya yükseldi. 16 Eylül itibariyle motorinin litresi 40’yı buldu.
Rafa kaldırılan “yeni ekonomik model” döneminde birikiminin değerini korumak isteyen halk otomobillere yatırım da yaptı. İkinci el araç fiyatları zaman zaman sıfır araç fiyatlarını aştı.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
