SELÇUK OKTAY
Türkiye ekonomisinde tüketimin ivmesi ile sanayi performansı arasındaki makas açılıyor.
Eylül ayına ilişkin sanayi üretimi ve perakende satış verileri tüketimin sanayiye göre daha fazla ivmelendiğine işaret ediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre Eylül ayında Türkiye’de sanayi üretimi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,4 artış kaydetti. Bu artış yüzde 3,3’lük piyasa beklentisinin oldukça altında kaldı. Eylül ayında sanayi üretiminde görülen yıllık artış pandemi sürecinden bu yana görülen en yavaş artış oldu. Aylık bazda ise sanayi üretiminde yüzde 1,6’lık düşüş izlendi.
Perakende satış verilerine bakıldığında ise Eylül ayında da ivmenin sürdüğü görüldü. Sabit fiyatlarla perakende satış hacmi Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,7 arttı. Böylelikle perakendede 4 ayın en yüksek yıllık artışı gözlendi. Perakende satış hacmi Eylül’de aylık bazda ise yüzde 1,8 arttı.
Makas açılıyor
Sanayi üretim endeksi ve perakende satış endeksleri karşılıklı olarak incelendiğinde iki endeks arasındaki makasın açıldığı görülüyor.
2021 Aralık ayından itibaren perakende satış endeksi yüzde 11’e varan artış kaydederken, sanayi üretimi aynı dönemde yüzde 4’e yakın düşüş izledi.
Başka ifadeyle 2021 Aralık ayında iki endeksin başlangıcı 100 olarak kabul edildiğinde 2022 Eylül ayına gelindiğinde makasın 14 puana çıktığı görüldü.
Dış talepte baskı sinyalleri
Sanayi üretiminde ivmenin iç tüketime göre düşük kalmasında temel etkenlerden biri olarak dış talep görünümünün bozulması öne çıkıyor.
Özellikle Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı Avrupa’da görülen ivme kaybı bozulan görünümün temel bileşeni olarak görülüyor.
Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi Ekim’de bozulma sinyali vermeye devam etti.
Eylül’de 48,8 olan İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi Ekim’de 47,9’a geriledi.
Böylece ihracat pazarlarında talep koşulları art arda üç ay zayıflarken Ekim’deki bozulma Kovid-19 salgınının ilk dalgasının yaşanmakta olduğu Haziran 2020’den bu yana en yüksek oranda gerçekleşti.
Endekste eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm rakamlar ihracat ikliminde iyileşmeye, 50’nin altındaki değerler ise bozulmaya işaret ediyor.
Ekim ayında Türk imalatçılarının ana ihracat pazarlarında talep zayıflığı genele yayılı bir görünüm sergiledi.
Avrupa’da, Türk imalatçılarının en büyük ihracat pazarı olan Almanya’nın üretimi üst üste dördüncü ay geriledi ve düşüş Eylül ayına göre hızlandı.
Birleşik Krallık, İtalya, İspanya, Hollanda, Avusturya, Yunanistan, Polonya ve Çek Cumhuriyeti’nde de ekonomik aktivite daha yüksek oranda küçüldü.
