Hüseyin GÖKÇE / ANKARA
Mayıs ayında teşvik belgeli yatırımlar, pandemi kısıtlamalarının yaşandığı 2021 yılı Mayıs ayına göre sabit yatırım tutarı yönünden yüzde 41.5 artarak 29.6 milyar liraya yükselirken, öngörülen istihdamda yüzde 4.3, yatırım sayısında ise yüzde 3.5 oranında artış yaşandı.
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin, 2022 yılı Mayıs teşviklerini DÜNYA’ya değerlendirdi:
Mayıs ayında düzenlenen yatırım teşvik belgeleri, geçen yılın aynı ayına göre adet bazında yüzde 3.5 oranında artarak 824’e, sabit yatırım tutarı ise yüzde 41.5 artarak 29.6 milyar liraya yükseldi. Öngörülen istihdam ise yüzde 4.3’lük artışla 21 bin 86’ya çıktı. Teşvikli yatırımların yüzde 95’ine karşılık gelen 790’ını yerli yatırımcılar yaparken, bunların sabit yatırım tutarı 28.2 milyar lira oldu. Yabancı yatırımcıların, toplam yatırımın yüzde 5’ine karşılık gelen 1.4 milyar lira tutarında yatırımları teşvik belgesine bağlandı.
“Ocak-Mayıs döneminde yatırım sayısı ve istihdam azaldı, tutarda artış var”
2022 Ocak-Mayıs döneminde öngörülen sabit yatırım tutarı toplam 152,4 milyar TL olan 4.243 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlendi. Düzenlenen bu belgelerde toplam 122 bin 828 kişilik istihdam öngörüldü.
2022 Ocak-Mayıs döneminde düzenlenen yatırım teşvik belgeleri, geçen yılın aynı dönemine göre belge adedinde yüzde 16.1, istihdamda ise yüzde 4.3 düşüş gösterirken, sabit yatırım tutarı yüzde 11.3 oranında arttı.
Yüzde 58.7’si yeni yatırım
Mayıs ayında düzenlenen 824 adet belgenin, 497’si komple yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının %58’ini (17,1 Milyar TL) oluşturdu. Bu dönemde yatırımların 268 tanesi tevsi yatırımları niteliğinde olup toplam sabit yatırım tutarının yüzde 27’sini oluşturdu.
Diğer mahiyetlerdeki yatırımlar için, toplam sabit yatırım tutarının %15’ini (4,5 Milyar TL) oluşturan 59 adet belge düzenlendi. Bölgesel destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin % 48’ini, öngörülen toplam sabit yatırım tutarının %31’ini ve toplam istihdamın %47’sini oluşturdu.
“Öncelikli yatırım desteğinden 78 yatırım yararlandı”
Bölgesel teşvik uygulaması kapsamında olup Organize Sanayi Bölgelerinde yapılması planlanan yatırımlara yönelik düzenlenen bölgesel- alt bölge destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin %16’sını, toplam sabit yatırım tutarının %12’sini ve öngörülen toplam istihdamın da %21’ini oluşturuyor.
Bu dönemde, 3305 sayılı karar ile (Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar) belirlenmiş olan öncelikli yatırım konularında 8,7 milyar TL tutarında 78 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenirken, bu yatırımların istihdama katkısının 2.930 kişi olması planlanıyor.
Bölgesel, Bölgesel-Alt Bölge ve Bölgesel Öncelikli yatırım olarak desteklenen yatırımlar, Mayıs ayında düzenlenen belgelerin belge adedinde %74’ünü, sabit yatırım tutarında %73’ünü, istihdamda ise %82’sini oluşturdu.
İstihdamın yüzde 28’i 5 ve 6. bölgede
Yatırım teşvik belgelerinin bölgesel dağılımında 1. Bölge belge adedi, sabit yatırım tutarı ve istihdam açısından ilk sırada yer aldı.
Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin önemli hedeflerinden biri olup, 6. Bölgenin öngörülen istihdam açısından %22 pay ile 2. sırada yer alması, bu bakımdan önemli bir göstergedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinin yer aldığı 5. Bölge ve 6. Bölgede öngörülen istihdam toplamı 6.004 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın %28’ini oluşturuyor.
“6. Bölge istihdamın yarısından fazlası giyim eşyası imalatında”
Bölgesel Destek Sınıfı kapsamında 6. Bölgeye sağlanan teşvik unsurları, 6. Bölgede emek yoğun sektörlere yapılan yatırımlarda önemli bir artış sağlıyor. Bu kapsamda 6. Bölgede Giyim Eşyası İmalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdam, toplam 6. Bölge yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdamın %51’ini oluşturmaktadır.
Belge adedi açısından imalat sektörü %66 (541 adet belge) pay ile birinci sırada yer alırken bunu; %18 (150 adet belge) ile enerji sektörü, %10 (85 adet belge) ile hizmetler sektörü, %3 (24 adet belge) ile tarım sektörü ve %3 (24 adet belge) ile madencilik sektörü ve takip etti. İmalat sektörü öngörülen toplam sabit yatırım tutarı içinde %52 (15,6 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de %75,1 (15.839 kişi) pay ile ilk sırada yer alıyor.
2022 mayıs ayında düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında ilk 5 il
Yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında İstanbul %12 (99 adet belge) pay ile ilk sırada yer aldı, bunu sırasıyla; Bursa, İzmir, Ankara ve Konya izledi. Mayıs’ta 2.9 milyar liralık sabit yatırım öngören 238 adet yatırım teşvik belgesinin tamamlama vizesi yapılırken, bu kapsamda 13 bin 575 kişilik istihdam gerçekleştirildi. Aynı dönemde 1.8 milyar liralık sabit yatırım öngören 226 adet yatırım teşvik belgesi iptal edildi. İptal edilen belgeler kapsamında 4 bin 260 kişilik istihdam öngörülüyordu.
İmalat sektöründe belge adedi açısından ilk 3 sektör
* Makine ve Teçhizat İmalatı: %15 (83 belge)
* Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı: %12 (65 belge)
* Tekstil Ürünleri İmalatı: %12 (65 belge)
İmalat sektöründe öngörülen sabit yatırım açısından ilk 3 sektör
* Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı: %14 (2,2 milyar TL)
* Tekstil Ürünleri İmalatı: %14 (2,2 milyar TL)
* Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı: %9 ( 1,5 milyar TL)
İmalat sektöründe öngörülen istihdam açısından ilk 3 sektör
* Giyim Eşyası İmalatı: %33 (5.163 kişi)
* Tekstil Ürünleri İmalatı: %12 (1.882 kişi)
* Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı: %8 (1.189 kişi)
