Hilal SARI

Ukrayna Savaşı küresel enerji fiyatlarında ciddi bir artışa neden olurken, dünyanın en büyük petrol üreticileri üretimi günlük 2 milyon varil azaltma kararı aldı. Gerçek kesintinin birçok üyenin zaten kotasını dolduramaması nedeniyle yaklaşık 1 milyon varil/gün civarında olacağı tahmin ediliyor. Suudi Arabistan’ın defakto lideri olduğu Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve Rusya’nın da aralarında bulunduğu müttefikleri OPEC+’ın küresel petrol arzını 2 milyon varil azaltılmasına karar verdi. Ancak karar AB ülkeleri ve ABD’nin Rus petrol ihracatlarına ‘tavan fiyat’ uygulamak konusunda anlaşmasıyla aynı gün alındı. Biden hükümeti OPEC+’ı bu kararla Rusya’nın tarafını tutmakla suçlasa da, Körfez’deki üreticilerin ‘tavan fiyat’ uygulamasının bir gün kendilerine karşı uygulanmasından endişe ettiği de biliniyor. Gelişmeler Goldman Sachs’a göre petrol fiyatlarını yıl sonuna doğru yükseltecek. Doğalgaz darboğazının da petrole talebi artıracağı bir kış öngören bankanın enerji stratejistleri arz yanlı tüm gelişmelerin fiyatların yükseleceğine işaret ettiği görüşünde.

NOPEC yasalaşırsa ABD, Körfez ülkelerini dava edebilecek

ABD Başkanı Joe Biden’ın kasımdaki kritik ara seçimler öncesi merkez bankalarının agresif şekilde sıkılaşmasına neden olan enflasyonu düşürmek için karşı hamleleri olması bekleniyor. Bu adımlardan en önemlisi ise ‘NOPEC’ olarak da bilinen ve OPEC kartelinin küresel petrol fiyatları üzerindeki etkisini azaltmayı amaçlayan bir yasaya ilişkin çalışmaları hızlandırmak olacak. “No Oil Producing and Exporting Cartels Act” (Petrol üretim ve ihracat kartellerine hayır) yasası, ABD hükümetinin OPEC üyelerini enerji piyasalarını manipüle ettikleri gerekçesiyle dava edebilmesinin önünü açıyor. Bu da ABD’nin dava açtığı ülkelerden milyarlarca dolar tazminat talep edebileceği anlamına geliyor. Beyaz Saray uzun süredir planlanan yasa teklifini mayıs ayında “olası ve istenmeyen sonuçları olabileceği” gerekçesiyle rafa kaldırmıştı. Ancak Biden hükümeti OPEC+ kesintisi sonrası Kongre’de iki partiden de destek alması beklenen yasa için kapıyı açık bırakıyor. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Ulusal Ekonomik Konseyi direktörü Brian Deese ile yaptığı açıklamada “Bugün atılan adım doğrultusunda Biden hükümeti Kongre’yle OPEC’in enerji fiyatları üzerindeki kontrolünü azaltmak amacıyla Kongre’yle ve otoritelerle görüşmeler yapacak” ifadelerini kullandı. Bazı analistler ise ABD’de Kongre’nin stratejik rezervlerden petrol serbest bırakılması yönteminden vazgeçip NOPEC’i canlandırmak isteyebileceği görüşünü paylaşıyor.

Körfez ülkeleri ‘tavan fiyat’ uygulamasından rahatsız

Küresel petrol fiyatları OPEC+’ın küresel arzın yüzde 2’sine denk gelen kesintisine ilişkin beklentilerle cuma gününden bu yana yüzde 5 yükseldi ve Brent kesinti sonrası tekrar 95 dolara yaklaştı. WTI’da ise 88,66 dolar/varil düzeyi görüldü. Energy Aspects baş petrol analisti Amrita Sen “Bu hayli siyasi bir karar ve OPEC’in tavan fiyat uygulamasından hiç mutlu olmadığının açık bir göstergesi. Tavan fiyat ne kadar etkili olursa olsun, bunu tehlikeli bir başlangıç olarak görüyorlar” değerlendirmesi yapıyor. Kremlin sözcüsü Peskov da kartelin petrol piyasalarında istikrar için bu kararı aldığını belirtti ve Körfez’in endişelerini teyit eden bir açıklama yaptı: “Rus petrolünün fiyatlarına tavan getirme girişimleri geri tepebilir ve hem petrol üreticileri hem de tüketicileri için zararlı olabilir.”

Suudi Arabistan Enerji Bakanı Prens Abdulaziz bin Salman, kararın uzun vadeli petrol yatırımlarını teşvik etmek amacıyla alındığını belirtti. Analistler 75 yıldır ABD ile enerji ittifakı içinde olan Kraliyet’in kesinti kararını desteklemesinin Biden hükümetiyle gerilimi artıracağını öngörüyor.

Birleşik Arap Emirlikleri Enerji Bakanı Suhail Al Mazrouei ise kararın siyasi değil teknik bir karar olduğuna vurgu yaptı ve FT’ye yaptığı açıklamada “Avrupa’nın kendi hikayesi var, Rusya’nın kendi hikayesi var. Biz herhangi bir ülkeyle taraf olamayız” diye konuştu.

OPEC Genel Sekreteri Kuveyt Enerji Bakanı Haitham al-Ghais’in ise grubun enerji piyasaları için ‘güvenlik’ ve ‘istikrar’ sağladığını savunarak “Herşeyin bir bedeli var, enerji güvenliğinin de” dedi.

Citigroup: Nükleer anlaşmayı ve tavan fiyat planını hızlandıracak

Citigroup ise OPEC+ kesintisinin hem ABD’nin İran’la nükleer anlaşma görüşmelerini tamamlamasını sağlayabileceğini hem de Rus petrolüne getirilmesinde uzlaşılan ‘tavan fiyat’ planlarının hızlanmasını sağlayacağını görüşünde. ABD Hazine Bakanlığı tavan fiyat uygulamasının daha önce planlanan 5 Aralık tarihinden çok daha erken duyurulabileceğini belirtiyor. Öte yandan 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin ahlak polisi gözaltısı sırasındaki ölümüyle başlayan ve Tahran’ın en önemli üniversitelerinden bölge okullarına birçok yerde kadınların kitlesel gösterilerini sürdürdüğü İran’da güvenlik güçlerinin tutumuna sessiz kalınması ve İran’ın petrolü için bu aşamada bir nükleer anlaşma yapılması, insan hakları aktivistlerinin tepkisini çekebilir. New York Times ve CNBC gibi ABD yayınlarında gösterilerin insan hakları ihlallerinden ziyade ekonomik nedenlerden kaynaklandığının ve nükleer anlaşmanın İran halkına fayda sağlayacağının belirtilmesi şimdiden gösterileri destekleyen birçok İran vatandaşının tepkisini çekti.

Venezuela’nın petrol yaptırımları da kaldırılabilir

Stratejik rezervlerden ilave arz sağlama ve ABD’deki petrol üretiminin artırılması gibi seçeneklerini de kullanacak olan ABD’nin Venezuela’ya uyguladığı petrol ambargolarını da gevşetmesi olası. Wall Street Journal’ın kaynaklara dayandırdığı haberinde yaptırımlarda yapılacak istisnanın ülkedeki faaliyetlerini durdurmak zorunda kalan ABD’li enerji devri Chevron’a yönelik olduğu aktarılıyor. Kaynaklara göre ayrıca “Venezuela devletine ait bazı ABD bankalarındaki varlıklar da 2024 seçimlerinin adilce gerçekleşmesi için muhalefetle görüşmelerin devam etmesi koşuluyla serbest bırakıldı.”