İMAM GÜNEŞ / İSTANBUL
Rusya’nın, Temmuz ayında Türkiye’nin ev sahipliğinde sağlanan mutabakatla tahıl ürünlerinin Karadeniz’den dünya pazarlarına taşınmasına imkan sağlayan anlaşmadan çekilmesi fiyatlara yansıdı. Dünya piyasalarının yaklaşık 10 milyon ton tahıl ve tohum yağı ürünlerinin ihracatının gerçekleştirilmesini sağlayan tahıl koridoru anlaşmasından Rusya’nın çekileceğini öngörerek fiyatlama yapması etkisini hemen gösterdi. Fiyatlar ortalama yüzde 5 artarken, bazı ürünlerde artışlar yüzde 10’u buldu.
Tahıl koridoru anlaşmasının daha çok Ukrayna’ya fayda sağladığını düşünen Rusya’nın yeni bir anlaşma yapılması için bu adımı attığı konuşuluyor. Edindiğimiz bilgilere göre, Rusya’nın gübre stokunun arttığı bu nedenle gübrenin ihracatını da kapsayan yeni bir anlaşma istediği söyleniyor. Türkiye’nin de Ticaret Bakanlığı başta olmak üzere, tüm kurumlarıyla harekete geçtiği, Rusya’yı yeni bir anlaşma için tekrar masaya davet edeceği belirtiliyor. Dünya piyasalarının da Türkiye ve Birleşmiş Milletler’in (BM) bu konuda ciddi bir adım atacağı yönünde beklentilerinin olduğu konuşuluyor. Bu haftanın süreç için kritik olacağının altını çizen sektör temsilcileri sürecin uzaması halinde tonu 350 dolar seviyelerinde bulunun buğday fiyatının 400 dolar civarına çıkabileceğini ifade ettiler.
“Türkiye, iki ülkeyi de ikna edebilir “
DÜNYA’ya açıklamada bulunan sektör temsilcileri, Rusya’nın anlaşmadan çekilmesiyle fiyatların yukarıya çıktığını ancak Türkiye’nin devreye girerek kısa vadede orta bir yol bulacağına dikkat çektiler. İstanbul Hububat Bakliyat ve Yağlı Tohumlar İhracatçıları Birliği (İHBİR) Başkanı Kazım Taycı, Rusya’nın anlaşmadan çekilmesiyle fiyatlarda ortalama yüzde 5’lik artış olduğunu kaydederek, “Fiyatların inişe geçtiği dönemde savaş başladı. Anlaşma ile fiyatlama rahatladı. Yeni bir anlaşma olmaması durumunda fiyatlar daha artacaktır. Savaş döneminde Türkiye’nin yürüttüğü siyaset çok başarılı oldu. Türkiye, iki ülkeyi de ikna edebilir. Böyle olacağına da inanıyoruz. Rusya’nın anlaşmaya kendi taleplerini de eklemek istediğini düşünüyoruz. Sorunun kısa vadede çözüleceğine inanıyoruz” dedi.
“Rusya dahil hiçbir ülke koridorun kapanmasını istemez”
Dünya piyasalarında endişe olduğunun altını çizen Akdeniz Hububat Bakliyat ve Yağlı Tohumlar İhracatçıları Birliği (AHBİB) Başkanı Veysel Memiş de, fiyatların ürüne göre yukarı yönlü değişim gösterdiğini ifade etti. Sürecin geleceğinin belirsiz olduğu için bilgi kirliliği oluştuğuna değinen Memiş, “Şu an net alıcı ve satıcı bulunamıyor. Herkes gelişmeleri takip ediyor. Koridorun kapanması dünya piyasalarında fiyatları artıracaktır. Türkiye ve BM, koridorun tekrar açılması noktasında gerekli girişimleri yapacaktır. Bu konuda dünya hemfikir, kimse bu süreçten insanların etkilenmesini istemiyor. Rusya’nın bazı talepleri var. Eğer istediğini alabilirse koridor yeniden açılır. Sürecin uzun vadeli olacağını düşünmüyorum. Rusya dahil hiçbir dünya devleti bu işin uzun süreli olmasını istemez” diye konuştu.
“Kısa sürede çözüm olmazsa 400 dolar bandına ulaşabilir”
Sürecin bu şekilde devam etmesi halinde yeni yılda buğday fiyatlarının tonu 400 dolar bandına ulaşabileceğini ifade eden Marmara Bölgesi Un Sanayicileri Derneği Başkanı Ahmet Ergin Okandeniz, “Eğer çözüm sürecine gidilirse fiyatlar bu seviyelerde kalır. En fazla yüzde 10 artış olur. Ama bu sürecin çok fazla uzamayacağını, kısa vadede çözüme kavuşacağına inanıyoruz” şeklinde konuştu.
“Rusya, gübre sevkiyatının da yapılmasını istiyor”
Rusya’nın kendi ürünlerine uygulanan ambargodan rahatsız olduğunu vurgulayan Başhan Tarım AŞ. Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Şemsettin Memiş, koridorun Ukrayna’ya avantaj sağladığı için anlaşmadan çekilme ihtimalinin yüksek olduğuna söyledi. Fiyatlarda yukarı yönlü hareketlilik olduğunu kaydeden Memiş, şunları söyledi: “Ukrayna’daki gemilerin çıkışında problem yaşanıyor. Rusya, sadece Ukrayna üzerinden yapılan sevkiyatlardan rahatsız. Kendisine uygulanan ambargoları kırmak için bunu yapıyor. Ukrayna’nın açığını Rusya kapatır. Rus ürünleri dünya piyasalarında dolaşmaya devam eder. Rusya’nın isteği, gemilerine yapılan saldırıların durdurulması, elindeki gübrelerin de sevkiyatının yapılması yönünde. Dünya bu isteklere sıcak bakarsa anlaşma revize edilir. Bu haftayı iyi takip etmek lazım. Ben kısa vadede çözüleceğini düşünüyorum.”
