Sürdürülebilirlikte seferberlik yılımız

İklim değişikliğine dair tartışmalar, kamu, sivil toplum ve iş dünyasının uzun zamandır gündeminde… İklim değişikliğinin hayatımızı, ekonomileri ve değer yaratma süreçlerimizi nasıl değiştireceğinin yeterince anlaşıldığını düşünüyor musunuz?

Algının herkeste eşit olduğunu söylemek güç. Ancak farkındalığın her geçen gün yükseldiğini izliyoruz. İklim krizinin olumsuz etkilerini doğrudan veya dolaylı olarak tüm dünyada daha fazla hissediyoruz, yaşıyoruz. Sel baskınları, orman yangınları, kuraklıklar, her yıl yenilenen en sıcak yıl rekorları, eriyen buzullar gibi birçok gösterge aslında insanlığa, bizlere iklim değişikliğine dair çok önemli sinyaller veriyor. Küresel sıcaklık artışının bu yüzyılın sonuna kadar 1,5 0C’nin altında tutulması için çok hızlı ve çok güçlü bir sosyal ve ekonomik dönüşüme ihtiyaç var. Bunun yanı sıra “iklim değişikliğine uyum” konusunda da ülkelerin ve şirketlerin dönüşmesi için kaynaklara, teknolojiye ve finansmana erişim çok kritik bir nokta…

500 MİLYAR DOLAR

BM Çevre Programı’nın yayınladığı “Adaptation Gap Report”a göre, gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğine uyum için ihtiyaç duyduğu finansman 2050 yılına kadar yıllık geniş bir aralıkta 280-500 milyar dolara ulaşabilir. Dünya Ekonomik Forumu’nun da paylaştığı, yeni bir araştırmaya göre ise küresel ekonomi, iklim değişikliği nedeniyle 2050 yılına kadar toplam ekonomik değerinin yüzde 10’unu kaybedebilir. İklim krizinin etkilerine karşı hem ülkelere hem de iş dünyasına çok önemli görevler düşüyor.

2015’te Paris’te 197 ülke küresel sıcaklık artışını “2 derecenin altı” ile sınırlandırmak ve 1,5 dereceyi hedeflemek için kolektif olarak emisyonlarını azaltmayı kabul etti. Bu hedefi karşılamak için her ülkeden, emisyon azaltımına katkıda bulunmaları ve 2025 veya 2030’a kadar hedefler belirlenmesi istendi. Türkiye bu çabanın sizce neresinde?

Türkiye, COP26 İklim Zirvesi öncesinde Paris İklim Anlaşması’nı Meclis’te onayladı ve 2053’te karbon-nötr olacağını ilan etti. Böylelikle Türkiye, Ulusal Katkı Beyanı’nı güncelleyeceği ve 2053 hedefi için yol haritasını belirleyeceği bir sürece girdi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız da bu yönde kapsamlı bir çalışma ve çaba içinde… Sektörlere özel strateji ve eylem planı hazırlıklarını içeren “Ulusal İklim Değişikliği Uyum Eylem Planı” çalışmalarını başlatan Bakanlığımız tarafından şubat ayında düzenlenen İklim Şurası’nda, ulusal ve uluslararası yeşil finansman kaynaklarının oluşturulması, karbon fiyatlandırma araçları ve sınırda karbon düzenlemesi gibi birçok önemli konu masaya yatırıldı. Bizler de bu çalışmaları, gelişmeleri çok yakından takip ediyoruz.

Bir yandan da Paris İklim Anlaşması’nı temel alan en kapsamlı dönüşüm, en büyük ticaret ortağımız AB’de Yeşil Mutabakat ile yaşanıyor. Gelecek 30 yılın projesi olan Yeşil Mutabakat’ı 1980’li yıllarda AB’nin oluşturduğu “tek pazar” dönüşümü ile kıyaslayabiliriz.

ÖZEL MEKANİZMA ŞART

Türkiye’de 2015 yılından bu yana sera gazı emisyonlarının izlenmesine yönelik bir sistem var. Ancak, henüz bir karbon fiyatlandırma mekanizmamız yok. Ticaret Bakanlığı tarafından yayınlanan Yeşil Mutabakat Eylem Planı içinde karbon fiyatlandırma konusu öncelikler arasında sıralandı. Halihazırda yürütülen çalışmalarla, Türkiye’ye özel mekanizmanın geliştirilmesini bekliyoruz. İş dünyası, sanayiciler olarak gelişmelere en hızlı şekilde uyum sağlamalıyız. Avrupa’daki düzenlemelere paralel olarak ülkemizde de çerçevenin en kısa sürede netleşmesini umuyoruz. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız tarafından hazırlığı süren iklim kanununun kapsamlı ve bu noktada oldukça belirleyici unsurlar içermesini bekliyoruz.

Türkiye’nin Avrupa’ya paralel şekilde hazırlandığını söyleyebilir miyiz?

Ülkemizdeki gelişmeler olumlu. İklim Değişikliği ile ilgili mevzuatlar konusunda Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve Enerji Tabii Kaynaklar Bakanlığı başta olmak üzere pek çok bakanlığımız koordinasyon içinde gayret gösteriyor. Bu dönüşümü hem yaşadığımız yerkürenin sürdürülebilir geleceği, hem de ülkemizin Avrupa ile olan ekonomik ilişkilerin sağlığı açısından mecburuz ve bu yolda başarı kazanabileceğimize içtenlikle inanıyorum.

Ülkemizin sürdürülebilir kalkınması ve rekabetçiliği için iş dünyası, sivil toplum ve kamu büyük çaba harcıyor. Ayrı ayrı çabalarımız pek çok alanda ülkemiz için önemli bir değer yaratıyor. Ancak, bugün kurulmakta olan yeşil ekonomik düzene ortaklık için bunun yeterli olmayacağını, başarı için işbirliğiyle daha fazla çaba göstermemiz gerektiğini anlıyoruz.

ENERJİDE DÖNÜŞÜM

Burada en önemli konu, enerjide dönüşüm. Bu dönüşümde, yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş ve enerji kaynaklarının verimli kullanımı öne çıkıyor. 10 yıl öncesine kıyasla bu dönüşüm daha kolay ve maliyeti daha düşük. Elektrik üretiminde karbon emisyonunu nasıl azaltacağımızı biliyoruz. Öncelikle bunu yapmalıyız. Sonra ekonomide nerede enerjiye ihtiyaç varsa, orada fosil yakıt yerine elektrik kullanmaya çalışmalıyız, bunu yaparken de elektriğin üretiminde adım adım yenilenebilir enerji kaynaklarına yöneleceğiz. Enerji arz güvenliği açısından da yenilenebilir enerji potansiyelinin, portföy yönetiminin bir parçası olarak maksimum seviyede değerlendirilmesi gerektiğine inanıyorum. İthal enerji arzında oluşabilecek sıkıntılara karşı seçeneklerimizi de bu şekilde artırabileceğimizi düşünüyorum. Bunun önemini Avrupa Ukrayna-Rusya gerginliğinde birebir yaşıyor, bizler geçtiğimiz ayların soğuk kış günlerinde İran’dan gelen gazın azalması ile yaşadık, ileriye yönelik daha kalıcı ve sürdürülebilir çözümlere yatırım yapmak zorundayız.

Evet, bazı sektörler için bu söylendiği kadar kolay değil. Ama olanaksız değil. Bunun için elimizde gerekli teknolojiler var. Maliyetleri de her geçen gün iyileşiyor. Tüm bunlara ek olarak hidrojen gibi son derece umut veren enerji seçenekleri üzerindeki çalışmalar yoğunlaşıyor. Bu aşamada özellikle yüksek enerji kullanan sanayi kuruluşlarını temiz enerji yatırımlarına teşvik etmenin, bu yatırımların fizibilitesi önündeki bariyerleri kaldırmanın özel sektörü kendi enerjisini yenilenebilir enerjiye dönüştürmekte çok büyük bir ivme yaratacağını düşünüyorum.