Schengen başvuruları nedeniyle hem vatandaşlar hem de tur şirketleri mağduriyet yaşıyor.

Sektör temsilcileri ve vatandaşlara göre ise vize sorunlarında Türkiye’ye yönelik siyasi motivasyonlar ve kötüleşen ekonomi nedeniyle Avrupa’ya gidecek Türklerin geri dönmeyeceği endişelerinin yanı sıra, vize işlemlerini yürüten aracı şirketlerin pandemi döneminde eleman azaltması ve güvenlik soruşturmasında uzayan süreçler etkili oldu.

Turlar iptal ediliyor

İstanbul merkezli Tur Andiamo Yönetim Kurulu Başkanı Cem Polatoğlu, eskiden haftada bir düzenledikleri İtalya turlarını önce 15 günde bire düşürdüklerini, ardından vize belirsizliği nedeniyle onları da iptal ya da erteleme yoluna gittiklerini söyledi.

Polatoğlu, “Büyük sıkıntı yaşıyoruz, turlarımız iptal oluyor. Eskiden tek başımıza bu turları kaldırırken artık dolmadığı için birkaç acenta birleşip tur kaldırmaya başladık” dedi.

Schengen bölgesindeki sıkıntılar nedeniyle vize sorunu olmayan destinasyonlara yöneldiklerini belirten Polatoğlu, “Turlarımızı Uzakdoğu’ya kaydırmaya başladık ama en ucuz Uzakdoğu turu 1,000 euroya yaklaşıyor. Oysa 329 euroya 7 gece 8 gün Avrupa turları satıyoruz. Bu durumda insanlar 1,000 euro verip gitmekten imtina ediyor.”

“Binlerce euro zarara girdik”

Antalya merkezli Arya Gezi’nin sahibi Gürsel Tarba ise Almanya’ya düzenlenen bir turda normalde bir veya iki hafta içinde çıkan Schengen vizesi için altı hafta öncesinden başvurduklarını, yine de vize yetişmediği için binlerce euro zarara girdiklerini söyledi.

Tarba, “Vizeleri yetişmediği için tura katılamayanlar nedeniyle onların da bizim de mağduriyetimiz oluştu. Hem vize ücreti vermiş hem de belli bir ön ödeme yapmışlardı” dedi ve ekledi:

“Uçak bileti olmadan vize başvurusu yapamıyorsunuz. Biz de onlar için uçak bileti almıştık, otel rezervasyonu yapmıştık. Son dakikaya kadar vize çıkar diye bekledik. Çıkmayınca yaklaşık 5 bin euro zararımız oluştu.”

“8-10 bin TL maliyeti oldu”

Spor spikeri Sinem Ökten de, Schengen başvurusu iki defa reddedildiği için mağduriyet yaşayanlardan biri.

“Vize için önce Almanya’ya sonra Fransa’ya başvurmuştum. İkisinden de ret geldi. Önceki vizem Almanya’dan üç yıllıktı. O yüzden yine Almanya’dan başvurdum ama büyük bir hayal kırıklığı” diyen Ökten ret kararlarından birinin gerekçesinin “geri döneceğinizden emin olamadık” şeklinde ifade edildiğini belirtti.

Pasaportundaki onlarca giriş-çıkış damgasını gösteren Ökten, “Spor spikeri olduğum için maçları takip etmek, röportaj yapmak, çekim yapmak için 50-60 kez yurtdışına çıktım. İlk kez böyle bir problem yaşıyorum” dedi ve ekledi: “Belgeleri eksiksiz topladım, sadece rezervasyon yapmakla kalmadım, bir problem yaşamamak adına bileti de aldım ama hepsi yandı. Yaklaşık 8-10 bin TL maliyeti oldu. Bunu iki kere yaptığım düşünülürse acı oldu.”

“Maliyet üçe katlandı”

Eşine Schengen vizesi almak için aracı kurum önünde yaklaşık üç saat sırada beklediklerini belirten Türk ve Hollanda çifte vatandaşı 60 yaşındaki Yavuz Yabaş, “24 Mayıs’ta Hollanda’ya tatil amaçlı vize başvurumuzda bugüne (24 Ağustos) randevu verilmişti. Ben hem Türk hem Hollanda vatandaşlığına sahibim. Eşim sadece Türk vatandaşı olduğu için vize almak zorundayız. 35 yıl Hollanda’da yaşadık ona rağmen randevumuz ancak bugüne verildi… Vize almak şu anda çok sıkıntı” diye konuştu.

İsveç’te yaşayan oğlundan aldığı davetiye ile Schengen başvurusu için sıra bekleyen 57 yaşındaki emekli Hikmet Doğan, daha önce birkaç kez gittiği İsveç için yaptığı başvuru sürecinin bu kez çok daha zorlu olduğunu belirtiyor.

“Daha önce de davetiye ile 2-3 kere gittim ama bu sefer daha da zorlanıyorum. Maliyet de çok arttı, 2,120 lira ödedim, maliyet üçe katlandı” dedi ve ekledi:

“Saat 8’den itibaren sıradayım, saat 11 oldu hâlâ bekliyorum. Türkiye’nin ekonomisi kötüye gittiği için gençler ülkeden gitmeye çalışıyor maalesef. Bu kalabalığın anlamı budur.”

Vize başvuruları reddedilenler ise, farklı ülkeler üzerinden yeniden başvurarak Schengen umutlarını sürdürüyorlar. Önce Almanya, ardından da Fransa tarafından reddedilen Ökten de, denemeye devam edeceğini belirtiyor:

“İşimi yapmak için gitmem gerekiyor. Kendi özel hayatım için de birkaç seyahat planım vardı. O yüzden tekrar başvuracağım. Bu kez de Yunanistan’ı deneyeceğim.”

AB: Başvurular siyasi temelli alınmıyor

AB Türkiye Delegasyonu Başkanı Nikolaus Meyer-Landrut, Reuters’ın konu ile ilgili sorusu üzerine, Schengen başvuralarının siyasi temelli olarak değil somut kriterlere göre ele alındığını belirterek; Türkiye’de görece daha karmaşık ve aldatmaya açık başvurularla karşılaştıklarını söyledi.

“Siyasi değil objektif temellere dayalı olarak karar alınır” diyen Meyer-Landrut, Türkiye’ye ilişkin ret oranının geçen yıl yüzde 13-14 seviyesindeki küresel ret ortalamasına yakın olduğunu belirtti.

Vize ret oranları hızla arttı

Uluslararası seyahatin azaldığı koronavirüs salgını öncesi son yıl olan 2019’da Türkiye’den 900,000’den fazla vize başvurusu alan Schengen bölgesi geçen sene ise yaklaşık 270,000 başvuru aldı. Schengenvisainfo.com verilerine göre 2016’da %4.4 olan başvurularda ret oranı her yıl artarak 2020’de %12.5’e, 2021’de %16.5’e yükseldi.

İnternet sitesinin editörü Shkurta Januzi, diğer ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye’deki vize ret oranlarının daha hızlı ve istikrarlı arttığını belirtti. Buna göre, Almanya Türkiye’den yapılan vize başvurularının 2016’da yüzde 6.7’sini reddederken, bu oran 2018’de yüzde 11.9’a, 2021’de yüzde 22.2’ye yükseldi. Fransa’nın ise 2016’da yüzde 3.2 olan ret oranı 2018’de yüzde 5.8’e, 2021’de yüzde 13.1’e yükseldi. 23’ü AB üyesi olmak üzere toplam 26 Avrupa ülkesini kapsayan Schengen vizeleri hakkında 2022 verileri bulunmuyor.