Aysel YÜCEL/İSTANBUL
Türkiye taşımacılık sektörünün yıllardır kanayan yarası olan demiryolundaki altyapı ve kapasite sorunları aşılamıyor. Artan taleple sorunlar daha da büyüdü. Mevcut kapasitenin verimli kullanılmadığını belirten özel sektör temsilcileri, bu nedenle artan talebi karşılayamadıklarını dile getiriyor. TCDD’nin özel sektörle ‘anlaşmalı taşıma modeli’ne geçiş yapması halinde kapasite sorunun büyük ölçüde aşılacağını savunan firmaların umudu yeni başkanda. Çünkü yeni TCDD Genel Müdürü ve Yönetim Başkanı Hasan Pezük, önceki görevi dolayısıyla altyapı sorunlarını yakından bilen bir isim.
Pandemide demiryoluna ilgi arttı
Pandemiyle birlikte tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de demiryoluna talep artmıştı. Hem çevreci hem de sürdürülebilir olan bu taşıma modu maalesef Türkiye’de hala çok düşük bir paya sahip. Artan talebe karşın, altyapı ve ekipman konusunda yaşanan sıkıntılar nedeniyle sanayici ihracat malını limana göndermekte büyük zorluk yaşıyor. Her ne kadar geçen haftalarda Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, demiryolunun toplam yük taşımacılığındaki payını yüzde 5’lerden yüzde 22’lere çıkarmayı hedeflediklerini açıklasa da bunun kısa vadede gerçekleşmesi pek mümkün görünmüyor. Aslında bu konuda özel sektörün bir çözüm önerisi var. Demiryolu Taşımacılığı Derneği (DTD) Başkanı Ercan Güleç, kapasite sorununu çözmek ve mevcut ekipmanı daha verimli kullanmak adına geçen yıl TCDD’ye anlaşmalı taşıma modeli’ne geçiş teklifi sunduklarını hatırlatarak, anlayamadıkları bir nedenle imza aşamasına kadar gelen bu uygulamanın beklemeye alındığını söyledi.
“Yük garantisi verelim, bize ekipman verin”
Peki, nedir bu anlaşmalı taşıma modeli? TCDD’nin elinde yeterli sayıda lokomotifin ve vagon olmadığı biliniyor. Ancak özel sektör de önünü göremediği için uzun süre önce yürürlüğe giren serbestleşme yasasına rağmen bu alana yatırım yapmıyor. İşte tam bu noktada TCDD’nin elindeki ekipmanın verimli bir şekilde kullanılması talebin karşılanması noktasında büyük önem taşıyor. Anlaşma taşıma modeli de bunu sağlıyor. Avrupa’da da benzer örnekleri olan bu modelde TCDD’den yük garantisi karşılığında firmanın ihtiyacı olan sayıda lokomotif ve ekipman tahsis edilmesi isteniyor. Bu lokomotifler sürekli gidip geleceği için verimliliğin artırılması amaçlanıyor. Vaat edilen tonaj karşılanmadığı takdirde firmanın zararı karşılamayı taahhüt ettiği bu modelin benzeri uygulamalar karayolunda da var.
TCDD, önce kabul etti sonra beklemeye aldı
Başkan Güleç, “TCDD bu modele yönelik bir anlaşma hazırladı. Hatta imza aşamasına geldi. Vaat edilen tonajın karşılanmaması halinde cezai şartlar koydu. AB’de de anlaşmalar böyle yapılır. Demiryoluna gittiğiniz zaman ‘taşıma yapmak’ istiyorum dediğinizde size bir kapasite ayırılır, onun da anlaşmasını yapar. Kullanmazsanız da parasını alır. Aynı sistemi burada da yapmalarını istedik, kabul ettiler. Ama son anda imzadan dönerek beklemeye alındı. Nedenini anlayamadık” dedi.
ESKİ İŞLETME MÜDÜRÜ TCDD BAŞKANI OLDU
Güleç, sorunların çözümü noktasında TCDD’nin yeni yönetimden daha umutlu olduklarını belirterek, “Geçen hafta göreve gelen TCDD Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Pezük, işletme müdürü olduğu dönemde altyapı sorunlarını çok yakından görme fırsatı buldu. Bu nedenle çözüm umutlandık ” dedi.
“İhracatla büyümek istiyoruz ama yükü limana indiremiyoruz”
Ercan Güleç, şu anda Türkiye’de çok ciddi bir limanlara doğru ihracat taşıması talebi olduğuna dikkat çekerek, “İhracat artıyor. Bu ülkenin ihracat artışına ihtiyacı var. Ama malların da özellikle katma değerli ürünlerin en uygun şekilde limanlara gelmesi lazım. İhracatla büyümek istiyorsak bu malların limanlara taşınması lazım. Dünyanın artık en hızlı gelişen sektörü demiryolu. Avrupa’da bile en hızlı sektör. Biz kasite var uygun kullanıldığı vakit talebinin daha büyük bir kısmının karşılanabileceğine inanıyoruz” diye konuştu. Kısa vadede yapılacak çözümün mevcut ekipmanı daha verimli kullanmak olduğunu belirten DTD Başkanı Ercan Güleç, orta ve uzun vadede ise özel sektörün yatırım yapmasını teşvik edecek önlemler alınması gerektiğini vurguladı.
