Merve YİĞİTCAN
İlaç ve eczacılık endüstrisi, pandemi döneminde sergilediği ihracat performansıyla göz doldurdu. Sektör, 2020 yılında ihracatını yüzde 26,8 oranında artırarak 1,8 milyar dolara çıkardı. Böylece, sektörün Türkiye’nin genel ihracatındaki payı ilk defa yüzde 1’in üzerine çıktı. Bu yılın ilk 6 ayında ise sektörün ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 2,7 büyüyerek 896 milyon doları aştı.
Yüksek üretim kapasitesi ve ileri teknoloji kullanımıyla büyümesini sürdüren Türk ilaç ve eczacılık sektörü, ihracat performansıyla göz dolduruyor. Özellikle pandemi yılı olan 2020’de sektörün ihracatı yüzde 26,8 artarak 1,8 milyar dolarlık büyüklüğe ulaştı. İhracattaki bu artışla, sektörün Türkiye’nin genel ihracatının içindeki payı ilk defa yüzde 1’in üzerine çıktı. Katma değeri yüksek ilaç endüstrisinin ihracatta yaşadığı bu atılım, ihracatın ithalatı karşılama oranını da tarihinin en yüksek seviyesine ulaştırdı. İlacın dış ticaret açığı içindeki payı yüzde 13,9’dan yüzde 7,6‘ya geriledi. İlaç Endüstrisi İşverenleri Sendikası’nın (İEİS) DÜNYA için derlediği verilere göre, ilaç hammadde ithalatı ve ilaç bitmiş ürün ihracatı incelendiğinde ilaç endüstrisinin ülke ekonomisine sağladığı katkı daha net şekilde görülüyor.
2020 yılında 815 milyon dolar tutarında hammadde girişine karşın 1,79 milyar dolar bitmiş ürün ihracatı gerçekleştirildi. Bu alandaki ihracat lehine olan denge her geçen gün daha da büyüyor. İlaç ithalatında bitmiş ürünlere olan ihtiyacın yurt içi üretim imkanlarıyla karşılanması sağlandığında endüstrimiz ihracatını ve dış ticaret açığının azalmasına katkısını artıracaktır.
Güney Kore, ihracatta ilk sırada
TÜİK Dış Ticaret İstatistiklerine göre, ihracatta ilk sırayı Güney Kore alırken, bu ülkeye 615,8 milyon dolarlık ihracat gerçekleşti. En çok ihracat yaptığımız ikinci ülke ise Irak oldu. Irak’a 94,8 milyon dolarlık ihracat gerçekleşirken, üçüncü sırada 66,1 milyar dolarlık ihracatla Kazakistan, dördüncü sırada 65,2 milyon dolarlık ihracatla Azerbaycan ve beşinci sırada 57,7 milyar dolarlık ihracatla Özbekistan geliyor. İlaç endüstrisinin ihracatındaki ilk 15 ülkeye gerçekleştirilen ihracat, sektörün toplam ihracatının yüzde 67,3’üne denk geliyor. Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı bir raporda, AB ülkeleri ve ABD’nin diğer kayda değer ihracat pazarları olduğuna dikkat çekilirken, “Irak’a yönelik önemli miktarda gerçekleştirilen kayıtsız ilaç ihracatı da göz önüne alındığında, ülkemizin potansiyeli en yüksek pazarlarından birisinin Irak olduğu düşünülmektedir” ifadelerine yer verildi. Sektörün ihracatı ürün grupları bazında incelendiğinde ise 2020 yılı ihracatında ilk sırayı 1,1 milyar dolarlık değerle ‘tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)’ aldı. Bu ürün grubunu ‘insan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. ürünler’ ile ‘eczacılık eşyası ve müstahzarları vb.’ takip etti. Bu yılın ilk 6 ayına bakıldığında da ilaç ihracatının artışını kısmi de olsa sürdürdüğü görüldü. TÜİK verilerine göre, 2021 yılının ilk altı ayında ilaç ve eczacılık sektörünün ihracatı yüzde 2,7 artarak 896 milyon dolara ulaştı.
39 bin kişilik istihdam ordusu
İEİS verilerine göre, ilaç endüstrisi Türkiye’de yaklaşık 680 kuruluş, uluslararası standartlarda üretim yapan 99 ilaç ve 11 hammadde üretim tesisiyle 12 binden fazla ürün sunuyor; Türkiye’nin ilaç ihtiyacının yüzde 88’i yurtiçi üretimle karşılanıyor. Sanayi üretim endeksi verilerine göre, Türk ilaç endüstrisi, 2015-2020 yılları arası dönemde üretimini yüzde 52,4 artırdı. Merkez Bankası verilerine göre de, Temmuz 2021 itibarıyla ilaç sanayi kapasite kullanım oranı yüzde 66,6 seviyesinde. TÜİK verilerine göre, ilaç endüstrisinin 2019 yılı istihdamı yaklaşık 39 bin kişi olarak gerçekleşmişti. 2019 yılında Türkiye toplam istihdamı yüzde 3,1 azalırken ilaç endüstrisi istihdamı yüzde 3,4 arttı. 2020 yılında ise pandemi sürecinin zorlu koşulları nedeniyle Türkiye’de iş gücüne katılım oranı yüzde 7,2 gerilerken ilaç endüstrisi bu süreçte istihdamını korudu.
Sağlık ürünleri pazarı yüzde 34,3 büyüdü
COVID-19 pandemi döneminde Türk ilaç pazarı genel anlamda küçüldü. İEİS verilerine göre, bu düşüşte pandemi nedeniyle hastaların hastane ve hekim ziyaretlerini azaltmış olmaları etkili oldu. Bu kapsamda 2020 yılında pazarda kutu bazında yüzde 7 daralma yaşanarak, pazar 2,2 milyarlık kutu satışıyla 47,9 milyar TL’ye ulaştı. Buna karşın, pandemi süreci sağlık ürünleri pazarında büyümeye sahne oldu. Pandemi sürecinde hekim ve hastaneye erişimin azalmasının ve bağışıklık güçlendirmeye yönelimin artmasıyla 2020 yılında yüzde 70’in üzerinde oranla vitamin ve gıda takviyesi ürünlerinden oluşan sağlık ürünleri pazarı kutuda yüzde 34,3 arttı.
