Ülkemizde özellikle büyük kentlerimizde en büyük sorunlardan biri de trafik yoğunluğudur. Öyle ki her gün trafiğe yeni araç çıkması, yolların yetersizliği, araçların birçoğunun tek kişi ile trafiğe çıkması gibi nedenler sorunun çözümünü güçleştirmektedir.

Bankaların (içinde bulunduğumuz süreç hariç) kolay kredi vermeleri, ithal araçların çok gelmesi, halkımızın gelir düzeyinin yükselmesi vd. neredeyse her evde iki araç kullanımını arttırmıştır. Zorunlu olarak geçimini araçla sağlayan vatandaşlarımız için söylenecek bir şey yoktur ama işe gidip gelirken 3-5 kişilik gruplar halinde gidilip gelinmesi konusu bir türlü benimsenmemektedir. Araç fiyatlarının, vergilerin, muayene ücretlerinin akaryakıt fiyatlarının artması da araç kullanımı yönünden çok az etkilemiş, motosiklet kullanımı ise artma eğilimine girmiştir. Brent fiyatlarının sürekli yükselmesi, hatta yıl sonuna kadar 100 doları bulabileceği söylentileri, döviz kurlarının yüksek seyretmesi sonucu akaryakıt fiyatları astronomik rakamlara ulaşmıştır. Kentsel dönüşüm ve yeni yapılan konutların site formatına gelmesi ile daire, işyeri sayılarının artmasına rağmen yolların aynı kalması da trafik yoğunluğunu arttırmaktadır.

Trafikteki araçların çokluğundan dolayı doğal olarak otopark sorununu da gündemden düşmemektedir. Yeni yapılan binalarda 1 veya 2 kat otoparka ayrılması zorunluluğu sorunun çözümünde yardımcı olacaktır.

Araçlardan alınan özel tüketim vergisi, KDV gibi vergilerin tutarı neredeyse araç fiyatı kadar yükselmesine rağmen araçlara olan talep her geçen gün artmaktadır. Ülkemizde trafikteki araçların çoğu maalesef ithal araçlardır. İlk yerli otomobilimiz olan TOGG un üretime başlaması ülke ekonomisi için son derece başarılı bir girişimdir.

Bundan birkaç ay öncesine kadar araba, yatırım aracı olarak gündemde idi. Sürekli artan fiyatlar olsa da araç yokluğu hissedilmeye başlamıştı. Ancak bazı art niyetli araç mümessilleri veya bayileri araçları depoya çekerek stoktan haksız kazanç sağlamak üzere ellerinde bulunan araçları satmıyorlar, stokta beletiyorlardı. Hükümet yeni arabalarda 6000 km. olmadan satış yasağı getirmesi ve araç stokları yapanlara ağır para cezaları verilmesinde kararlı adımlar atması sonucu Nisan ayında araba satışları düşme eğilimine girdi ve normal fiyatların da altında araç satılmaya da başladı. Ayrıca araçlar için bir takım teknik özelliklere haiz olmayan araçların temmuz ayından itibaren satılamayacağının yasalaşması nedeniyle bayiler normal fiyatın altında, bazıları bir miktar faizsiz kredi, bazıları düşük faizli kredi vererek ellerindeki araçları çıkarmaya başladılar. Doğal olarak ikinci el araç fiyatları da yaklaşık yüzde yirmi civarında gerileme kaydetti. Dolayısıyla sıfır km. araç alacak vatandaşlar temmuza kadar alım yapmalarında fayda olduğu kesindir.

Bir başka konu da döviz kurlarının yatay seyretmesi nedeniyle özellikle ithal araç fiyatlarının yerinde saymasıdır. Bu yüzden fiyatların artması söz konusu olmadığı gibi önümüzdeki aydan itibaren kampanyalı satışlar başlayabilir.

Piyasaya yeni çıkan ilk yerli otomobilimiz TOGG da her geçen gün yollarda çoğalmakta ve sıra beklemeden alınabilmektedir. Diğer elektrikli araçlar ise giderek yaygınlaşmaktadır. Ancak yazılı basında çıkan haberlere göre yoğun geçen kış aylarında sorun çıkarması Avrupa ülkelerinde beklenen miktarda satış gerçekleşmediğinden olmalı ki fiyatlar düşme eğilimine girmiş.

Ülkemizde özellikle trafik yoğunluğu ve gençlerin önde gelen tercihleri sebebiyle motosiklet satışları her geçen gün artmaktadır. Dolayısıyla motosikletlerin en uzuz fiyatı 300000 TL civarına kadar yükselmiştir.

Başka bir konu da bisiklet kullanımı bir türlü yaygınlaşmamıştır. Trafikte rahat gidiş, ekonomiden tasarruf gibi nedenler bisiklet tercihini arttırmaktadır ve birçok Avrupa ülkesinde ulaşım aracı olmasına rağmen bizde maalesef kullanılmamaktadır.

TÜİK tarafından yayınlanan nisan ayı motorlu taşıt istatistikleri aşağıdaki gibidir.

Nisan ayında 196 bin 309 adet taşıtın trafiğe kaydı yapıldı

Nisan ayında trafiğe kaydı yapılan taşıtların %54,3’ünü motosiklet, %32,9’unu otomobil, %7,1’ini kamyonet, %3,2’sini traktör, %1,6’sını kamyon, %0,5’ini minibüs, %0,3’ünü otobüs ve %0,1’ini özel amaçlı taşıtlar oluşturdu.

Trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı bir önceki aya göre %13,4 azaldı

Nisan ayında trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı bir önceki aya göre motosiklette %3,4 artarken özel amaçlı taşıtta %43,0, otobüste %40,7, minibüste %30,9, kamyonette %29,1, otomobilde %27,1, traktörde %26,4 ve kamyonda %23,2 azaldı.

Trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı geçen yılın aynı ayına göre %9,4 arttı

Nisan ayında geçen yılın aynı ayına göre trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı özel amaçlı taşıtta %58,5, motosiklette %31,5, minibüste %23,8 artarken otobüste %24,0, kamyonette %21,2, kamyonda %20,5, traktörde %16,4 ve otomobilde %4,5 azaldı.

Trafiğe kayıtlı toplam taşıt sayısı Nisan ayı sonu itibarıyla 29 milyon 561 bin 690 oldu

Nisan ayı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı taşıtların %52,7’sini otomobil, %18,4’ünü motosiklet, %15,4’ünü kamyonet, %7,5’ini traktör, %3,3’ünü kamyon, %1,7’sini minibüs, %0,7’sini otobüs ve %0,3’ünü özel amaçlı taşıtlar oluşturdu.

Nisan ayında 801 bin 439 adet taşıtın devri yapıldı

Nisan ayında devri (1) yapılan taşıtların %64,3’ünü otomobil, %14,9’unu kamyonet, %13,8’ini motosiklet, %2,9’unu traktör, %1,9’unu kamyon, %1,6’sını minibüs, %0,4’ünü otobüs ve %0,2’sini özel amaçlı taşıtlar oluşturdu. 

Nisan ayında 64 bin 694 adet otomobilin trafiğe kaydı yapıldı

Nisan ayında trafiğe kaydı yapılan otomobillerin %12,4’ü Renault, %10,1’i Fiat, %9,3’ü Chery, %6,4’ü Peugeot, %5,8’i Volkswagen, %5,7’si Citroen, %5,0’ı Hyundai, %4,9’u Opel, %4,3’ü Toyota, %3,5’i Ford, %3,2’si Skoda, %3,1’i Dacia, %3,0’ı Mercedes-Benz, %3,0’ı MG, %2,6’sı Honda, %2,0’ı Kia, %1,8’i BMW, %1,7’si Volvo, %1,6’sı Audi, %1,6’sı Nissan ve %9,0’ı diğer (2) markalardan oluştu.       

Ocak-Nisan döneminde 830 bin 19 adet taşıtın trafiğe kaydı yapıldı

Ocak-Nisan döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı %29,6 artarak 830 bin 19 adet olurken, trafikten kaydı silinen taşıt sayısı da %0,2 azalarak 8 bin 682 adet oldu. Böylece Ocak-Nisan döneminde trafikteki toplam taşıt sayısında 821 bin 337 adet artış gerçekleşti.

Ocak-Nisan döneminde trafiğe kaydı yapılan otomobillerin %65,3’ü benzin yakıtlıdır

Ocak-Nisan döneminde trafiğe kaydı yapılan 343 bin 585 adet otomobilin %65,3’ü benzin, %13,2’si hibrit, %12,8’i dizel, %7,5’i elektrikli ve %1,2’si LPG yakıtlıdır. Nisan ayı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı 15 milyon 562 bin 640 adet otomobilin ise %35,1’i dizel, %32,9’u LPG, %29,3’ü benzin, %1,7’si hibrit ve %0,7’si elektriklidir. Yakıt türü bilinmeyen (3) otomobillerin oranı ise %0,2’dir.

Ocak-Nisan döneminde en fazla 1300 ve altı silindir hacimli otomobil kaydı yapıldı

Ocak-Nisan döneminde trafiğe kaydı yapılan 343 bin 585 adet otomobilin %31,4’ü 1300 ve altı, %22,0’ı 1401-1500, %18,6’sı 1301-1400, %13,5’i 1501-1600, %6,3’ü 1601-2000, %0,7’si 2001 ve üstü motor silindir hacmine sahiptir.

Ocak-Nisan döneminde kaydı yapılan otomobillerin 134 bin 883’ü gri renklidir

Ocak-Nisan döneminde trafiğe kaydı yapılan 343 bin 585 adet otomobilin %39,3’ü gri, %24,8’i beyaz, %12,4’ü siyah, %12,0’ı mavi, %6,3’ü kırmızı, %2,7’si yeşil, %1,1’i turuncu, %0,5’i mor, %0,4’ü sarı ve %0,4’ü diğer renklidir.

AÇIKLAMALAR

(1) Devir, noterler aracılığı ile bir veya daha fazla el değiştiren taşıtları ifade etmektedir.

(2) Diğer başlığı altında toplulaştırılan taşıt sayısı, 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu’nun 13. Maddesi gereğince yayımlanması için “yazılı onayı” bulunmayan ya da ilgili ayda trafiğe kaydı yapılan otomobil sayısı bakımından sıralamada ilk 20 dışında kalan markaları ifade etmektedir.

(3) Yakıt türü bilinmeyenler, ruhsat işlemlerinde yakıt türü boş bırakılan veya sehven hatalı veri girişi yapılan otomobilleri kapsamaktadır.

Kaynak: TÜİK

ZAFER ÖZCİVAN

Ekonomist-Yazar