Enflasyonun yüksek seyretmeye başladığı 2021 yılının son çeyreğinden bu yana marketlerdeki fiyatlar ve denetim konusu gündemden düşmedi ve halen kamuoyunu en çok meşgul eden konuların başında geliyor.
Öncelikle toplumun her kesimini ilgilendiren, en başta gıda ihtiyaçlarımızı karşılayan marketler gıda fiyatlarının yükselmesinde suçlu konuma geldiler mi getirildiler mi?
2021’den önce fiyatların yükselmesine çözüm olması amacıyla çok az yerde açılan tanzim satış mağazaları kısa sürede çözüm olmayacağı anlaşılınca uygulamadan hemen vazgeçildi. Devam eden süreçte marketlerin fiyat politikaları araştırıldı ve bazı tedarik ve satış firmalarına önemli ölçüde ceza uygulaması başlatıldı. İlerleyen dönemde para cezasının da yetersiz kaldığı gerekçesiyle işyeri kapatma uygulaması başlatılacağı kamuoyuna ilan edildi. Ancak gıda fiyatlarındaki yükseliş devam etti ve bugün de fiyatlar yükseliş eğiliminde gözüküyor.
Özellikle dar ve sabit gelirli vatandaşlar artık markete giderek tüm ihtiyaçlarını satın alma işleminden uzaklaştı, fiyatları ve ürünleri araştırmadan hiçbirimiz satın alma işlemi yapmıyoruz. Çünkü aynı ürünler farklı marketlerde farklı fiyatlarla satılıyor ve bazı ürünlerin de gramajları düşürülerek tüketiciye sunuluyor. Tüketiciler artık her konuda bilinç sahibi oldular.
TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranlarının yanında bir de gıda enflasyonu bilgisi yer almakta ve her ay gıda enflasyonu TÜFE’den daha yüksek olarak karşımıza çıkıyor ve yükseliş trendi azalmaktan vazgeçtim durağan seyir izlemiyor. Bunun sebebini marketler olarak belirlemek yeterli değildir. Ekonomik denetimler her zaman yapılmalıdır ve haksız rekabet mutlaka önlenmelidir ama faturayı marketlere çıkarmak da sağlıklı bir sonuç değildir. Öncelikle tarımda girdi fiyatlarının düşürülmesi, tarım üreticilerinin desteklenmesi, yeni hal kanununun çıkarılması gibi önlemler alınmadan fiyatların düşmesini beklemek son derece yanlıştır.
Ticaret bakanlığımız tabiri caiz ise piyasada yüksek fiyat uygulayan bazı fırsatçı zincir marketlere yaptığı kontrolleri sıklaştırdı ve bazılarına önemli miktarda para cezası verdi.
Sözcü gazetesinin haberine göre; Rekabet Kurulu, BİM, Migros, CarrefourSA ve Şok ’un da aralarında bulunduğu zincir marketlere yönelik iki yeni soruşturma başlattı.
Şirketler, soruşturmanın kanun ihlali anlamına gelmediğini açıklarken, hisse senetlerinde düşüş yaşandı.
Rekabet Kurulu tarafından Türkiye’nin önde gelen zincir marketlerine soruşturma açıldı.
BİM’E İKİ YENİ SORUŞTURMA DAHA
BİM tarafından Kamuoyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Rekabet Kurumu tarafından aralarında Şirketimizin de bulunduğu çeşitli perakende şirketleri ve tedarikçilerine yönelik iki soruşturma açıldığı tarafımıza bildirilmiştir.
Rekabet Kurumu tarafından soruşturma açılması, soruşturmaya konu teşebbüslerin kanunu ihlal ettikleri, cezai yaptırım ile karşı karşıya kaldıkları veya kalacakları şeklinde yorumlanamayacak olup, konuyla ilgili gelişmeler sermaye piyasası mevzuatına uygun olarak kamuoyu ile paylaşılacaktır.”
BİM HİSSELERİ CEZADAN SONRA DÜŞÜŞE GEÇTİ
Kurumun soruşturma açmasının ardından BİM hisseleri negatif seyrediyor. Haber çıktıktan sonra satıcılı seyir izleyen BİM hisseleri şu sıralar cuma gününe göre önce yüzde 4,33 düşüşle 530,50 TL’den işlem görürken sonra yüzde 2,34’lük düşüşle 540 TL’den işlem görmeye başladı.
MİGROS HAKKINDA DA SORUŞTURMA BAŞLATILDI
Migros Ticaret A.Ş., Rekabet Kurumu tarafından bazı perakende şirketleri ve tedarikçilere yönelik soruşturma açıldığını duyurdu. Şirketten yapılan açıklamada, soruşturmanın bildirimlerinin kendilerine ulaştığı belirtilerek, bunun kanun ihlali anlamına gelmeyeceği vurgulandı.
Migros yetkilileri, süreci yakından takip edeceklerini ve gelişmeleri kamuoyu ile paylaşacaklarını ifade etti. Rekabet Kurumu’nun soruşturmasının detaylarına ilişkin ise henüz resmi bir açıklama yapılmadı.
ŞOK MARKETE DE SORUŞTURMA
Şok ’tan KAP’a yapılan açıklamada, kendilerinin de aralarında bulunduğu perakende şirketleriyle tedarikçilere iki yeni soruşturma açıldığı belirtildi.
Şok Marketler ’den (SOKM) yapılan açıklamada, “Rekabet Kurumu, şirketimizin de bulunduğu gıda perakende sektöründe faaliyet gösteren çeşitli teşebbüsler ve tedarikçiler hakkında iki soruşturma açılmasına karar verildiği hususu şirketimize bildirilmiştir” denildi.
Şirketin, Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptığı şöyle denildi:
“Rekabet Kurumu tarafından, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“Kanun”) 4. maddesinin ihlal edilip edilmediğinin tespitine yönelik olarak, Kanun’un 41. maddesi uyarınca, aralarında Şirketimizin de bulunduğu gıda perakende sektöründe faaliyet gösteren çeşitli teşebbüsler ve tedarikçiler hakkında iki soruşturma açılmasına karar verildiği hususu Şirketimize bildirilmiştir.
Rekabet Kurumu tarafından soruşturma açılması bu aşamada soruşturmaya konu teşebbüslerin Kanun’u ihlal ettikleri veya Kanun kapsamında cezai yaptırım ile karşı karşıya kaldıkları veya kalacakları şeklinde yorumlanamayacak olup, konuyla ilgili gelişmeler sermaye piyasası mevzuatına uygun olarak tam ve zamanında kamuoyu ile paylaşılacaktır.”
CARREFOURSA’YA DA SORUŞTURMA
CarrefourSA da KAP’a, “Rekabet Kurulu tarafından şirketimizin de bulunduğu hızlı tüketim malları sektöründe faaliyet gösteren bazı perakendeci ve üretici/tedarikçi teşebbüsler hakkında soruşturma açılmasına karar verildiği hususu şirketimize bildirilmiştir” şeklinde aynı açıklamayı gönderdi.
PERAKENDE HİSSELERİ ETKİLENDİ
Bim, Şok ve Migros soruşturmaları Borsa İstanbul’da hisseler üzerinde de etkili oldu. BIMAS yaklaşık yüzde 5, SOKM payları yaklaşık yüzde 2,5 ve MGROS payları da yüzde 5’in üzerinde düşüşle işlem gördü.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar