Osman KILIÇ
ABD ile geçen yıl yaşanan gerilimin ardından bazı ürünlere ek vergi uygulanması kararı, ithalatçıyı para cezalarıyla karşı karşıya getirdi. Mayıs ayında Gümrük Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle bu ülkeden ithalatta, ilave gümrük vergisine veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklere tabi eşya için menşe şehadetnamesi ibrazı zorunlu hale getirilmişti. Ancak bu ülkeden ithalat yapan firmalara, mevzuat değişikliğinden önceki ithalat işlemlerinden dolayı da “menşe belgesi ibraz edilmediği” gerekçesiyle ek tahakkuk ve cezalar gelmeye başladı. DÜNYA’nın edindiği bilgilere göre, ceza ve ek tahakkuk bildirimi alan firmalara her gün yenileri ekleniyor. Hukuki dayanaktan yoksun geriye dönük işlemler için firma başına 20 milyon liraya varan cezalar uygulandığını belirten ithalatçılar, acil düzeltme bekliyor. ABD ile Türkiye arasında 2018’de yaşanan ‘Rahip Brunson’ krizi sonrası, bu ülkeden ithal edilen bazı ürünlere ek mali yükümlülük getirilmişti. ABD Menşeli Bazı Ürünlerin İthalatında Ek Mali Yükümlülük’ yönetmeliği kapsamında 2019 Mayıs ayında ise firmalara ‘menşe şahadetnamesi şartı’ konuldu. Buna göre, ithalat yapan firmalar, ithalatı yapılan ürünün ABD menşeli olmadığını belge ile kanıtlamak zorunda. Bu şartı karşılamayan firmalara ise ceza ve ek tahakkuk kesileceği uyarısı yapıldı. Ancak sektör temsilcileri, cezaların geriye dönük de kesilmeye başladığını, ayrıca ABD menşeli olmayan ürünlere de ceza kesildiğini dile getiriyor. Birçok firmaya ceza kesilmeye başlandığını belirten ithalatçı firmalar, bu sayının hızla artacağından endişe ediyor. Firma sahipleri, firma başına 20 milyon TL’ye varan cezaların, hiçbir hukuki dayanağı olmadığını belirterek, Ticaret Bakanlığı’ndan acil düzeltme bekliyor.
Malezya’dan izolatör aldı, ABD malı sanılarak 17 milyon TL ceza kesildi
Ceza kesilen firmalardan biri de Emke İnşaat oldu. Malezya’dan uzun yıllardır deprem izolatörü ithal ettiklerini belirten şirketin Genel Müdürü Mehmet Emre Özcanlı, yeni uygulama nedeniyle kısa süre önce bir ceza ile karşılaştıklarını dile getirerek, “Osmangazi köprüsü projesinde, Turkcell data merkezinde ve birçok devlet ve şehir hastanelerinde bu malzemeyi kullanıyoruz. Son olarak Kuzey Marmara Otoyolu projesi için de yine bu ürünü ithal ettik. Geçtiğimiz gün Ambarlı Gümrük Müdürlüğü’nden şok edici bir tebligat aldım. Tebligat yaklaşık 17 milyon TL’lik bir ceza ve ek tahakkuk içeriyordu. Cezanın Haziran 2018’de ABD ile yaşanan siyasi krizden dolayı ABD mallarına getirilen ek mali yükümlülükten kaynaklandığını öğrendik ve şok olduk.Ürünlerimiz ABD menşeli olmadığı gibi, Malezya’dan geliyor. Biz o günkü mevzuata göre gerekli beyanlar yapmış ve bunlar da gümrükten kontrol edilerek ithalatlar gerçekleştirilmişti. Eminim Ticaret Bakanlığı yetkilileri, bahse konu mağduriyeti giderecek tedbirleri yakın zamanda alacaktır” diye konuştu.
25 Haziran 2018 tarihli ve 30459 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 2018/11973 sayılı karar, yani ABD ile yaşanılan problemlerin de etkisiyle, ABD Menşeli Bazı Ürünlerin İthalatında Ek Mali Yükümlülük Uygulanmasına Dair Karar adıyla yayımlanmıştı. Daha sonra Ticaret Bakanlığı, 15.03.2019 tarihli, 42633713 sayılı dağıtımlı yazı ile ABD Menşeli Bazı Ürünlerin İthalinde Ek Mali Yükümlülük uygulamalarında bu ürünlerin A.TR Belgesi eşliğinde gelenler için benzer bir düzenleme yaptı. Gümrük mevzuatında ‘menşe şahadetnamesi’ aranacak haller 4458 sayılı Gümrük Kanunu’na bağlı Gümrük Yönetmeliği’nin 38/1.maddesinde açıklandı, 24 Mayıs 2019 tarih ve 30783 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değiştirilerek; belge şartı getirildi.
Sektör temsilcileri, gelinen noktada 24 Mayıs 2019 tarihinden önce Gümrük Mevzuatı’na uygun şekilde işlem gören beyannameler için yapılan bu uygulamanın, hukukun genel prensiplerine aykırı bir biçimde “yönetmelik maddesi geriye doğru işletilerek” uygulandığını dile getiriyor. Sektör temsilcileri, ceza kesilen firma sayısının önümüzdeki günlerde çok daha fazla artmasından endişe ediyor. İthalatçı tüm firmaları etkileyen bu uygulama nedeniyle şimdiden çok sayıda firmaya ceza geldiği belirtiliyor. Kozmetik, plastik eşya, kağıt, alkollü içkiler, tütün, binek otomobil ve röntgen cihazları gibi sektörlere ceza yağdığı iddia ediliyor.
