Irak Merkezi Hükümeti’nin yumurta ve kanatlı ürünlerinde vergiyi artırması ihracatçıyı tedirgin etti. Sektör hükümetten destek bekliyor.

Sedat ALP

Son iki yıldır ihracatında gerileme yaşanan yumurtada 2017’nin ilk üç ayında ortaya çıkan rakamlar üreticinin yüzünü güldürdü. 2016’nın ilk 3 ayında 64 milyon dolar olan yumurta ihracatı bu yılın ilk 3 ayında 108 milyon dolara çıktı. Yüzde 69 oranında gerçekleşen bu ihracat artışı çok büyük oranda Irak pazarı kaynaklı. Ancak, ihracatçılar Irak Merkezi Hükümeti’nden (Bağdat) son günlerde gelen açıklamaların, ihracatı yüzde 90’lara yaklaşan oranda bu ülkeye bağlı Türkiye’nin önünü kesici nitelikte olduğuna dikkat çekiyorlar.

Yumurtada bu yılın ilk 3 ayında gerçekleşen ihracat artışının üç nedenden kaynaklandığını söyleyen Ege Su Ürenleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi ve İzmir Yumurta Üreticileri Birliği Başkanı Bedri Girit, “Bu yıl bizde kuş gribi vakası olmazken, Irak’ın ana yumurta tedarikçileri olan Ukrayna, İran ve bazı AB ülkelerinde bu hastalık ciddi sıkıntıya yol açtı. Diğer bir etken ise biz ilk kez Irak pazarında bir anlaşma yaptık ve ticaretimizi uzun vadeli projeksiyonlarla protokole bağladık. Bunun da faydası oldu. İç piyasada fiyatların çok düşmesinden ötürü sektörün ihracata yönelmesi de ihracat artışında etkili oldu” diye konuştu.

Girit, bu yıl yumurta ihracatında çok iyi artış oranlarının yakalandığı bir dönemde Irak’ta merkezi yönetimden sektörün morallerini bozan açıklamalar geldiğini belirterek,

“Irak Hükümeti, yumurta ve diğer kanatlı ürünlere bu hafta vergi getiriyor. Bu artışlar gerçekleştiğinde bizim bu ülkedeki müşterilerimiz de vergi yüküyle baskılanacak, yumurta fiyatını düşürmemizi isteyecektir. Türkiye’nin bir şekilde vergi konusunda Bağdat Hükümeti ile temasta olması gerekiyor” dedi.

Bedri Girit, Irak’ta kanatlı ürünlerine verginin daha önceden gelen bir uygulama olduğunu ancak, şimdiye kadar, Türkiye’nin kanatlı ürünlerinin giriş yaptığı Kuzey Irak’taki Erbil kapısında bu verginin uygulanmadığına dikkat çekerek, “Şimdiye kadar Erbil ‘ben Özerk’im ve gümrük oranlarım bu’ diyordu. Irak ise şimdi ‘asıl devlet benim’ deyip Kuzey Irak’ı merkezi yönetimin vergi oranlarını uygulamaya zorluyor” şeklinde bilgi verdi.

YUMBİR: Yumurta ihracatı, son 2 yıldaki kayıpları telafi ediyor

Yumurta Üreticileri Merkez Birliği (YUMBİR) Genel Sekreteri Hüseyin Sungur da, yumurta ihracatında yılın ilk 3 ayında yaşanan artışın bazı rakip ülkelerde bu kış etkili olan kuş giribi hastalığının etkili olması gibi konjöktürel etkenlerden kaynaklı olduğunu söyledi. Sungur, sektörün yılın ilk çeyreğinde sağladığı ihracat artışı ile aslında son 2 yıldır oluşan ihracat kayıplarını telafi etmeye başladığını belirterek, şu bilgileri verdi: “Türkiye’nin yumurta ihracatı 2014’ün ilk 3 ayında, 120 milyon dolardı. 2017’nin aynı döneminde ulaşılan rakamla henüz 2014’ün seviyesi yakalanmaya çalışılıyor. Ancak yumurtada dönemsel iniş çıkışlar olabilir. O nedenle yıl sonu rakamlarına bakmak ve erken sevinmemek gerekiyor. Yumurta sektörünün yüzde 25-30’a varan onalarda üretim fazlası var. Bir de ihracattaki aksaklık sektörü çok etkiliyor ve iç pazarda ürün bolluğuna yol açıyor. Fiyatlar maliyetlerin altına kadar düşebiliyor. Sektörümüzün üretim kapasitesi 2016 da yüzde 9 büyüdü. 2015 te büyümemişti. Dolayısıyla yüzde 9 büyümenin sekörün önünü ne kadar açacağı tartışılır ama iyileşmeden söz edebiliriz.”

Yumurta ihracatının Irak bağımlılığı sorun olmaya devam ediyor

Hüseyin Sungur, ihracatta tek pazara bağımlılığın yumurta sektörünün başlı başına sorunu olduğunu belirterek, “ 2015’te yaşanan kuş giribi nedeniyle 3 ay ihracat yapamadık. Güvenlik operasyonları nedeniyle de ihracat aksadı ve 2014’e göre düştü. 2016’da telafi edici gelişmeler oldu ama yeterli değildi. Geçen yıl da Bağdat Hükümeti ile ilgili ve Kuzey Irak dışındaki bölgelerde güvenlik sorunları nedeniyle ihracatta aksamalar oluyordu. Tek pazara bağımlılık sektörün başlı başına önemli sorunu. Alternatif pazarlar olarak Suudi Arabistan, başka Arap ülkelerine ihracat başladı ama yeterli değil. Türkiye, ABD ve AB ülkelerinde yumurtanın 28 gün raf ömrü var. Bazı Arap ülkelerinde bu 60 güne çıkabiliyor. Uzak mesafelere ihracatı zor bir ürün. Türkiye’de de maliyetler yıllardır hep göreceli olarak hep yüksek” dedi.