Hüseyin GÖKÇE

Pandeminin yarattığı küresel olumsuzluğun etkisinin azaltılması amacıyla 2020 yılında Merkez Bankası tarafından uygulanan yatırım taahhütlü avans kredisi, toplam 100 milyar liralık limitle yeniden uygulanmaya başlıyor. Yatırım taahhütlü avans kredisi, ihracat veya ithal ikamesine yönelik üretim taahhüdünde bulunan firmalara kullandırılacak.

Merkez Bankası’nın uygulama talimatına göre vade üst limitinin 10 yıl olacağı kredilerde, kredi faizinin üst sınırı ise Merkez Bankası’nın politika faizi olan yüzde 14 olacak. Bazı koşullara göre faiz oranı yüzde 9’a kadar inebilecek.

Yatırım taahhütlü avans kredisi kullanacak firma önce aracı bankaya borçlu sıfatıyla senet verecek. Aracı banka da bu senedi Merkez Bankası’na devredecek ve böylece firma bu senetlerin avansa kabulüyle kredi kullanmış olacak.

Kredi vadesinde üst sınırı 10 yıl Yatırım taahhütlü avans kredisi en az 3, en çok 10 yıl vadeli olarak kullandırılacak. Anapara geri ödemesiz dönemi ise en fazla 2 yıl olacak ve süreçte sadece faiz ödemeleri gerçekleştirilecek. Geri ödeme dilimleri en fazla 6 aylık dönemler halinde belirlenebilecek.

Firma bazında üst limit 1.5 milyar lira

Avans kredisi, KOBİ statüsündeki firmalar için 250 milyon lira, diğer firmalar için ise 1.5 milyar lira olarak uygulanacak. Sabit faizli kredilerde, Merkez Bankası referans faizi olan yüzde 14 oranı uygulanacak. Değişken faizli kredinin tercih edilmesi halinde ise geri ödeme tarihinden 6 iş günü öncesi ile kullandırım tarihinden 6 iş günü öncesi TLREF endeks değeri esas alınarak hesaplanan yıllık getiri oranından 150 baz puan indirilerek uygulanacak.

Tanım değişince KOBİ olan firmaların durumu net değil

Resmi Gazete’de 18 Mart’ta yayımlanan düzenlemeyle KOBİ tanımına giren işletmelerin ciro üst sınırı 125 milyon liradan 250 milyon liraya yükseltilmişti. Bu durum bazı desteklerden yararlanmak için KOBİ kapsamına giren firmalara avantaj sağlasa da, kredi limitlerinin şirket niteliğine göre belirlendiği durumlarda ise yeni tanım dezavantaja dönüşüyor.

Örneğin, 18 Mart öncesi cirosu 125-250 milyon lira arasında olan firma KOBİ olarak kabul edilmiyordu. KOBİ tanımı değişmeseydi bu firma yatırım taahhütlü avans kredisinden 1.5 milyar liralık üst limite kadar yararlanabilecekti. Söz konusu firma(cirosu 125-250 milyon arasında olan) 18 Mart’tan bu yana KOBİ olarak tanımlandığı için avans kredisi desteğinden 250 milyon liraya kadar yararlanabilecek.

Politika faizi değişirse ne olacak?

Sabit faizli kredilerde Merkez Bankası politika faizleri (bugün itibarıyla yüzde 14) uygulanacak. Merkez’in politika faizinde değişiklik yapması durumunda ise yapılan değişiklikler, Merkez Bankası Genel Ağ sitesinde belirtilen geçerlilik tarihinden itibaren geçerli sayılır. Yani politika faizi yükselirse kredi faizi de yükselecek, politika faizi düşerse kredi faizi de düşecek.

2 milyarın üzerindekine teşvik belgesi şartı yok

Yatırım taahhütlü avans kredisi, Yatırım Teşvik Belgesi (YTB) kapsamında yapılacak yatırım faaliyetlerinin finansmanı için kullandırılacak. Sabit yatırım tutarı 2 milyar liranın üzerinde olan ancak YTB kapsamında olmayan yatırımlar için kullandırılacak avans kredilerinde, teşvik belgesi şartı aranmayacak.

Döviz için Merkez’e sorulacak

Yatırım taahhütlü avans kredisi kullanan firmalar, krediye konu yatırım ile ilgili olarak yurt içinde yerleşiklerle yapacakları tüm sözleşme ve fiyatlamaları Türk lirası üzerinden yapabilecekler. Krediye konu yatırım ile ilgili olarak yurt içinde yerleşiklerle döviz veya dövize endeksli sözleşme yapılabilmesi için önce Merkez Bankasına talebin gerekçelerini de içeren bir başvuru yapılması ve Merkez Bankasının onayının alınması şartı aranacak. Yatırım taahhütlü avans kredisi kullanan firma tarafından; yatırım sonrasında kredi vadesine kadar üretilecek malların ihraç edileceği ve/veya ithal edilen malların ikamesine yönelik olacağına ilişkin sayısallaştırılmış öngörü de içeren yazılı bir taahhüt alınacak. Yatırım yapma taahhüdünü gerçekleştirmeyen firmaların kredi kullanım talepleri, 5 yıl süreyle kabul edilmeyecek.

Faiz hangi koşullarda indirimli uygulanacak?

Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi için temel faiz oranı politika faiz oranı (şu an yüzde 14) olarak belirlenirken, bazı özel durumlarda 150 baz puanlık indirimler uygulanacak. Ancak uygulanan indirimlerin toplamı 500 baz puanı geçemeyecek. İndirim uygulanacak bazı koşullar şöyle:

  • Kredi vadesine kadar üretilecek malın ihraç edileceği veya ithal ikamesi üretim yapılacağına ilişkin taahhüt (150 baz puan)/ (Turizm işletmeleri hizmet geliri taahhüdü verecek)
  • Teşvikte 4, 5 ve 6’ncı bölgede yer alan veya 3’üncü bölgedeki OSB yatırımları (150 baz puan)
  • Yatırım Teşvik Belgeli yatırımda yerli makine kullanımı (75 baz puan)/(turizm yerli girdi kullanırsa yararlanacak)
  • Yatırımın yüzde 20’si kadar yurt dışından yatırım kredisi temini(150 baz puan)