Merve YİĞİTCAN
Hammadde krizi ve yüksek kurun tetiklediği enflasyonda yaşanan tırmanış enflasyon muhasebesinin şartlarını olgunlaştırırken, 17 yıldır uygulanmayan enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümlerin yeniden gündeme gelmesi hem işletmeler hem de mali müşavirler için büyük bir belirsizliğe neden oluyor. Mağduriyetlerin önüne geçilmesi ve hesaplamaların sağlıklı yapılması adına enflasyon düzeltmesine 2022 yılı sonunda geçilmesi için Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği’nin (TÜRMOB) girişimde bulunduğu, ertelemeye yönelik bir taslak hazırladığı, başta TOBB olmak üzere iş dünyasının desteğini alması halinde bakanlığın ertelemeye sıcak baktığı öğrenildi.
DÜNYA Gazetesine değerlendirmelerde bulunan TÜRMOB Genel Başkanı Emre Kartaloğlu, kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde yüzde 100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde yüzde 10’dan fazla olması halinde mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmak durumunda olduğunu hatırlatarak, bu durumun işletmeler ve mali müşavirler için önemli bir sorun haline geldiğini söyledi. Kartaloğlu, 17 yıldır uygulanmayan enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümlerin yeniden gündeme gelmesinin gerek meslek mensupları gerekse mükellefler nezdinde, yeniden değerleme müessesesi ile birlikte düşünüldüğünde büyük bir belirsizliğe neden olduğuna dikkat çekerek, “Hatta bazı mükellefler zaten enflasyon muhasebesine göre düzeltmeye tabi tutacakları taşınmazları ve amortismana tabi iktisadi kıymetleri için değer artışı üzerinden vergi ödememek (yüzde 2 oranlı) için Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) Geçici 31’inci maddesi hükümlerinden yararlanmayı erteliyorlar. Hali hazırda yüzde 2 vergi ödeyerek Geçici 31’inci maddesi hükümlerinden yararlanmış olan mükelleflerin, bu ödedikleri vergileri geri alıp alamayacakları da belirsiz. Enflasyon muhasebesine geçilmesi halinde beyanda bulunan mükellefler için haksız bir durum ortaya çıkabilir” şeklinde konuştu.
Erteleme adaptasyonu kolaylaştırır
Kartaloğlu, ortadaki belirsizliği ve olası haksız durumları ortadan kaldırmak için TÜRMOB olarak önerilerini şu şekilde dile getirdi:
“Son dönemde enflasyonun finansal tablolar ve vergi matrahı üzerindeki etkilerinin giderilmesine yönelik olarak taşınmazlar ve amortismana tabi kıymetler için yeniden değerleme imkanlarının, VUK Geçici 31, Geçici 32’nci maddeleri ve VUK Mükerrer 298/Ç getirildiği de değerlendirildiğinde; hem mükellefler açısından bir hak kaybına sebebiyet verilmemesi hem de düzenlemenin esas uygulayıcısı olacak meslek mensuplarına enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümlerin gereklerini en iyi şekilde yerine getirebilmeleri için yeterli bir zaman tanınmalı. 31.12.2021 tarihli finansal tablolar ve 2022 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümlerin uygulanmamasına; bunun yerine 31.12.2022 tarihli finansal tabloların ise endeks artış tutarı ne olursa olsun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasının zorunlu kılınmasına yönelik yapılacak yasal bir düzenleme ile bu zaman tanınabilir. Böylece mükelleflerin mağduriyeti önleneceği gibi enflasyonun son derece hızlı artması nedeniyle yeniden gündeme gelen enflasyon muhasebesi uygulamasına adaptasyon kolaylaşacaktır.”
Cumhurbaşkanı da değiştiremeyecek
Enflasyon muhasebesi uygulanabilmesi için Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi’nin (Yİ-ÜFE) son yıl yüzde 10, son üç hesap yılında ise yüzde 100 artmış olması gerekiyor. Yİ-ÜFE kasım ayı sonu itibarıyla yüzde 51 oranında artarken, yıllık artış oranı yüzde 54,62’ye çıktı. 858,43’e yükselen endekste 35 aylık artış oranı ise yüzde 103 oldu. Kartaloğlu, “Cumhurbaşkanı, maddede yer alan yüzde 100 oranını yüzde 35’e kadar indirmeye veya tekrar kanuni seviyesine kadar yükseltmeye, yüzde 10 oranını ise yüzde 25’e kadar çıkarmaya veya tekrar kanuni seviyesine kadar indirmeye de yetkili. Aralık 2021 Yİ-ÜFE rakamının 845,88 ve üzerinde açıklanması halinde mükellefler enflasyon düzeltmesi yapmak durumundalar. Böyle bir durumda Cumhurbaşkanı’na kanun ile verilmiş olan yetkilerin kullanılıp kullanılmaması da bunu değiştirmeyecek” ifadelerini kullandı.
“3 Ocak’tan önce bir açıklama yapılmalı”
BDO Türkiye Vergi Ortağı Erdal Güleç de, enflasyon düzeltmesinin yaşatacağı kargaşaya dikkat çekerek ertelenmesinin daha yerinde bir karar olacağını dile getirdi. Enflasyon muhasebesinin en son 2004 yılında uygulandığını, o tarihte bu hesaplamayı yapanların bir kısmının şu an piyasada yer almadığını, yer alanların da bu karışık hesap düzenini unutmuş olmasının yüksek ihtimal olduğunu kaydeden Güleç, yapılacak ertelemenin zaman kazandıracağını hem işletmelerin hem de mali müşavirlerin bu süreçte enflasyon muhasebesine geçiş konusunda adaptasyonunu sağlama şansı yakalayacağını ifade etti. Güleç, enflasyon muhasebesine kesin olarak geçişin 3 Ocak’ta belli olacağını hatırlatarak, “Ancak bu tarihten önce kesin olarak yasal bir açıklama yapılarak, eğer erteleme olmayacaksa enflasyon muhasebesinin koşulları ve yol haritası paylaşılmalı” diye konuştu.
