Konu önceki gün, saatler süren pazarlık ve müzakerelere sahne olan Brüksel’deki zirvede AB liderlerinin önündeydi. Toplantı sonrasında enerji fiyatları konusunda ‘aşı formülü’ uygulanması görüşü öne çıktı. Formül, AB Komisyonu’nun üye ülkeler adına toplu enerji alımı yapmasına dayanıyor. Gönüllülük ilkesi temelinde işleyecek olan uygulamaya isteyen AB ülkeleri katılabilecek. Sistem daimi olmayacak. AB Komisyonu, katılacak ülkeler adına doğalgaz, sıvılaştırılmış doğalgaz ve hidrojen alımı yapacak. Bu sistemle AB’nin siyasi ve piyasa ağırlığı kullanılarak birebir müzakerede verilen fiyatlardan daha düşük fiyatlarla enerji alımı yapılması hedefleniyor. Uygulama sadece AB ülkeleri için geçerli olmayacak. İhtiyaç duymaları haline Batı Balkan ülkeleri ve AB’nin doğu ortaklığı programında yer alan Ukrayna, Gürcistan ve Moldova da bu uygulamadan yararlanabilecek.
AĞIRLIĞI YETECEK Mİ
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, zirve sonrasında yaptığı açıklamada, enerji alanında ilk kez bu yönde bir karar alındığına dikkat çekerek, “AB Komisyonu ortak alım için yetkiye sahip olacak. Bu karar, hatırlayın, Covid krizi sırasında aşılar için kararlaştırdığımızın aynısı” dedi. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de, “Birbirinden daha yüksek teklif vererek fiyatları yükseltmek yerine alım gücümüzü birleştireceğiz” diye konuştu. AB, Covid-19 salgınına karşı üretilen aşılar konusunda şanslı bir konumdaydı. Aynı uygulamanın enerji alanında aynı etkiyi yaratıp yaratmayacağı ise hâlâ bir soru işareti. Uzmanlar, AB’nin uluslararası gaz fiyatlarını belirleyecek ağırlıkta olup olmadığını sorguluyor.
İSPANYA VE PORTEKİZ İSTİSNASI
Konuya ilişkin tartışmaların son derece teknik ve yorucu olduğuna dikkat çeken Hollanda Başbakanı Mark Rutte, buna gerekçe olarak binlerce sözleşmeyi, yüzlerce tarafı ilgilendirmesini, bölgeler ve üye ülkeler arasında çok fark olmasını gösterdi. Bazı ülkelerde Rus doğalgazına bağımlılık diğerlerinden çok daha yüksek düzeyde. Enerji karışımları da ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. İspanya ve Portekiz ise Avrupa enerji pazarından büyük ölçüde kopuk ve ikmal hatlarına en az bağlantısı olan ülkeler arasındalar. İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Portekiz Başbakanı Antonio Costa’nın da desteğiyle sıkı bir pazarlık yürüterek istisnai adım atma hakkı elde etti. Von der Leyen, bu iki ülkenin hükümetlerinin enerji fiyatlarını düşürmek için derhal müdahale edebileceğini söyledi. Sanchez, “Tüketicilerimiz ve şirketlerimiz için fiyatları düşürme amaçlı istisnai önlemleri devreye sokabiliriz” ifadelerini kullandı.
