EKİM 2021 ENFLASYON ORANLARI

Enflasyon rakamları her ay TÜFE (Tüketici fiyat endeksi) ve ÜFE (üretici fiyat endexi) ele alınarak hesaplanır ve TÜİK (Türkiye istatistik kurumu) tarafından kamuoyuna açıklanır.

Tüfe, tüketicilerin temel ihtiyaçlarını satın almalarında yaşanan fiyat değişimlerini ifade eder. Hesaplama yapılırken ayakkabıdan konfeksiyona, sebzeden süt ürünlerine, temizlik maddelerinden enerji tüketimine kadar her ürün ayrı ayrı ele alınarak fiyat değişimleri ölçülerek sonuca ulaşılır. Hesaplama bir önceki aya göre, bir önceki yılın aralık ayına göre, bir yıl önceki aynı aya göre ve on iki aylık ortalamalara göre olarak değerlendirilir.

ÜFE ise üreticilerin hammadde ve yarı mamul fiyatları dikkate alınarak ürün maliyet fiyatlarındaki değişimden ibarettir. ÜFE de tüfe gibi bir önceki aya göre, bir önceki yılın aralık ayına göre, bir önceki yılın aynı ayına göre ve on iki aylık ortalamaya göre hesaplanır. Üretim maliyeti, birçok yarı mamul, hammadde, işçilik, enerji gibi giderleri içerdiği için bütün bu faktörlerin üretime olan maliyeti katılarak üretim maliyeti elde edilir ve üretici fiyat endexine ulaşılır.

Ekim 2021 ayı TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranları

TÜFE

Bir önceki aya göre: %2,39

Bir önceki yılın aralık ayına göre =115,75

Bir önceki yılın aynı ayına göre: %19,89

On iki aylık ortalama =%17,09

ÜFE

Bir önceki aya göre = %5,24

Bir önceki yılın aralık ayına göre =%37,34

Bir önceki yılın aynı ayına göre =46,34

On iki aylık ortalama=36,20

Olarak açıklanmıştır.

Daha önceki aylarda da olduğu gibi Ekim ayında da üretici fiyat endeksi ile tüketici fiyat endeksi arasındaki fark açılarak devam etmektedir. Başka bir ifade ile sanayi üretiminde kullanılan üretim girdi maliyetleri (hammadde, yarı mamul vd.) yükselmiş ama tüketiciye yansımamış demektir. Sonuçta artan üretim maliyetleri ürün fiyatlarına ilave edileceğinden enflasyon yükselecektir.

Ayrıca T.C Merkez Bankasının yıllık enflasyon tahmini de daha önce olduğu gibi gerçekten uzaktır. Yılbaşı’nın yaklaştığı, asgari ücret, emekli ve memur maaşlarının yeniden düzenleme tarihinin yaklaşması nedeniyle tahmin yapmak gerekirse;

*Memur maaşları ve emekli maaşları devletin kesesinden çıktığı için bu konuda cimri davranış sergileyebilir. Yani yıllık enflasyon oranını %20 olarak düşündüğümüzde ya aynı oranda ya da az miktar düşüğü olarak memur maaşları belirlenebilir.

*Asgari ücret konusunda ise durum farklıdır. Çünkü asgari ücret özel şirketler tarafından ödenmekte ve ne kadar yüksek olursa devler o oranda vergi almaktadır. Dolayısıyla devlet asgari ücrette biraz daha cömert davranarak enflasyonun birkaç puan üstünde asgari ücret belirlenebilir.

Yukarıda yazdığım rakamlar TÜİK in verileridir. Bir de ekonomi bilim insanları tarafından kurulan ve kısa adı ENAG olan kurum yıllık enflasyon artış oranını %49,87 olarak belirtmiştir.

Yaşadığımız elektrik ve doğalgaz zamları bu tabloya göre dikkate alınmamış gözüküyor. Gelecek ay bu artışlar da kayda girdiğinde rakamlar yükselecektir. Zaten halkın enflasyonu yıllık bazda %50 civarındadır. Bunu her yaptığımız alışverişte görüyoruz.

Son alınan faiz indirimi kararlarından sonra yükselen döviz kurları da enflasyonu körüklemiştir.

Saygılarımla

ZAFER ÖZCİVAN

Ekonomist