Canan SAKARYA
Dünyada ve Türkiye’de hızla büyüyen özellikle COVID-19 salgınıyla birlikte daha da öne çıkan e-ticarette rekabeti bozucu veya sınırlayıcı faaliyetlerin engellenmesi, e-ticarette çok oyunculu bir yapının tesis edilmesi ve e-ticaretin sağlıklı bir şekilde büyümesi amacıyla Meclise sunulan Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik yapan Kanun teklifi Meclis kapanmadan kanunlaştırılacak.
Kanun teklifinin gerekçesinde sektörün az sayıda e-ticaret pazar yerinde yoğunlaşmasının hem satıcıların hem de tüketicilerin bu pazar yerlerine olan bağımlılığını artırdığı ve birtakım sorunları gündeme getirdiği kaydedildi. Kanun teklifi ile bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar, 30 milyar ve 60 milyar lira olan Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcılara yeni yükümlülükler getiriliyor.
Meclise sunulmasının hemen ardından Meclis Sanayi Komisyonunun da ele alınan yasa teklifinin görüşmelerine Ticaret Bakanı Mehmet Muş da katılarak milletvekillerini bilgilendirdi. Düzenlemenin, Ticaret Bakanlığına, e-ticaretin yönetilmesi konusunda gerekli enstrümanları vereceğini söyleyen Muş, COVID-19 salgını süreci ile e-ticaret alanının hızla büyüdüğünü dile getirdi. Perakende e-ticaret hacminin 2021’de 234 milyar liraya ulaştığını, bu hacmin yaklaşık 110 milyar lirasının aracılık hizmetini veren firmalardan geldiğini belirten Muş, düzenleme ile e-ticaret kapsamında yalnızca bir değil birden fazla oyuncunun olabileceği, ürünlerini satmaya çalışan KOBİ’lerin korunacağı bir yapının sağlanmasının amaçlandığını kaydetti. Düzenleme ile birden fazla oyuncunun pazarda yarışabileceği bir sistemin kurulmasının hedeflendiğini kaydeden Muş, kanun teklifine ilişkin şunları söyledi:
“Aşırı reklam ve ‘para yakma’ dediğimiz uygulamayı yaparak aslında firmalar sürekli zarar yazıyor ama pazar payı kazanıyor. Bunun bir amacı var, belli bir pazara ulaşmak. Dolayısıyla bunun biraz kontrollü yapılmasını arzu ediyoruz. Çünkü aşırı reklam ve para yakma, diğer oyuncuların dağıtım kanallarına ulaşmasının önünde engel oluyor. Bunun için kargo ve finansla alakalı özel atıflar yapıldı. Düzenleme, belli bir büyüklüğün üzerine çıkan platformlara kargo hizmetinin dışarıya verilmesini kısıtlıyor. Amacı dağıtım kanallarının açık olması ve yeni oyuncuların piyasaya girmesine imkan sağlanması. Düzenleme ile adil ve rekabetçi bir ortamın oluşması hedefleniyor.
Ticaret Bakanlığı olarak e-ticaretin ihracatına da teşvikler veriyoruz. Onunla alakalı yeni kararlarımız çıkacak. Özellikle bu alanı da teşvik edeceğiz. ‘ İhracat yapıyorsanız, bütün burada saydıklarımızın dışına çıkarıyoruz. Burada hiçbir kısıta tabi değilsiniz. İstediğiniz kadar ihracat yapabilirsiniz.’ Ayrıca çıkaracağımız yeni kararlarla, teşvik mekanizmalarımızla burada da firmalarımızı destekleyeceğiz.”
472 bin işletme elektronik ticaret pazarında
2019 yılında yüzde 9,8 olan e-ticaretin genel ticarete oranı 2021 yılında yüzde 17,7 olarak gerçekleşti. 2021 yılında perakende e-ticaret hacmi 234 milyar Türk lirası olarak gerçekleşirken bu hacmin yaklaşık yarısını sektörün önde gelen e-ticaret pazar yerlerindeki satışlar oluşturdu. 2020 yılında 256 bin 861 olan e-ticaret faaliyetinde bulunan işletme sayısı, 2021 yılında yüzde 88’lik artışla 484 bin 347’ye ulaştı. Bu işletmelerin 472 bin 604’ü elektronik ticaret pazar yerlerinde faaliyet gösteriyor. İşletmelerin e-ticaret pazar yerlerine göre dağılımına bakıldığında ise yüzde 74’ünün yalnızca bir, yüzde 12’sinin iki, yüzde 6’sının üç ve yüzde 3’ünün dört ve üzeri pazar yerinde satış yapıyor. Sektörün az sayıda e-ticaret pazar yerinde yoğunlaşmasının hem satıcıların hem de tüketicilerin bu pazar yerlerine olan bağımlılığını artırdığı ve birtakım sorunları gündeme getirdiği belirtiliyor.
