Merve YİĞİTCAN / İSTANBUL
Avrupa ve Türkiye’de tüketici talebinde yaşanan düşüş kağıt-karton ambalaj sektörünü de etkilemeye başladı. Hem ihracat hem de yurt içi siparişlerde gerilemenin yaşandığı sektörde, bu durumun konsolidasyonları hızlandırması bekleniyor. Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği (KASAD) Başkanı Alican Duran, hem sektöre hem de ekonomik görünüme ilişkin DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulundu.
Türkiye’nin kağıt-karton ambalaj tüketiminin yıllık 500 ila 600 bin ton arasında olduğunu söyleyen Duran, sektörün yaklaşık 2 milyar dolarlık bir hacme sahip olduğunu aktardı. Türkiye’deki kağıt- karton ambalaj sektörünün şu anda 1 milyar doların üzerinde cari fazla verdiğine işaret eden Duran, ihracatta yılın 9 ayında geçen yıla oranla yüzde 21,9 artış sağlandığını kaydetti. Ancak Ocak-Eylül 2021 döneminde miktar bazında 385 milyon kilogram kağıt ihraç edilirken, bu rakam Ocak-Eylül 2022’de 370 milyon kilograma gerilemiş durumda. Değer bazında artışa rağmen kilogram bazında yaşanan bu gerileme Avrupa’daki durgunlukla yakından ilişkili. Buna yönelik olarak Duran, pandemi sürecinden itibaren arz-talep tarafında yaşanan değişimi şöyle anlattı: “Pandemi döneminde talep artışı çok fazlaydı. Sadece kağıt- karton değil tüm ambalaj sektöründe işler çok hızlıydı. Ancak o dönem tedarik zincirlerinde yaşanan sorunlar nedeniyle ‘Müşteri çok, karton yok’ diyorduk. Bu nedenle sektördeki tüm firmalar stoklarını artırdı. Şimdi ise Avrupa’daki resesyon nedeniyle talep düşmeye başladı. Artık ‘Karton çok, müşteri yok’ diyoruz. Şu anda baştan uca herkes önce elindeki stokları azaltıyor, alımlar da düşünce siparişler normalden 2-3 ay rötarlı gelmeye başladı.”
İç talepte yüzde 15 gerileme
Sadece ihracat siparişlerinde değil iç pazarda da talebin gerilemeye başladığını dile getiren Duran, siparişlerde yüzde 15 civarında bir gerileme olduğunu kaydetti. Duran, “Mesela okulların açıldığı, havaların soğudu bu dönemde normalde çikolata, bisküvi ve şekerleme kaplamalarının patladığı dönemdir. Ama şimdi çok durgun bu sektör. Bu sektördeki durgunluk bize de yansıyor” diye konuştu.
Duran aynı zamanda Avrupa Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği’nin de (ECMA) başkan yardımcılığını yapıyor. Eylül ayında ECMA olarak gerçekleştirilen kongrede de sektörde başlayan durgunluğun gündeme geldiğini aktaran Duran, “Kongreye katılan Avrupalı firmaların tamamı yılın ilk 6 ayın çok iyi geçtiğini, ancak üçüncü çeyrek itibariyle işlerin düşmeye başladığını, dördüncü çeyreği ise daha vahim gördüklerini dile getirdiler. Aslında bu bizi de iyi anlatıyor. Kusursuz bir fırtına var. Her şirket kendi gemisini en iyi şekilde yürütmeye çalışacak. Az hasar olan da olacak, batacak olan da” şeklinde konuştu.
Konsolidasyonlar hızlanacak
Bu durumun kağıt-karton ambalajda birleşme ve satın almaları hızlandıracağına değinen Duran, sektörde konsolidasyonun kaçınılmaz olduğuna işaret etti. Pazarın olgunluğu anlamında da gidişatın bu yönde olacağını dile getiren Duran, şu ifadeleri kullandı: “Şu an Türkiye’de oluklu mukavvada 10 şirket neredeyse her şeyi kapatıyor. Bizim tarafta ise çok firma var. Pazarın oturması için bu konsolidasyon olmak zorunda. Tabii şirketlerimiz iyi yönetiliyorlar, dolayısıyla buna direniyorlar. Ama konsolidasyon hızlanacak. Şu an yabancılar Türkiye’de yatırıma Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle mesafeliler. Ancak yabancıların ilgisi geri geldikçe konsolidasyon daha hızlı olacaktır. Pazarın olgunluğu anlamında bakıldığında, ABD bu sektörde Avrupa’nın 30 yıl önünde, Avrupa da Türkiye’nin 30 yıl önünde. ABD’de 2 karton ambalaj firması pazarın yüzde 70’ne sahip. Avrupa’da da şu an 2 şirket yüzde 30’u kapatıyor, ki payları daha da artacaktır. Bizde de pazarın böyle olgunlaşacağı kanaatindeyim.”
Bristol kağıt üretimi şart
Türkiye’de sektörün geri dönüştürülmüş kağıttan ambalajda Avrupa’nın üssü haline gelmeye başladığını söyleyen Alican Duran, selülozdan kağıt üretiminde yani sektördeki tabiriyle bristol kağıtta üretim yapılmadığı için istenilen seviyede olunmadığını vurguladı. Kağıt sektöründe Türkiye’de ciddi yatırımların yapıldığını belirten Duran, ancak pandemi döneminde bristol kağıtta yaşanan kıtlığın selülozdan kağıt üretimi yatırımının Türkiye için ne denli stratejik olduğunu ispatladığına dikkat çekti. Duran, şu an için büyük bir firmanın bu yatırım için yaklaşık 1,5 yıldır saha araştırması yaptığını da sözlerine ekledi.
