Ülkemizde yaşanan deprem felaketlerinin en sonuncusunu ve en şiddetlisini 6 Şubat günü yaşadık.10 ili vuran ve 25000’i aşkın vatandaşımızın can kaybına,80 bini aşkın vatandaşımızın yaralanmasına, on binden fazla binanın yıkılmasına sebep olan güney ve güneydoğu illerimizde meydana gelen depremin yıllarca unutulmayacağı kesindir.
Bir deprem ülkesi olan yurdumuzda alınması gereken önlemlerin, deprem konusunda verilmesi gereken eğitimin, deprem sonrası yapılacak girişimlerin önemini bir kez daha kavradık. Bugüne kadar değerli bilim insanlarımızın yaptıkları uyarılar adeta gelmekte olan depremler hakkında verdikleri değerli bilgiler, toplanma alanlarının önemi, binaların fizyolojik özellikleri, vatandaşlarımızın deprem konusunda eğitimi gibi temel sorunların tekrar gündeme gelmesine sebep oldu.
Millet olarak dayanışma kültürümüz, yardımseverliğimiz, merhamet duygumuz en yüksek seviyeye çıksa da kaybolan canlarımızın geri gelmesi mümkün değildir. Bilim adamlarımızın söylediği “deprem öldürmez bina öldürür” kavramının ne kadar doğru olduğu aşikardır. Yazılı ve görsel basında izlediklerimize göre deprem bölgesinde 2001’den sonra yapılan binaların da maalesef yıkıldığını öğrendik. Ve bölgede yapı izinlerinin 2000’den sonra çıkan deprem yönetmeliğine uygun olmadığı, kullanılan malzemenin düşük kalitede ve yetersiz miktarda olduğu, coğrafi bölge dikkate alınmadan oluşan yapılaşmanın bu denli büyük bir deprem sırasında yaşanan felaket sırasında diğer etkenlerin de yasalara uygun olmadığı anlaşılıyor. Bunun yanında Hatay’ın Erzin ilçesinde ise tek bir binanın yıkılmadığı, tek bir vatandaşımızın kaybedilmediği gerçeğini de unutmamamız gerekir. Siyasi tarafı ne olursa olsun Erzin belediye başkanını kutlamak hatta heykelini dikmek gerekir. Çünkü belediye sınırları içerisinde hiçbir mazeretin arkasına sığınmadan yasaları titizlikle uygulayan ve bu konuda hiçbir tolerans göstermeyen belediye başkanı, tüm Türkiye’ye örnek olmalı hatta imar ve iskân bakanı yapılmalıdır. Kendisini bu başarısından ve çalışkanlığından dolayı kutlar bundan sonraki siyasi yaşamında da bugüne kadar olduğu gibi hiçbir ödün vermeden yasalar çerçevesinde görev yapacağı inancıyla başarılarının devamının dilerim.
Deprem sonrasında en önemli konu ise hayat kurtarmak ve enkaz altındaki vatandaşlarımızı sağ olarak kurtarmaktır. Bu konuda euronews sitesinden aldığım yazıyı aynen paylaşıyorum.
Metodik bir süreç olan kentsel afet bölgelerinde arama ve kurtarma çalışmaları genellikle yerel acil durum yönetimi yetkilileri ve uluslararası ekipler tarafından ortaklaşa yürütülüyor. Enkaz altındaki depremzedeler birkaç günden daha uzun süre hayatta kalabileceği ve afetin genişliği büyük çapta olabileceği için çalışmalarda hız ayrı bir öneme sahip.
Birleşmiş Milletler (BM) şemsiyesi altındaki ülke ve kuruluşlardan oluşan bir ağ olan Uluslararası Arama ve Kurtarma Danışma Grubu (INSARAG), bu tür felaketlerde görev yapan uluslararası arama ve kurtarma ekipleri arasındaki koordinasyonu kolaylaştırmaya yardımcı olur.
Arama ve kurtarma operasyonlarında farklı aşamalar
Depremden etkilenen alanın ön incelemesi genellikle yerel acil durum ekipleri tarafından yapılır. Yıkım sadece bir şehri kapsayabileceği gibi son depremlerde olduğu gibi birden fazla ülkedeki çok sayıda şehri vurmuş olabilir.
Dünyanın dört bir yanından hükümetler ve uluslararası kuruluşlar, Türkiye’yi vuran son yılların en ölümcül depremlerinin ardından arama kurtarma ekiplerini bölgeye seferber etti.
Peki bir afet bölgesinde arama kurtarma faaliyetleri nasıl sürdürülüyor hangi etaplar ve prosedürler takip ediliyor?
Metodik bir süreç olan kentsel afet bölgelerinde arama ve kurtarma çalışmaları genellikle yerel acil durum yönetimi yetkilileri ve uluslararası ekipler tarafından ortaklaşa yürütülüyor. Enkaz altındaki depremzedeler birkaç günden daha uzun süre hayatta kalabileceği ve afetin genişliği büyük çapta olabileceği için çalışmalarda hız ayrı bir öneme sahip.
Metodik bir süreç olan kentsel afet bölgelerinde arama ve kurtarma çalışmaları genellikle yerel acil durum yönetimi yetkilileri ve uluslararası ekipler tarafından ortaklaşa yürütülüyor. Enkaz altındaki depremzedeler birkaç günden daha uzun süre hayatta kalabileceği ve afetin genişliği büyük çapta olabileceği için çalışmalarda hız ayrı bir öneme sahip.
Birleşmiş Milletler (BM) şemsiyesi altındaki ülke ve kuruluşlardan oluşan bir ağ olan Uluslararası Arama ve Kurtarma Danışma Grubu (INSARAG), bu tür felaketlerde görev yapan uluslararası arama ve kurtarma ekipleri arasındaki koordinasyonu kolaylaştırmaya yardımcı olur.
Arama ve kurtarma operasyonlarında farklı aşamalar
Depremden etkilenen alanın ön incelemesi genellikle yerel acil durum ekipleri tarafından yapılır. Yıkım sadece bir şehri kapsayabileceği gibi son depremlerde olduğu gibi birden fazla ülkedeki çok sayıda şehri vurmuş olabilir.
Avusturya ve Alman ekipleri ‘güvenlik gerekçesiyle’ Türkiye’de deprem operasyonlarını askıya aldı
Etap: Görsel değerlendirme:
İlk görsel değerlendirmeyi yapan ekipler, tüm sektörü mümkün olan en kısa sürede inceleyip altyapı izin veriyorsa hava veya karayoluyla hızlı bir şekilde diğer sektörlere geçer. Kurtarma operasyonlarına katılmazlar.
Görsel değerlendirme, olası kaynakların ve tehlikelerin yanı sıra arama ve kurtarma ekipleri için temel önceliklerin belirlenmesine yardımcı olur. Afet bölgesi daha sonra arama kurtarma ekiplerini görevlendirmek için sektörlere ayrılır.
Bu değerlendirme sayesinde sektörlerdeki kurtarma alanları belirlenir. Komuta merkezi görsel değerlendirme bilgisini kurtarma alanlarına öncelik vermek ve hangi ekiplerin nereye konuşlandırılacağına karar vermek için kullanır.
“Bina çökme riski kategorileri”
Kurtarma ekipleri her sahada bina büyüklüğü, inşaat malzemelerinin türü ve farklı hasar ve tehlike türlerini sınıflandırmayı amaçlayan “bina çökme kategorisi” gibi temel bilgileri toplamaya çalışır.
Kurtarma görevlileri ayrıca merdiven boşlukları veya kirişlerin altındaki alanlar gibi hayatta kalınabilecek boşlukları arar ve belgelendirir. Bu boşluklar sürünerek geçebilecek kadar büyük ise hayatta kalma şansı daha da artar.
Daha tehlikeli olan küçük boşluklar ise mahsur kalanların hareket etmesini engelleyebilmesi nedeniyle daha tehlikeli görülür.
Devrilmiş elektrik hatları, gaz sızıntıları, sel ve diğer tehlikeleri arama zorunluluğu bulunan kurtarma görevlileri, özel giysiler, eldivenler, maskeler ve hava kalitesi izleme cihazları gibi koruyucu ekipmanlar kullanarak faaliyetlerini sürdürür.
Etap: Hızlı arama ve kurtarma
Büyük bir depreme müdahalenin ilk aşamalarında, çok sayıda sahanın kontrol edilmesi gerektiğinde, acil durum ekipleri hayat kurtarma fırsatlarını en üst düzeye çıkarmak için hızlı aramalar yapar. Ekipler genellikle birkaç saat içinde bir sahada işlerini bitirip diğerine geçer.
Kurtarma ekipleri bu aşamayı, daha derin bir aramanın faydalı olabileceği bölgeleri belirlemek için kullanabilir. Özel eğitimli köpekler, enkazda hızla hareket ederek yaşam belirtilerinin kokusunu almak için kullanılabilir.
Sesli sinyalizasyon
Birçok ülkeden ekiplerin bulunduğu büyük afetlerde, dil engeli nedeniyle afet bölgesinde güvenli operasyonlar için etkili acil durum sinyalizasyonu kullanılıyor. Tüm acil durum personeli, genellikle havalı kornalardan veya diğer ses cihazlarından gelen sinyallere nasıl tepki verileceği konusunda eğitimden geçiriliyor.
Tahliye sinyali
Her biri bir saniye olan üç kısa sinyal
Dur, sessiz ol sinyali
Bir uzun sinyal, üç saniye uzunluğunda.
Çalışmaya devam et sinyali
Bir uzun sinyal ve bir kısa sinyal
Etap: Tam arama ve kurtarma
Operasyonların bu aşaması, yerel kurtarma ekiplerinin, ilk müdahale ekiplerinin veya 3. seviye operasyonların ulaşamadığı daha az sayıda mahsur kalmış kazazedeyi bulmasını ve kurtarmasını hedefler. Kurtarma ekipleri çöken yapıların içinde kalan hayatta kalınabilir boşlukların çoğuna ya da tamamına girmeye çalışır. Bu süreç birden fazla ekibi içerebilir ve birkaç gün sürebilir.
Karbondioksit dedektörleri ve termal görüntüleme ekipmanları, bilinçsiz olsalar bile hayatta kalanları bulmak için kullanılabilir.
Uzman ekipler binaların içindeki hareketleri tespit etmek için hassas ses ekipmanları kullanabilirken, molozların altında gömülü insanların yerini tespit etmek için küçük video cihazları kullanılabilir.
Ağır ekipman kullanarak kazazedelerin ezilmesini önlemek için genellikle enkaz elle kaldırılır.
Etap: Kurtarma
Genellikle kurtarma çalışmaları terk edildikten sonra gerçekleştirilen kurtarma aşaması, büyük moloz yığınlarının kaldırılmasını ve cesetlerin kurtarılmasını içerebilir. Bu çalışma, uluslararası kurtarma görevlileri ayrıldıktan sonra yerel ekipler tarafından gerçekleştirilebilir. Ağır makineler ve yıkım ekipmanları kullanan ekipler, çöken yapıların içinde kalan tüm boşluklara erişmeye çalışır.
Mahsur kalan kazazedeleri aramaya ne zaman son verileceğine dair zor karar, koordinasyonu sağlayan BM kuruluşu ve devlet tarafından verilir.
Suya erişimleri olduğu takdirde enkaz altında kalan kazazedelerin iki haftadan fazla hayatta kalabildikleri görülmüştür. Ancak arama ve kurtarma çalışmaları genellikle felaketten yaklaşık bir hafta sonra, önceki bir ya da iki gün içinde canlı kimse bulunamamışsa durdurulur.
Depremden sonra en önemli konunun hayat kurtarma olduğunu yukarıda belirtmiştim. Ancak bu konuda neyin ne zaman nasıl yapılacağı, kurtarma sırasında doğabilecek tehlikelere karşı alınabilecek önlemleri bilmek ve kurtarma işlemini bilinçli yapmak amaca en kısa ve en optimal şekilde ulaşmak için gerekli ve zorunludur. Ülkemizde AKUT, AFAD, AKOM gibi kurumlar bu konuda gerekli eğitimi almış ve her afete hazır şekilde bulunan ve anında müdahale eden kişilerle doludur.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist
