Hükümet 2022 yılı bütçesinin yetersiz kaldığı gerekçesiyle 1 trilyon 80 milyar TL’lik ek bütçe istedi ve meclisten geçti. Ek bütçe onaylandığına göre yeni vergi ve zamlar gelecek demektir. Çünkü devletin gelirlerinin önemli bölümü vergilerden ve kamu iktisadi teşebbüslerinden elde edilen karlardan oluşmaktadır.

Ek bütçe istenmesine gerekçe olarak yaşadığımız yüksek enflasyon ve tüm dünyada etkili olan ve ülkelerin ekonomik sıkıntılara girmesine sebep olan korona virüs salgınının bıraktığı olumsuzluklar gösterildi. Ek bütçe istenmesi son derece doğal ve hükümetin hakkı olan bir süreçtir. Çünkü dünya ülkelerinin büyük çoğunluğu yüksek enflasyonla mücadele etmektedir. Bizim de bazı temel ürünlerde dışa bağımlı olmamız nedeniyle ithalat giderlerimiz arttı. Bir başka konu da Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da teröre karşı verilen mücadeledir. Çünkü terörle mücadele için kayda değer paralar harcıyoruz ama bu konuda neredeyse sona yaklaştığımız sevindiricidir.

Düşük faiz politikasına geçtiğimiz Ağustos 2021’den bu yana yükselen enflasyon, artan hayat pahalılığı, dar ve orta gelirlilerin geçim sıkıntısı çekmesi, kurların astronomik seviyelere ulaşması hepimizin bütçesini olumsuz yönde etkilemiştir ve hepimiz bazı tasarruf tedbirleri ile tanışarak, ihtiyaçlarımızı ertelemeye çalışıyoruz. Özellikle emekli ve asgari ücretle çalışanlar en zor durumda bulunan kesim olarak sık sık maddi durumlarının düzeltilmesi yönünde taleplerini dile getiriyorlar. Hatırlayacağınız üzere yılbaşında asgari ücretlilere %50, emeklilere ise %25 zam yapılmıştı. Ancak yapılan bu zamlar daha yeni maaşlar alınmadan yaşanan enflasyon nedeniyle eriyip gitmişti. Yılbaşından hu güne kadar yaşadığımız enflasyon oranlarına bir bakacak olursak;(TÜİK verilerine göre)

                                                         TÜFE                  ÜFE

Aralık                                            36,08                   79,89

Ocak                                             48,69                    93,53

Şubat                                            54,44                    105,01

Mart                                              62,14                   114,97

Nisan                                             69,97                  121,82

Mayıs                                            73,50                   132,16

Tablodan da görüleceği gibi TÜFE ile ÜFE arasındaki makas sürekli açılıyor ve sanki TÜFE ÜFE’yi yakalamaya çalışıyor gibi gözükmektedir. TÜİK raporuna göre mayıs ayında bir önceki yılın aralık ayına göre yaşanan enflasyon %35,64 olarak açıklanmıştır. Yani yapılan zamlardan sonra tüketici fiyatları %35,64 oranında artmıştır. Ancak gerçek hayatta çarşıda, pazarda, markette yaşanan halkın enflasyonu %35,64 de çok daha yüksektir. Mayıs ayı enflasyon rakamlarına bakacak olursak üretici fiyat endeksi yıllı %132, Tüketici fiyat endeksi ise yıllık %73,5 dir. Üretici maliyetleri sürekli artmaktadır ve tüketici fiyatlarına artan maliyetler yansıtılmamıştır. Ancak önümüzdeki süreçte üretim maliyetlerindeki artış tüketici fiyatlarına yansıyacaktır. Çünkü hiçbir işletme kar etmeden faaliyetini sürdüremez. Dolayısıyla önümüzdeki aylarda da yüksek enflasyonla mücadelemizin devam edeceğini tahmin etmek zor değildir.

Yüksek enflasyon her dönemde olduğu gibi en çok dar ve orta gelirlilere zarar vermektedir. Önümüzdeki temmuz ayında yapılacak zamların memur ve emeklileri enflasyona ezdirmeyecek bir oranda yapılacağı, yılda bir kez yapılan asgari ücretlilere de ek zam yapılacağı Sn. Çalışma bakanımız tarafından açıklanmıştır ve dar gelirli vatandaşlar temmuz ayını sabırsızlıkla beklemektedir.

Yapılacak olan zam konusunda baz alınacak oran aralık ve haziran ayları arasında TÜİK tarafından açıklanacak olan TÜFE enflasyon oranıdır. En basit tahminle aralık mayıs enflasyonuna haziran ayı enflasyonu da eklendikten sonra çıkacak olan oran olacaktır. Yani %40 civarında olacaktır.

Yapılacak zam oranı ne olursa olsun bir yerde önemli değildir. Önemli olan verilen zamların halkın alım gücünü yükseltmesidir. Zamlı maaşlarla eski maaşımızdan daha çok miktarda ürün satın alabilmeliyiz. Demem o ki verilecek %40 zam ancak geriye dönük yaşadığımız enflasyonu karşılayacaktır. Peki önümüzdeki süreçte yaşayacağımız enflasyon oranları ne olacak? Verilen zammın yaşanacak olan enflasyonu karşılamayacağı kesindir. Yani %40 zam yetmez ve en ideali %80 oranında ücretliler zam almalıdır. Aksi halde yapılacak zam enflasyon altında eriyip gidecektir.

Hükümetin istediği ek bütçe meclisten geçerek uygulamaya konulmuştur. Ücretlilerin istediği ek bütçe de önümüzdeki günlerde belli olacaktır.

Saygılarımla

ZAFER ÖZCİVAN

Ekonomist