Yener KARADENİZ
Salgın öncesinde aylık 1 milyon adet olan cep telefonu satışları, taksit kısıtlaması, ÖTV uygulaması ve yüksek fiyatlar nedeniyle son aylarda 550-600 binlere kadar geriledi. İthalat hızla düşerken, son yıllarda gerçekleşen yatırım atağının da etkisi ile yerli telefonların piyasa payı hızla arttı. Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İşadamları Derneği (MOBİSAD) Başkanı Mustafa Kemal Turnacı, 2020’de 2 milyon adet olan klonlanmış telefon sayısının ise 2021’de 3 milyonu aştığını söyledi. Klonlanmış telefon, elektronik kimlik bilgisi (IMEI numarası) değiştirilmiş ya da kopyalanmış cihaz anlamına geliyor. Yani kullanılmayan bir cep telefonunun IMEI numarası başka bir telefona kopyalanarak aktif hale getiriliyor.
Fiyatlar 2 yılda yüzde 143 arttı
Klonlamanın kayıtdışında en fazla uygulanan yöntem olduğunu vurgulayan Turnacı, “Dijitalleşmeden, uzaya uydu göndermekten bahsediyoruz ama ne hikmetse klonlamayı senelerdir çözemiyoruz. Şapkamızı önümüze alıp düşünmemiz lazım” dedi. Bunun için daha öncede birçok kez dile getirdiği çözüm yöntemini yineleyen Turnacı, 7 yıldır kullanılmayan telefonların IMEI’nin havuzdan çıkartılması uygulamasında sürenin 1-2 senelere düşürülmesi gerektiğini söyledi. Turnacı, “Böylelikle vatandaşın çekmecesinde bulunan cep telefonu çalınmamış, IMEI güvenliği sağlanmış olacak. Talep edildiğinde ise yeniden aktif edilebilecek” ifadelerini kullandı. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre cep telefonu ortalama fiyatı Türkiye genelinde 2020’de 3 bin 95 TL iken bu rakam 2021’in sonunda 3 bin 930 TL’ye, bu yılın mart ayı itibari ile de 7 bin 546 TL’ye çıktı. Bu son 2 yılda cep telefonu fiyatlarının yüzde 143’ten fazla artması anlamına geliyor.
Piyasanın yüzde 60’ı yerli
Bu durum cep telefonu ithalatında da düşüşe yol açtı. Salgın öncesi 2019’da 12 milyon 124 bin adet cep telefonu ithalatı 2021’de de 4 milyon 224 bine düştü. Bu durumun en önemli sebeplerinden biri de 2020’de ithalatı baskılamak amacıyla 200 doların altında ithal edilen cep telefonlarına gözetim mecburiyeti getirilmesi oldu. Uygulama birçok uluslararası şirketin, Türkiye’de üretime başlamasını sağlamış ve piyasada giriş seviyesi ürünlerin yoğunluğu artmıştı. Mustafa Kemal Turnacı, toplam satışlarda yerli üretim payının bu yatırımların da etkisi ile yüzde 60’lar seviyesine çıktığını söyledi.
Resmi 2. el satış aylık 30 bine ulaştı
MOBİSAD başkanı Turnacı’nın verdiği bilgilere göre sektörde 1 milyar dolarlık değere sahip bir de ikinci el piyasası bulunuyor. Bunun için de yine geçtiğimiz yıllarda bir düzenleme yapılarak belirlenen standartlarda yenilenen telefonlar ekonomiye kazandırılmaya başlandı. Turnacı, bu kapsamda aylık 25-30 bin adetlik satış rakamına ulaşıldığı tahmininde bulundu.
Matrah düzenlemesi indirim olarak yansıyacak
Sektörde kayıtdışını teşvik eden bir diğer konu ise ÖTV uygulaması idi. Zira artan fiyatlar nedeni ile yüzde 25 ve yüzde 40’lık dilime giren telefon kalmamıştı. Resmi Gazete’de dün yayımlanan Cumhurbaşkanı kararına göre ÖTV matrahı bin 500 TL’yi aşmayan cep telefonlarında yüzde 25 olurken 1.500-3 bin TL arasında yüzde 40 ve 3 bin TL’nin üzerindeki telefonlarda da yüzde 50 olarak belirlendi. Bunun olumlu ancak yeterliliğinin ise tartışılan bir karar olduğunu vurgulayan Turnacı, matrah artırımı ile birlikte yüzde 40’lık vergi dilimine giren cihaz sayısının çoğalacağını ve bunun da piyasaya indirim olarak yansıyacağını söyledi. Turnacı, bir diğer taleplerinin ise 200 dolar olan gözetim belgesi uygulamasında düzenleme olduğunu aksi halde Türkiye’ye yatırım yapan markaların yatırımlarını gözden geçirmek zorunda kalabileceğini aktardı.
Giriş ve orta segmentin payı hızlı azaldı
Geçen yılın kasım ayında satılan telefonların yüzde 54’ünü 3 bin 500 TL ve altı fiyata sahip telefonlar oluştururken yüzde 19,3’ünü ise 5 bin TL ve üzeri oluşturdu. Bu yılın şubat ayında ise toplam pazarın yüzde 40’ını 3 bin 500 TL ve altı yüzde 40’ını ise 5 bin TL ve üzeri telefonlar oluşturdu. Satış değeri açısından ise yine Kasım 2021’de satılan 4.4 milyar TL’lik toplam satışın yüzde 33,5’ini 3 bin 500 ve altı oluştururken, Şubat 2022’de toplam satış 5.5 milyar TL’ye yükselirken, 3 bin 500 TL ve altının payı 15,2’ye geriledi.
