Carry trade faizlerin düşük olduğu bir ülkeden düşük faizle para alıp sonra bu parayı önce dolara çevirerek faizlerin yüksek olduğu bir ülkenin para birimine yatırarak kazanç elde etme işlemidir. Bu finans işleminin uluslararası işlem hacmi bir trilyonun üzerindedir. Ancak bu yöntemle para kazanmak uluslararası finans bilgisine haiz olmakla mümkündür. Çünkü karlı gözükse de bazen zarar da söz konusu olabilmektedir.
Carry trade işleminin amacı düşük faizle alınan parayı yüksek faiz yoluyla değerlendirerek kar elde etmektir. Yüksek rakamlarla işlem yapıldığında ise yüksek karlar veya yüksek zararlar oluşabilir. Bu sebeple riskli olduğu kabul edilmelidir.
Carry trade işlemi arbitraj ile benzerlik gösterse de arbitraj ile aynı değildir. Arbitraj ülkelerin para birimleri arasında oluşan boşluktan para kazanma işlemidir. Carry trade ise faiz oranlarından para kazanma işlemidir. Carry trade yöntemi ile borç alınan para başka bir para birimine dönüştürüldükten sonra, elde bulunan para birimi, bono, tahvil veya emtia türünden yatırım alanlarına dönüştürülüp getiri beklenir. Yatırımcı borç aldığı para biriminin faiz oranlarına karşılık, dönüştürüp yatırım yaptığı para birimimden daha fazla faiz getirisi elde etmeyi amaçlar.
Carry trade işlemini örnekle anlatmaya çalışalım.
Almanya’da faiz oranı %2 olarak varsayalım. Türkiye’de ise faiz oranı %20 olsun. Almanya para birimi euro değeri 18 TL olduğunu düşünelim.
Tasarruf sahibi Almanya’dan %2 faiz oranı ile 1000 euro borç alıp Türk Lirasına çevirdiği zaman 18,000 TL ye sahip olacaktır. Bu parayı Türkiye’de yıllık %20 faiz oranı ile mevduata yatırdığında tasarruf sahibinin eline yıl sonunda 21600 TL parası olacaktır. Bu parayı tekrar euroya çevirdiğinde ise 1200 euro paraya sahip olacaktır. Bu durumda kişinin karı 1200-1000=200 euro dur.
Carry Trade işlemi yapılırken dikkat edilmesi gereken belkide en önemli unsur döviz kurları arasındaki değer kaybı ve değer artışıdır. Yatırımcı geleceği öngörmeden, araştırmadan yatırım yaparsa büyük zararlar ile karşılaşabilir. Bu durumu bir örnekle açıklayayım.
Almanya’dan yıllık %2 faiz oranıyla 1000 euro borç alındığında bu parayı o günkü kur 18 TL üzerinden TL ye çevirdikten sonra %20 faiz oranı ile bankaya yatırıldığında yıl sonunda 1200 euro olacaktır.
Ancak kurun sabit olmadığı ve TL’nin euro karşısında değer kaybetmesi durumunda mesela euronun 20 TL olması durumunda euroyu TL ye çevirdikten sonra %20 faiz oranı ile yıl sonunda alacağı para 24000 TL dir. Bu parayı euroya çevirdiğimizde ise 24000/20=1200 TL para geçer. Bu durumda kayıp yoktur.
Yatırımcılar carry trade işlemini yapmadan önce ülkelerin ekonomik ve siyasi geleceğini yakından incelemeli ve geleceğe dair öngörüde bulunmak zorundadır.
Carry Trade kazanç örneğini ülkemiz üzerinden vereceğim. Birkaç yıl önce Türk Lara’sının Dolar karşısında ani değer kaybı yaşaması carry trade işlemi yapanlar için zarar yazsa da bu işlemi zamanında yapabilenler için ciddi oranda kar yazmıştır.
Örneğin %1 Faiz oranı ile Amerika’dan 1000 Dolar borç alan bir yatırımcı vade sonunda Amerika’ya 1010 Dolar para ödemek durumundadır. USDTRY paritesinin ani bir yükseliş ile 6.50 Liralara yükselmesi sırasında ülke faiz oranları %20-25 leri bulmuştu. Döviz kuru 6.50 iken %20-25 faiz oranlarından 1000 Doları Türk Lara’sına çeviren bir yatırımcı (1000×6.50=6500 Türk Lirası) %25 yıllık faiz oranı ile yıl sonunda 1625 TL faiz geliri elde eder.
Genel olarak döviz kuru tarafında dalgalanmaların olabildiğince en az olduğu ülkeler tercih edilir çünkü volatilite düşük olan bir ülke, borçlanarak alınan kredide de sizlere geri ödeme noktasında sürprizle karşılaşmanızı sağlamaz. Bunlarla beraber faiz oranlarında da dalgalanmaların düşük olduğu ülkelerde Carry Trade işlemleri yapılır. Ve son olarak yatırımcılar, ülke çapında risklerin olabildiğince az olduğu ülkeleri tercih ederek Carry Trade aracını tercih ederler. Buna göre Brezilya, Türkiye gibi ülkelerde Carry Trade oynama önerisi her zaman yanlış öneri olarak kabul edilir. Daha stabil, döviz ve piyasasında dalgalanmanın az olduğu ülkeler tercih edilmesi gerekir.
NOT.Paradan.com sitesinden faydalandım.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist
