DÜNYA, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) öncülüğünde Türki- ye’nin 81 ilindeki oda ve borsalarla bir araya geliyor. “Başkanlar Konuşuiyor” yazı dizisinde bu haftaki konuk Balıkesir oldu. Balıkesir Sanayi Odası Başkanı Nazmi Yarış, Balıkesir Ticaret Borsası Başkanı Rahmi Kula, Balıkeisir Ticaret Borsası Başkanı Ersin Erdoğmuş DÜNYA’nın sorularını yanıtladı.

İşletmelerimizin yüzde 33’ü tarıma dayalı üretim yapıyor

Nazmi YARIŞ / Balıkesir Sanayi Odası Başkanı

Tarımın geniş bir alana yayılması ve çeşitli olmasından dolayı, Balıkesir’de tarıma dayalı sanayi son derece gelişmiş durumda. Balıkesir ekonomisinde un, yem, zeytin, zeytinyağı, salça, konserve, bitkisel yağ üretiminin yeri büyük. Beyaz ve kırmızı et, tavukçuluk, yumurta başta olmak üzere, süt ve süt mamulleri sektörleri de önemli yer tutuyor. İlimizdeki sanayi kuruluşlarının yaklaşık yüzde 33’ü gıda sektöründe üretim gerçekleştiren firmalardan oluşuyor.

7 OSB VAR BUNLARIN 5’İ AKTİF

Balıkesir’in kalkınmasında büyük bir paya sahip olan Balıkesir OSB (BALOSB), kentin istihdamına da büyük katkı sunuyor. Son yıllarda aldığı yatırımlar, yeni arsa tahsisleri ve yeni fabrikalarla 2016 yılında 4 bin 800 olan istihdam sayısı 2021’de 15 bine ulaştı. Ayrıca BALOSB, Balıkesir 2. OSB ile birleşmesini tamamladı ve 3 etap halinde planlanan 760 hektarlık genişleme alanındaki 1. etapta yer alan 44 parselin firmalara tahsisi sağlandı. İlimizde 7 Organize Sanayi Bölgesi (OSB) var. 5’i aktif.

KENTİMİZDE YATIRIM MALİYETLERİ CAZİP

İlimiz Türkiye’nin en büyük ve yoğun ulaşım güzergâhı olan İstanbul – Bursa – İzmir ve İstanbul – Çanakkale – İzmir yol ağı üzerinde. Ülkemizin sanayi açısından gelişmiş iki bölgesi arasında bulunan Balıkesir; ulaşımın kolaylığı, organize sanayi bölgelerinin altyapı hizmetlerinin iyi düzeyde olması, yatırım maliyetlerinin diğer şehir ve organize sanayi bölgelerine oranla daha cazip olması, tarım ve hayvancılığa dayalı sanayinin ilimizde gelişmiş olması, yer altı, yer üstü kaynakların sanayi yatı rımlarına dönüşmesi, turizm potansi yeli, jeotermal kaynakları ile kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları arasındaki diyalog ve iş birliği, şehrimizin en önemli dinamikleri arasında sayılabilir.

SOSYAL ALTYAPIYI DA GELİŞTİRMEK İÇİN ÇALIŞIYORUZ

Ulusal ve uluslararası çeşitli sektörlerdeki firmaların ilimizde yer alan organize sanayi bölgelerine yatırım yapması için çaba sarf ediyoruz. Bu çabaların sonucu olarak şehrimizdeki ihracatın artırılmasını hedefliyoruz. Bu yatırımlarla birlikte mevcut istihdama ilave olarak 50 bin kişilik istihdam olanağı yaratılacak. Bu aşamada büyükşehir ve ilçe belediyelerimize de iş düşüyor. Genç iş gücünü Balıkesir’e çekecek sosyal olanakları artırarak, Balıkesir’i cazibe merkezi haline getirecek yatırımların yapılması gerek.

2021 yılı sanayici için zorlu bir yıl oldu, tabi hammaddeye ulaşımda büyük sıkıntılar yaşadık. Enerji sıkıntıları, döviz dalgalanmaları, hammadde fiyatlarının artması, finansa erişimde tamamen sıkıntılı bir yıl. Savaş ile beraber oluşan sıkıntıyla sanayici şu anda yine ne yapacağını bilemez halde. Finansa erişimde büyük sıkıntılar var. 2022’de de sıkıntılı bir yol bekliyor bizi. Üye sayımız 975, her sektörden firmamız var. Toprağa dayalı ürünler, madencilik, mermer, makine ve metal sektörü gibi. Altını bir kez daha çizmek isterim; tarıma dayalı üretim yapan firmalarımız üyelerimizin yüzde 33’ünü oluşturuyor. Biz ulusal ve uluslararası sektördeki firmaları Balıkesir’e davet ediyoruz. Arsa fiyatlarımızın ucuzluğu, altyapımızın gelişmiş olması, arsa maliyetleri ile birlikte yatırım maliyetlerimizin Balıkesir’de daha uygun olması nedeni ile firmalarımızı Balıkesir’e bekliyoruz. Biz tabi sosyal altyapısı olan gelişmiş ulusal ve uluslararası çapta bir şehir yaratmaya çalışıyoruz.

BALIKESİR MARKA ŞEHİR PROJESİ İLE YATIRIMCILARI ÇEKECEĞİZ

Balıkesir’in sahip olduğu sayısız zenginlikleri tanıtmak, kaliteli ve bilinir marka sayımızı artırarak daha fazla katma değer yaratmak ve hizmet kalitemizi artırmak amacıyla, Balıkesir Valiliğimiz himayesinde, Büyükşehir Belediyemiz, Ticaret Odamız, Ticaret Borsamız ve Güney Marmara Kalkınma Ajansı ile birlikte “BALIKESİR MARKA ŞEHİR” projesi için bir araya gelip çok önemli bulduğumuz bu projeyi hayata geçirdik. 2019 yılı ortalarında saha araştırmaları ile başladığımız projemiz, 2020 yılında şekillendi ve “Marka Şehir Balıkesir” projesi ile kentin yüksek potansiyelli ve çok yönlü yatırım ortamları hakkında farkındalık yaratarak, nitelikli yatırımcıları Balıkesir’e çekmeyi öngörürken, yapılacak yeni yatırımlarla birlikte sanayinin gelişimine ve istihdama da önemli bir katkı sağlamayı hedefliyoruz.

10 YIL SONRASI İÇİN HAYALİMİZ BÜYÜK

Hayalimiz büyük. Bundan 10 yıl sonra; sosyal alt yapı ve olanakları gelişmiş ulusal ve uluslararası çapta bilinirliği artmış bir şehir haline gelen, Balıkesir’imizin mevcut potansiyelleri değerlendirilerek katma değer üreten, rekabet gücü yüksek, gelişen teknolojileri adapte edilmiş, nitelikli yatırımcılara ev sahipliği eden, eğitim alanında gelişmişlik düzeyinin artması, meslek lisesi ve üniversite öğrencilerin işletmelerde tecrübe kazanmaları için gerekli eğitim modellerinin uygulanmasına başlanan bir Balıkesir hayal ediyorum.

ÜYELERİMİZ ONLINE METODLARA HIZLA UYUM SAĞLADI

Pandemi ile e-ticaret birkaç yılda gelişebileceği atılımı bir yıl içinde yaptı. Biz de oda olarak bu trendin çok yakın bir takipçisiyiz. Odamızca özellikle üyelerimize e-ticaret ve e-ihracata yönelik bir dizi eğitim düzenledik. COVID-19 salgını ile birlikte üyelerimiz uzaktan çalışma, sanal fuar, e- ticaret ve e ihracat metotlarına hızla uyum sağladılar.

ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİNDE FİRMALAR GÜNEŞ ENERJİSİ SANTRALI İÇİN YARIŞIYOR

Yeşil dönüşüm ile başlayalım isterseniz. Yeşil dönüşüm nedir, 2015 yılında düzenlenen Paris anlaşmasına müteakiben Avrupa Birliği kendi yol haritasını belirleyerek Aralık 2019’da Avrupa yeşil mutabakatını yayınladı. Hükümetler arası iklim değişikliği paneli raporuna göre dünya yüzeyi 1 derece ısındı. Yaşanılmaz bir düzey olan 3-4 derece ısınma yolunda ilerliyor. Rapora göre şu anda sera gazı emisyon düzeyine göre 3-4 derecelik sıcaklık artışı bekleniyor. Bu sıcaklık artışının 2030 gibi erken bir tarihte ve 2050’den geç olmamak üzere yaşayabiliriz. Bunun yaşanılır olması için 1,5 dereceyi geçmemesi gerekiyor ve bunu tutturmak için de 2030 itibari ile sera gazını azaltmak ve 2050 yılında da bu seviyeyi 0’a düşürmek gerekiyor. AB’nin yeşil mutabakat ile işbirliği yapan ve ticaret yapan ülkeler için kapsamlı bir dönüşüm gerekiyor. Ülkemiz iklim değişikliği ile mücadele planlayan Paris anlaşmasını Kasım 2021’de imzalayarak taraf olmuştur. Balıkesir sanayisi olarak yeşil dönüşüm sürecinde karbon emisyonlarını azaltmak için enerji verimliliği projelerine katkı sağlamak, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasını teşvik etmek bizim önceliklerimiz arasındadır. Güney Marmara Kalkınma Ajansımız ile 25 firmamız için enerji verimliliği programı başlattık. Akabinde elimizdeki firmaların karbon ayak izi ölçülmesi amaçlı bir proje ile üyelerimize bir destek sağlayacağız. Karbon ayak izini azaltmak adına 2021’de 17 firma güneş enerjisi santralı (GES) yatırımı için teşvik belgesi müracaatında bulundu. Balıkesir OSB’mizde 10 firma GES kurulumunu tamamladı. Bir diğer 10 firma da yatırım aşamasında. Yeşil enerji, GES konusunda firmalarımız yatırım yapmakta örnek olacak bir şekilde adeta yarışıyor. Ayrıca Balıkesir OSB’de ortaya çıkan artıma çamuru ile geri kazanılamayan atıkların birlikte yapılması ile enerji elde edilmesi projesi ve atık su arıtma tesisinin arıtma yapılan temiz suyun daha iyi seviyelerde arıtılarak sulama suyu hatta kullanma suyu şeklinde elde etmeyi amaçlamaktayız.

Plakamız gibi Türkiye’nin 10 büyük kentinden biri olacağız

Rahmi KULA / Balıkesir Ticaret Odası Başkanı

2021 yılı hem Balıkesir için hem Türkiye için zorlu bir yıldı. Özellikle son çeyrekteki kur dalgalanmaları sanayicilerimizin maliyet hesaplayamamasına sebep oldu. 2022’ye de enerji maliyetlerindeki artışlar ve kesintilerle başladık. Geçen hafta maliyetlerimizi hesaplamayı konuşurken bu hafta savaşla birlikte gıda sektöründe özellikle tedarik sıkıntısı konuşulmaya başlandı. Rusya ve Ukrayna Türkiye’nin en büyük mal tedarik ettiği bölgeler. Umarım bu savaş Türkiye’ye gıda enfl asyonunu tetikleyici sonuçlar doğurmaz.

Balıkesir’e gelirsek, İstanbul – İzmir otobanının bitmesi ile müthiş derecede ilgi gören bir bölge haline geldik. Daha önceki yıllarda Şişecam, Filli Boya, Kalekim gibi firmalar buraya yatırıma gelmişti. Bu yıl yeni genişleme alanımızla yine ulusal çapta faaliyet gösteren şirketler Balıkesir’i tercih etti. Çanakkale Köprüsü’nün açılması ile de Trakya ve İstanbul’un Avrupa tarafından geçişleri Balıkesir üzerinden olacak. Bu da tam Balıkesir’i kavşak noktası haline getiriyor. Lokasyon anlamında çok önemli bir bölgedeyiz. İstanbul, Bursa, İzmir gibi şehirlerin içinde bulunduğu 25 milyonluk nüfusun tam ortasındayız. Hem Ege’ye hem Marmara’ya kıyımız var. Bandırma Limanı’na 90 kilometre, Çandarlı Limanı’na 160-170 km uzaklıktayız. Hammaddeye de yakınız pazara da… Ekonominin iyileşmesi ile çok daha hızlı bir şekilde büyüyeceğimizi düşünüyoruz. Öte yandan insan kalitemiz de yükseliyor. Emeklilerin yanı sıra burada büyükşehirlerden buraya taşınıp online çalışanlar da geldi.

Şu anda 15-16 bin civarında istihdam sağlayan OSB’mizin hedefi 50 bin kişiye ulaşmak. Yeni 3 genişleme alanımız ve ilçelerimizdeki OSB’lerimiz var. Sanayileşmenin, üretimin artması için hepimiz var gücümüzle çalışıyoruz. Ben de sanayici bir aileden geliyorum. Dördüncü uşağım. Her ortamda şunu ifade ediyorum, bizim üretimi artırmamız lazım. Üretim varsa istihdam var, gelir var. İstihdam artarsa gelir artarsa ticarette zaten paralel olarak artıyor. Elbette üretim için de seçici davranıyoruz. Valimiz, büyükşehir belediye başkanımız, tüm oda başkanlarımız, STK’larımız bu konuda çok hassas. Sadece istihdam yaratacak diye çevreyi bozacak üretimi istemiyoruz. Yüksek teknolojide üretim yapacak, şehrin sosyal hayatını bozmayacak, havasını, suyunu ve çevresini kirletmeyecek firmaları tercih ediyoruz.

HEDEF DÖNENLERİN E-TİCARETLE ÜRÜNÜ ALMASI

Balıkesir ve Çanakkale aslında İstanbul-İzmir arasına sıkışmış şehirlerdi. Bunu kırmak istiyorduk. Yaklaşık 3 yıl önce ticaret odası, sanayi odası, ticaret borsası iş birliğinde Marka Şehir Balıkesir projesi gerçekleştirdik. İsmini “Hayat Dolu Balıkesir” koyduk. Valimizle, belediye başkanımızla birlikte hareket ediyoruz. Şehirde son yıllarda hiç olmayan birliktelik var. Bunun da kentimize büyük katkısı var. Balıkesir daha çok yerli turistin geldiği bir bölgeydi. Ayvalık, Burhaniye, Edremit, Erdek… Ama çok kısa bir sezon vardı. İnsanları sadece yazlıkçı olarak görmek değil amacımız. Biz Türkiye’yi doyuran bir kentiz. Burada ürettiklerimizi büyükşehirlere yolluyoruz. Ama artık hedefimiz büyükşehirdeki insanları Balıkesir’e çekip, bu lezzetleri burada tatmalarını sağlamak. Gastronomi olarak kentin gelişmesini, bu sayede konaklanan gece sayısının artmasını, evlerine dönerken insanların bu ürünleri götürmelerini ve sonra da e-ticaret yolu ile bu ürünleri tekrar sipariş etmelerini hedefl iyoruz.

BALIKESİR LEZZET ATLASI ÇIKIYOR

Hayat Dolu Balıkesir projesi kapsamında yerel şefl erimizi, restoranlarımızı kendi bölgesel ürünlerimizi yapmaya teşvik etmeye çalışıyoruz. Yakın bir zamanda Ömür Akkor ile bir mukabele imzaladık. Türkiye Lezzet Atlası’ndan sonra bir kent için ilk defa bu kapsamda bir çalışma yapılacak. Balıkesir Lezzet Atlası’nı hazırlıyoruz. Biz hemen hemen tüm tarımsal ve hayvansal ürünlerde ilk 5’in içindeyiz. 13 coğrafi işaretli ürünümüz var. 10’u üzerinde de çalışma yapıyoruz. Balıkesir’de 50 çeşit peynirimiz var. Kuzu etimiz coğrafi işaretli, baldo pirincimiz, Erdek’in mor soğanı, zeytin ve zeytinyağımız… Mesela Ayvalık, Burhaniye ve Edremit ilçelerimizin üçünün de ayrı ayrı coğrafi işareti var. Bunları markalaştırmalıyız. Ayvalık’ta bir firmamız zeytinyağı alanında dünya 6’ncısı oldu. Bir de pandemi ile birlikte insanlar Antalya’daki büyük otelleri değil bizim butik otellerimizi tercih ettiler. Üstelik uçakla değil, izole bir şekilde arabayla…

1 MİLYAR DOLARLIK İHRACATA BU YIL SONUNDA ULAŞACAĞIZ

Geçen yıl ihracatımız yüzde 28 artarak 790 milyon dolara ulaştı. İnşallah 2022 itibari ile de 1 milyar dolara çıkacak. Göreve geldiğimizde, “2023 ihracat hedefimiz 1 milyar dolar” açıklaması yapmıştık. Biz bu hedefi bir yıl önce gerçekleştirmiş olacağız. Bizim plaka numaramız 10. Türkiye ekonomisinin 10 şehrinden biri olmak istiyoruz. Turizmde de hedefimiz ilk 5.

900’e yakın kırsal mahallemizin 900’ünde de hayvancılık yapılıyor

Ersin ERDOĞMUŞ / Balıkesir Ticaret Borsası Başkanı

Balıkesir’imizin bir tarafında Ege Denizimiz bir tarafında Marmara Denizi var. 1 milyon 500 bin hektarlık bir yüzölçümümüz, 1 milyon 300 bine yakın nüfusumuz, 20 ilçemiz 900’e yakın kırsal mahallemiz bulunuyor. Çay ve fındık haricinde her türlü bitkisel üretimi yapıyoruz. Türkiye’yi doyuran bir kentiz. 2021 yılı hem pandeminin hem kuraklığın etkisi ile tarım ve hayvancılık açısından çok sıkıntılı geçti. Bitkisel üretimde Balıkesir Türkiye genelinde; mısırda 3’üncü, çeltikte 3’üncü, salatalık-domateste 4’üncü sırada. Yağlık zeytinde 2’nci sıradayız. Hayvansal ürünlerde; süt üretiminde 5’inci, beyaz ve kırmızı ette 3’üncü, yumurtada 4’üncü sıradayız.

SAVAŞ BİTMEZSE SIKINTI YAŞARIZ

2022 yılına umutla girmiştik. Önce Ramazan ayı sonra turizm iyi olur diye düşünmüştük. Maalesef bu Kuzeyimizdeki savaş çok olumsuz etkiliyor. Son 10-15 günde mısırda, soya küspesinde, soya yağlarında dolar bazında yüzde 15’e yakın artışlar yaşandı. Yem hammaddecisi maliyet yapamıyor. Zaten üreticimiz, köylümüz gübre, ilaç, tohum, enerji maliyetleri ve mazot zamlarıyla çok sıkıntılı bir süreçte. Bir an önce bu süreçten, savaş ortamından çıkılmasını ülkemizin ve tüm dünyanın rahata kavuşmasını diliyoruz. Eğer bu süreç uzayacak olursa, sıkıntı yaşanır.

Balıkesir geniş bir coğrafya. Bandırma, Susurluk, Edremit ve Gönen’de ticaret borsamız var. Biz de Balıkesir merkezde faaliyet gösteriyoruz. Diğer 14 ilçemize de hizmet veriyoruz. Balıkesir Ticaret Borsası olarak borsalar sıralamasında 15-16’ncı sıradayız. Tescil işlemlerimiz 8 milyar liralık bir büyüklükte. TOBB vasıtasıyla İzmir’de, Ege Lisanslı Depoculuk konusunda yani Türkiye’nin ilk pamuk lisanslı depoculuğu alanında biz de katkıda bulundu. Yönetim kurulunda görev yapıyoruz. Orası bu ay tamamlandı. 16 bin metrekarelik ilave yatay depo anlaşmaları imzalandı. Şu an toplamda 20 bin metrekare civarında bir kapalı alanımız var, 16 bin daha ilave olacak.

HAYVANCILIK OLMAZSA TARIM DA OLMAZ

Balıkesir Ticaret Borsası olarak 130 üyemiz var, 1000’e yakın üretici firmaya ve şahıslara hizmet veriyoruz. Biz Balıkesir olarak belki sanayileşmede, markalaşmada ve bir takım şeylerde biraz geç kaldık. Ama tüm başkanlarımın belirttiği gibi pedalı çevirmeye başladık. Ben de Ticaret Borsası Başkanı olarak, tarım ve hayvancılığın önemini her fırsatta vurguluyorum. Üretimin ve gıdanın önemini geçtiğimiz iki yıl bize altını çizerek öğretti. Balıkesir’de aile işletmeciliği çok yaygın. Yani 900 köyümüzün her köyünde hayvancılık vardır. Devlet destekleri lütfen anlamlı olsun, büyük işletmecilere mutlaka destek verilsin ama aile işletmelerine kadın ve genç girişimcilere pozitif ayrımcılık yapılsın. Bunlar tarımın asli unsurları. Köyler zaten tüm Türkiye’de olduğu gibi Balıkesir’de boşaldı yaşlılar kaldı. Son 6-7 aydır tüm Türkiye’de olduğu gibi Balıkesir’de de çok dişi hayvan kesimi var. İnsanlar hayvancılığı bırakıyorlar. Hayvancılık olmazsa tarımda olmaz.

KURTULUŞ SAVAŞI’NIN EKMEĞİ SEFERBERLİK ÇÖREĞİ…

Öte yandan, kentin tüm dinamikleri olarak haziran ayındaki Balıkesir Uluslararası Kahvaltı Festivali’ne hazırlanıyoruz. Bir çok ilimiz kahvaltısıyla gündeme geliyor. Tabi hiçbir ilimizi incitmek istemiyorum. Ürün sayısından ziyade burada kahvaltıda yenilecek tüm ürünler burada üretiliyor. Balıkesir manda kaymağının diğer kaymaklardan farklı olduğunu göstermek isteriz. Bir Seferberlik Çöreğimiz var, hakikaten Kurtuluş Savaşından hikâyesi var.