ASGARİ ÜCRET VE ALTIN FİYATLARI

Asgari ücretin alım gücü en çok tartışılan konulardan birisi. Asgari ücretin satın alma gücüyle ilgili en çok yapılan kıyaslardan birisi ise altın. Peki, asgari ücret ile kaç çeyrek altın veya tam Cumhuriyet altını satın alınabiliyor? Asgari ücretle alınabilen çeyrek altın sayısı yıllar içinde nasıl değişti?

Öncelikle Türk lirası bazında aylık net asgari ücretin nasıl değiştiğine bakalım. Bazı yıllarda farklı aylarda farklı ücretler olduğu için yılın ortalamasını alarak aylık asgari ücreti hesapladık. Örneğin asgari ücret 2022 yılın ilk yarısında 4 bin 253 TL iken ikinci yarısında 5 bin 500 liraya çıktı. Bu durumda aylık asgari ücretin ortalaması 4 bin 879 lira oldu.

Yıl içinde altın fiyatları değişiklik gösterdiği için hesaplamayı hem aylık bazda hem de yıllık ortalamaya göre yaptık. Analizin resmi verilere dayanması için altın fiyatını Merkez Bankası’ndan aldık (TCMB). Banka, Cumhuriyet altını fiyatlarını gösteriyor. Çeyrek altın fiyat için ise tam altın fiyatını dörde böldük. Bu durumda çeyrek altın fiyatı konusunda serbest piyasa ile çok düşük farklar ortaya çıkabiliyor. Ancak analiz hem tam hem de çeyrek altın olarak resmi kaynaklara dayanıyor.

Kaynak: CSGB • (*Yıllık toplam kazanç 12 aya bölünerek hesaplanmıştır)

Türkiye’de 2000 yılında aylık net asgari ücret 84 TL iken 2005’te 350 liraya; 2010’da 588 liraya ve 2015 yılında 974 liraya yükseldi. Bu tarihten sonra ise asgari ücret belirgin şekilde artışa geçti. 2021 yılında asgari ücret 2 bin 826 liraya kadar yükseldi. En büyük zam ise 2022 yılında oldu. Ocak ve temmuz aylarında gelen zamların ardından 2022 yılı aylık asgari ücret ortalama 4 bin 877 TL oldu.

Kaynak: CSGB ve TCMB • (Yıllık toplam kazanç 12 aya bölünerek hesaplandı)

TCMB verilerine göre Cumhuriyet altını fiyatı yıllar içinde büyük artış gösterdi. 2000 yılında 39 TL olan tam Cumhuriyet altını 2005’te 133 liraya; 2010’da 104 liraya ve 2015 senesinde de 673 liraya yükseldi. 2021’de 3 bin 527 lira olan tam altın yeni ekonomi modeline geçilmesinin ardından 2022 yılında 6 bin 589 liraya kadar çıktı.

Grafikte görüldüğü üzere 2000-2019 yılları arasında aylık net asgari ücret tam altın fiyatından hep yüksek oldu. 2020 yılında ise bu durum değişti. Cumhuriyet altınının fiyatı aylık asgari ücreti geçti.

2020’de tam altın 2 bin 790 lira iken asgari ücret 2 bin 324 lira oldu. 2021’de 3 bin 527 lira olan Cumhuriyet altını 2022’de ise 6 bin 589 liraya kadar çıktı. (Aralık ayı ortalaması 14 Aralık itibariyle)

Asgari ücret-altın kıyasını çeyrek altın üzerinden de yapabiliriz. 2003 yılında asgari ücretle 7,5 çeyrek altın alınabilirken bu miktar 2022’de 3’e kadar geriledi.

Kaynak: CSGB ve TCMB

Aynı hesabı yıl içindeki dalgalanmaları görmek açısından aylık bazda yapmak da mümkün. Kasım 2022’de aylık asgari ücret ile 1,6 Cumhuriyet altını alınabiliyordu. Aralık 2022’de bu sayı 0,76’ye kadar geriledi.

Kaynak: TCMB ve CSGB

Kasım 2002’de bir aylık net asgari ücret ile 6,4 çeyrek altın alınabilirken bu sayı Aralık 2022’de 3,04’e kadar geriledi.