Artı365 Danışmanlık Yönetim Kurulu Başkanı Berat Süphandağ, emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili son gelişmeleri dunya.com’a değerlendirdi.
EYT’de son durum ne?
EYT düzenlemesinde gelinen son durum hakkında bilgi veren Süphandağ, “EYT görüşmeleri kabine toplantısında yeni bir süreç almaya başladı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, TBMM’de EYT yasası başta olmak üzere önemli açıklamalarda bulunmuştu. Bakan yaş sınırının olmayacağını belirtmişti. Daha sonraki açıklamasında ise ‘EYT yasası için yapılan toplantıda yeniden yaş şartı gündeme geldi. Kadınlarda 48 erkeklerde ise 50 yaş şartı konuşulan yaş aralıkları oldu’ diye açıklamada bulundu. Ayrıca Bakan Vedat Bilgin, ‘EYT meselesini bu ayın sonuna kadar meclise getireceğini ve ocak ayına kadar ertelenmeyeceğini’ söyledi” açıklamasında bulundu.
EYT kimleri kapsıyor?
EYT’nin kimleri kapsadığı anlatan Üstündağ, “Yılsonu itibarıyla emekli olabilecek olanlar, bu düzenleme yapıldığında emekli olacak da geriye kalan yaklaşık 4 milyon insan ne olacak? 8 Eylül 1999 düzenlemesi öncesinde sigorta girişi olan SSK’da 5 bin günü doldurmuş kadınlar için 20 yıl erkekler için ise 25 yıl sigortalılık süresi bulunuyor. Yine Bağ-Kur’da ise sigortalılık süresi sabit olmak üzere kadınlar için 7.200 gün erkekler için ise 9 bin gün prim şartı bulunuyor. EYT yasası yürürlüğe girdiğinde ilk anda 4 milyon yaşa takılanın 1,5 milyonunun emekli olması bekleniyor. Bunun nedeni yaklaşık 2,5 milyon kişinin sigortalılık süresi veya priminin henüz dolmamış olması. Bu kişilerde EYT yasasına tabi olarak şartları doldurduklarında kademe kademe emekli olabilecek” diye konuştu.
EYT’liler ne istiyor, EYT sorunu yaşayan kaç kişi?
EYT’lilerin emeklilik koşullarında 1999’da yapılan değişikliklerin geçmişe dönük uygulanmasına son verilmesini istediklerini belirten Üstündağ, yaş şartı aranmadan, sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlayarak emekli olmayı talep ettiklerini söyledi.
Üstündağ, Nisan 2022 itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) kayıtlı 4/a (SSK) kapsamında 16 milyon 688 bin, 4/b (Bağ-Kur) kapsamında 3 milyon 57 bin sigortalının bulunduğunu ifade etti.
Üstündağ, 4/a ve 4/b olmak üzere toplam 19 milyon 744 bin sigortalıdan yaklaşık 5-6 milyon EYT’linin sorunu yaşadığını tahmin ettiklerini vurguladı.
EYT’liler işe giriş tarihini geri çekebilir mi?
Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanının bulunduğunu aktaran Üstündağ, “Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor. Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek önemli bir avantaj sağlanıyordu. Konuyla ilgili Bakan Bilgin, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, “Yıpranma hakkı, doğum ve askerlik borçlanmaları olsa bile işe başlangıç tarihi geriye çekilemez” ifadesinde bulunmuştu. Süreçle ilgili herhangi bir gelişme bulunmuyor” diye konuştu.
İşyeri sahipleri ve şirket ortağı olmuşlar için ‘ihya etmek’ Formülü
EYT’de emeklilik hakkı verilmesi için farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşların da değerlendirmeye alındığını altını çizen Üstündağ, sözlerine şöyle devam etti: “Bunlardan birisi de Bağ-Kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte eğer primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor, borçları da siliniyor. Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.”
İsteğe bağlı sigorta
Üstündağ, çalışma imkanı bulamayan sigortalıların eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabildiklerini belirterek, SGK’ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanıldığını söyledi.
Geçmişe dönük hizmet tespiti yapmak
Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanların ya da sigortasız çalıştırılanların geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebildiğini ve giriş tarihini geri çekebildiğini belirten Üstündağ, bununla beraber hem EYT Yasası’na tabi olma hakkı hem de prim günü kazanılabileceklerini vurguladı.
2023 gelmeden primlerini ödeyenler avantajlı olacak
Emeklilik borçlanma formüllerinden birini kullanarak prim ödemesi yapacakların, 2023 yılı gelmeden bu ödemelerini yapmaları durumunda büyük bir kazanç sağlayacağının altını çizen Üstündağ, ocak ayında ödenecek sigorta primlerinin ücretlerle beraber artacağını ifade etti.
İşverenlerin EYT kaygıları – İş gücü kaybı ve kıdem yükü
İşverenlerin EYT kaygılarına da değinen Üsündağ, “EYT yasalaştığında firma bazında değişmekle birlikte işgücü kaybının ortalama yüzde 20 seviyelerinde olacağını düşünen işverenler, en çok da işletmelerde 45-55 yaş kuşağında en yetkin gruptaki kıdemli ve nitelikli işgücü kaybının ortaya çıkaracağı sorunlardan kaygılı. Personellerin EYT sebebiyle emekliliklerini istemeleri ve işten ayrılma talebinde bulunmaları halinde bir kıdem yükü doğacaktır, bu durumda işveren bütçesini zorlayacaktır. Hazine ve Maliye Bakanı Nebati’nin bu konu ile açıklamaları ise şöyle: ‘EYT ile ilgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığımız tarafından çalışmalar yapılmaktadır. Bu çerçevede, işverenlerimizin karşılaşacağı kıdem tazminatı yükünü, uygun finansman koşullarıyla Hazine Destekli KGF kefaleti ile karşılayabilecekleri bir kredi paketi konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığımızca hazırlıklar başlatılmıştır.’”
