Hüseyin GÖKÇE
Resmi istatistiklerin koordinasyonunda tek yetkili olan Türkiye İstatistik Kurumu’na alternatif olarak enflasyon hesaplanmasının önüne geçecek taslak bir çalışma yapıldığı öğrenildi. DÜNYA’nın elde ettiği taslak çalışmaya göre, TÜİK dışında başka bir kurum, enflasyon hesaplayamayacak. Hesaplayıp kamuoyuna açıklayabilmek için TÜİK’e izin başvurusu yapacak. TÜİK de 2 ay içinde başvuruyu sonuçlandıracak. Bu şartları yerine getirmeden veri açıklayanlara 3 yıla kadar hapis cezası verilebilecek, habere ve internet sitesine erişim de engellenecek.
Bir grup akademisyen ve ekonomist tarafından makro ve mikro ekonomi alanında çeşitli araştırmalar yapmak üzere kurulan ve özellikle enflasyon konusunda yaptığı ölçümlerle gündeme gelen Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG), enflasyon verilerini açıklamasına yasaklama getirilmesi yönünde bir hazırlık yapıldı.
5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu’nda değişiklik öngören taslak çalışmaya göre, TÜİK dışında başka hiçbir kurum, enflasyon hesaplayamayacak. Hesaplayıp kamuoyuna açıklayabilmek için TÜİK’e izin başvurusu yapacak. TÜİK de 2 ay içinde başvuruyu sonuçlandıracak. Üstelik sadece enflasyon değil, çevre, demografi, işgücü, tarım ve ulusal hesaplar alanında, TÜİK tarafından üretilen istatistiklere alternatif oluşturacak şekilde istatistiki sonuçlar içeren araştırmalar kamuoyuna açıklanmadan çalışmanın metodolojisi TÜİK’e onaylatılması zorunlu olacak. TÜİK, iki ay içinde bu başvuruyu sonuçlandıracak. Metodolojisi Kurum tarafından onaylanmamış araştırmaların sonuçları herhangi bir yolla kamuoyuna açıklanamayacak.
3 yıla kadar hapis cezası
Metodolojisini TÜİK’e onaylatmadan istatistiki veri üretip kamuoyuna duyuranlara, 3 yıla kadar hapis cezası verilebilecek. Ayrıca bunun internet ortamında duyurulması halinde, habere erişim engellenecek, bundan da sonuç alınamazsa internet sitesine erişim engellenecek. Bu yasaklama hükümleri Türkiye İstatistik Kanunu’nun ceza şartlarını içeren 53’üncü maddesinde düzenleniyor.
TÜİK ve ENAG arasındaki fark 81 puan
Metinde ismi açıkça belirtilemeyen ENAG, her ay TÜİK’in enflasyonu açıklamasının hemen ardından enflasyona yönelik ölçüm sonuçlarını açıklıyor. Nisan ayına yönelik her iki kurumun yaptığı ölçümlerde ise 82 puanlık fark oluşmuş durumdaydı. TÜİK’in yüzde 61 açıkladığı yıllık TÜFE’yi, ENAG yüzde 142 olarak açıklamıştı.
-Yasaklar İTO ve TÜRK-İŞ’i ilgilendirir mi?
Hazırlanan taslak çalışmanın her ay düzenli olarak enflasyon verisi açıklayan İstanbul Ticaret Odası(İTO) ile açlık ve yoksulluk araştırması yayınlayan TÜRK-İŞ’i etkileyip etkilemediği ise net değil.
İTO, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu statüsüyle, Türkiye İstatistik Kanunu’nda tanımlanan kuruluşlar arasında yer alıyor. Ancak bu kuruluşların, görev alanları ile ilgili resmi istatistiklere ilişkin veri derleme, değerlendirme ve yayımlana görev ve yetkileri bulunuyor.
TÜRK-İŞ tarafından aylık bazda düzenli olarak açıklanan açlık sınırı, yoksulluk sınırı gibi çalışmalar ise yeni taslak ile sınırlanan “Kurum tarafından üretilen istatistiklere alternatif oluşturacak şekilde istatistikî sonuçlar” tanımına uyuyor. Yani sözkonusu metin, teknik olarak TÜRK-İŞ’in de bu alanda veri üretmesine engel oluşturabilir.
