Türkiye ekonomisinde önemli gelişmeler yaşanıyor. Döviz kurlarındaki artışı düşürecek hamleyi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün akşam açıkladı. Dün akşamdan bu yana ve euroda yüzde 30’a yakın düşüş yaşandı. 

Bugün ise Kur Korumalı TL Vadeli Mevduata ilişkin açıklamayı Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati duyurdu. Bakan Nebati 3, 6, 9, 12 ay vadeli mevduat hesabı olacağını duyurdu. Bu sisteme her bankanın katılabileceği belirtilirken Merkez Bankası’nın her gün döviz alış kuru yayınlayacağı duyuruldu. 

İŞ DÜNYASI GELİŞMELERDEN MEMNUN

İş dünyasının temsilcileri Kur Korumalı TL Vadeli Mevduata ilişkin açıklamalarda bulundu. Tedbirlerin faydalı olacağına kanaat getiren iş dünyası üretimin bu sayede artabileceğini belirtti.

İSTİKRAR, ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK İÇİN OLUMLU

Rifat Hisarcıklıoğlu – TOBB Başkanı

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu ekonomiye ilişkin açıklanan pakete dair olumlu açıklamalarda bulundu. Hisarcıklıoğlu “İş dünyamızın piyasalarda istikrar, öngörülebilirlik sağlanması talebine yönelik bir dizi tedbir açıklanmasını olumlu karşılıyoruz” dedi.

Hisarcıklıoğlu “Alınan kararların ülkemizin üretim gücünün artırılmasına katkı vermesini bekliyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

 ÜRÜN FİYATLARINA KADAR ETKİSİ OLUR MU AYNI HIZDA?

İsmail Gülle – TİM Başkanı

Önemli bir psikolojik süreç yönettiğimizi bilmemiz lazım. Hem pandemi dönemini çok başarıyla yönettik, bu yapılan spekülatif hareketler EMTİA’lara yansıyor. Doğal olarak bu süreçte talebin yüksek olması, arzın sınırlı olması fiyat artışlarını getiriyor. Buradaki fiyatlar, istikrar olduğu zaman aşağıya gelecektir. Yarın da ertesi gün de aynı fiyatı görenler lazım olduğu zaman alırım diyecek. O açıdan gelinen kurun istikrarıyla mevduat garantisinin sağlanması doğru bir yöntemle Türk Lirası’nda kalanların korunması açısından doğru ve önemli bir adım. İnsanımıza yüksek oranlı bir asgari ücret zammı yapıldı.

İçerideki fiyatlama bizim için çok önemli. İhracatta yaşadığımız ivmeyi fiyatlarımızda oluşan artışla kaybetmememiz gerekiyor. Birkaç sene öncesinde de bu resmi yaşadık. Fiyatların geri geldiğini de yeni yıldan itibaren göreceğimizi öngörüyorum.

CUMHURBAŞKANIMIZA DA TEŞEKKÜR EDİYORUM

Gürsel Baran – ATO Başkanı 

Çok zor bir süreçten geçiyoruz. Türk halkı bu zor süreçleri değerlendirmeyi bilmiştir. Yine böyle günlerden geçiyoruz. Ben Cumhurbaşkanımıza da teşekkür ediyorum. Az önce sayın bakanımız da açıklamalarını yaptı.

Problemlerimiz ve sıkıntılarımız var ama hep birlikte birbirimize destek vererek bugünleri aşacağız.

İhracatımızı da, üretimimizi de en iyi seviyeye çıkartıp ben buralardan kârlı çıkacağımızı düşünüyorum.

TİCARETE NASIL YANSIYACAK?

Son bir kaç aydır yaşadıklarımız zor. Fiyat vermekte de zorlanıyoruz, alım yaparken de fiyat almaktan zorlanıyoruz. Ama dün akşamki açıklamalar toplumun tüm kesimine olumlu yansıyacak. Farkın ödenmesini ben çok önemli buluyorum.

Bundan sonra döviz yatırımı yapmayalım, TL mevduatlarda varsa kaygınız bu telafi edilecektir deniyor.

Bize verilen önemli bir mesaj var. Kurumlar Vergisi’nde yüzde 1’lik indirim… Bizi önemli oranda rahatlatacağını düşünüyorum. BES’in yüzde 30’a çıkarılması; bana göre önemli bir mesaj var. Tasarrufu özendirmekle ilgili önemli bir detay olduğunu düşünüyorum.

İhracatçılara verilen destek gerçekten çok önemli.

Birkaç saat önce İTO Başkanımız açıklama yaptı. Ben de o açıklamaları destekliyorum. Bu fiyatların geri gidişi olacaktır. En kısa sürede fiyatların geri gideceğini düşünüyorum. Enflasyona yansıdığında ülke ekonomisine katkı sağlayacaktır.

SEFER ŞENER – İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ

Kur korumalı TL vadeli mevduat deniyor. Kura endeksli değil, kur korumalı deniyor. Daha önceden uygulanan metotlardan farklı. Kurun altında kalırsa TL getirisi bunun temin edileceği belirtiliyor. Daha önemli detay var. Bu ürün gerçek kişilerin TL vadeli hesapları için… Vatandaşa dönük tamamen. Şirketler için demiyoruz. Bu gerçek kişilerin 123 milyar dolar bankalarda tutuyor dediğimiz gerçek kişilerin. Çok net olarak anlatılmış. Bunlar 1-2-3 aylık ne kadarlık dediğimiz konu da 3-6-9 ve 12 ay vadede… Yüzde 93’lük kesim zaten 3 aya kadar olanlar. Neredeyse vadeli mevduatların tamamını kapsam içine alıyor. Uzun vadelide daha büyük avantaj demek.

Vadeli hesaba verilen isterseniz faiz deyin, isterseniz kar payı deyin bunun üzerinde verilecektir. Mutlak suretle dövizin üzerinde alacaksınız. Stopaj açıklaması da var. Alınmayacak… Bankaya yatırınca 100 bin liranıza 16 bin lira faiz geliri elde ediyorsanız. Yüzde 3-4’lük stopaj oranı vardı. O da kalktı.

Bu işin daha da kolaylaştırıcı olanı. Kur riskini devlet daha da azaltmış oluyor. Faiz olarak alacağınız para nete çevrildiği için stopaj kesilmeyeceği için banka yüzde 16 taahhüt ettiyse size zaten yüzde 16 alacaksınız eğer kur buna rağmen yüzde 16 üzerinde bir getiri sağladıysa.

Siz 3 aylık yatırdınız. 3 ay sonunda bankanın verdiği rakam o yüzde 16’nın üzerinde ise… Kur yüzde 20 getirdiyse aradaki 4 puanlık farkı devlet size veriyor. Siz döviz almadan dövizin de getirisi faizden fazlaysa sahip oluyorsunuz. Stopaj alınıp alınmaması çok önemli. Bankaların tümünün buna iştirak edeceği söylenmiş. Net olarak uygulanacak sanırım. Bu iş mümkün mü deniyordu… Merkez Bankası’nın her gün saat 11’de açıklayacağı döviz kuru burada ABD Doları belirtilmiş…

Kargaşaya mahal vermemesi açısından yazmadığına göre dolar yazdığına göre çok net olarak dolar endeksi… Dolar endeksinin dünyada güçleneceğinden bahsediliyor. Küresel çapta değer kazanacaksa değer kazanacak bir enstrüman üzerinden TL’ye getiri sağlamış oluyorsunuz. Bu vatandaşın lehine yapılan düzenleme. 

MERKEZ BANKASI KUR AÇIKLAMASI YAPACAK

Merkez Bankası her gün saat 11’de açıklama yapacak. Kur ne kadarsa o değer üzerinden işlem göreceksiniz. Dolar kuru 3 ay sonra açıklanan kaç TL’ye denk geliyorsa o kadar gelirden faydalanmış olacaksınız. Paranızı dolarda tutmuş olsanız bile size sağlayacağı getiriyi almış olacaksınız. TL’ye dönerek şu riski de kaldırmış olacaksınız.

Faizden dolar daha az getiri sağladı diyelim. Siz direkt yüzde 16 alacağınız için düşüşten kendinizi kurtarmış olacaksınız. Aşağı düşüşü fiyatlandırmayıp koruyorsunuz. Yukarı çıkınca da farkı telafi ediyorsunuz. Bundan daha vatandaşın TL’nin lehine açıklama yapılamaz. Açıklanmayan bir nokta da var. Hazine yoluyla karşılanması düşünülüyor.

Olağanüstü ekonomik donelerle izah etmediğimiz noktaya geldi kur. bu hesap doğru bir hesap. Dün akşamdan beri net gördük bu pozitif verilecek mesajdan ve sözlü yönlendirmeden geçiyor. Bu bir enstrüman değerlendirilecek. Bireyler üzerindeki TL’m değer kaybedecek gelirimde azalma olacak anlayışı rafa kaldırılmış oldu.

Bunun getirisini alacaksınız diyor devlet. Ben çok çok olumlu görüyorum. Şu da söylendi: Özel bankaya bu hesabı açarsınız, aradaki farkı almaya gittiğinizde kuru düşük tutar eleştirileri vardı. Merkez Bankası kuruna göre belirlenecek olması tereddütleri ortadan kaldırdı.

Diyelim siz özel ya da kamu bankasısınız devlet kurdaki artış kadar tamamlanacak dendiğinde. Mevduat faiz oranları 16-18 arasında değişiyor. Politika faizinin altına çeker, nasıl olsa üzerini devlet tamamlayacak denebilir. Oraya baraj konulmuş. 14’se 14 politika faizi altında mevduat faizi veremezsin diyor.

Özellikle belirtilmiş verilecek minimum değer Merkez Bankası’nın ilan ettiği politika faizinin altında veremez diyor.

(Kura yansıması) Bundan sonraki aşamada enflasyona etkisi olacaktır. Kur arttığında tüm firmalar kurdaki artışı ithal girdili ürünlerde 2 ay sonra 3 ay sonra kurdaki artışlar enflasyona yansıyor.

2-3 ay gecikmeli kurdaki yansımayı görüyoruz. Azalıştaki yansımayı da gecikmeli göreceğiz. Fiyatlara yansımasını hemen görebiliriz.

ZAMLAR GERİ ÇEKİLDİ

Akaryakıta fiyat artışı yapılacaktı o geri çekildi. Günlük anlık fiyatlara yansıması hemen gerçekleşir. Yansımayı görünce de gecikmeli olarak kurun etkilerine yansımasını göreceğiz.

Fiyatlara yansıması hemen enflasyona yansıması birkaç ay sonra gelebilir. Bunun beklentisi bile fiyat artışlarının frenlenmesini gösterir. Enerjide ve diğer fiyatlarda olacağı gibi bunları hemen yapıyoruz deyip günlük etiket değiştirenlerin kurun şimdiki etkisini de yansıtması gerekir.

Kurların enflasyon üzerinde ciddi baskısı ve katkısı var. Enflasyonun 7-8 puanlık kısmı kurlardaki artıştan kaynaklanıyor. Yarınki enflasyona değil fiyatlara yansır. Ocak-Şubat ayının enflasyonuna yansıyacaktır. Enflasyonun piyasalara olumlu yansıması demektir.

Yaşadığımız gelişmeler olumlu algı anlamına gelir. Bu mesaj dahi dün 4-5 madde dahil… Mesela onların hiçbirini konuşmuyoruz. Bir olumlu algı bile işi tersine çevirdi.

Ekonomik alanda bir bozulma yok. Beklentinin spekülasyona dönüşmesiyle artış var. Beklentiyi olumluya çevirmiş oldu. Her şeyi kökten değiştirmiş oldu. Başka adımlar yenilikler de gelecek. BES’teki yüzde 25’lik devletin karşıladığı oranın yüzde 30’a çıkarılması da siz 100 birim tasarruf edin 30 birim ben vereceğim diyor.

Hangi birimden kazanabilirsiniz bunu. Vergilerden stopajdan vazgeçilmesi bunlar hep olumlu adımlar. İhracatçının Merkez Bankasının ileriye dönük kur vermesi de var. İhracatçının önünü görmesini sağlayacak. Ben satıyorum aldığımda döviz ne kadar olacak.

Sipariş verdim mal geldi yüzde 30 döviz yukarıda… Bu öngörülebilirliği Merkez Bankası sağlayacak. Şu kurdan işlem yapıyorum diyecek.

Siz ne zaman elinize para geçerse o kuru o zamana bilmiş olacaksınız. aradaki fark ne kadarsa ben vereyim diyor devlet. Pozitif katkısı olduğunu düşünüyorum ben. Şirketlerin özellikle döviz kuru talebi açısından çok olumlu.

Bir tanesi vatandaşa bir tanesi firmalara dönük düzenleme. Birincisi kur korumalı TL mevduatla vatandaşın dövize talebini azaltmış oluyorsunuz. Diğeriyle de işletmelerin öngörülebilir hareket etmesini sağlıyorsunuz.

TOPLUMUN İHTİYACI VAR

Toplumun da bu açıklamalara ihtiyacı var. Bununla yetinilmeyecek devamı gelecek. Bunların daha da oturduğunu göreceğiz. Köklü düzenlemeleri de yavaş yavaş getirecek.

Piyasaya da olumlu telkinde bulunuyor. İleri tarihli Merkez Bankasının kur tahmini duyuracak olması olumlu uygulama. Göreceğiz bazı rakamlar da gelince risk primlerine de yansıyacak.

(TL’nin yükselmesi) Kesinlikle olumlu karşılandı. Bu taahhüdün verilmiş olması toplumsal olarak ciddi algıyı gösterdi.

Toplum tarafından pozitif algılanıyor ve karşılığını veriyor. Toplum da kurun bu kadar oynak olmasından tedirgin.

Tamamen pozitif yansıdı. Zaten söylüyoruz ama fiyatlama pozitif olduğunu gösteriyor.