Aysel YÜCEL
Lojistikte ‘ordino’ krizi alevlendi. İhracatçı firmalar ile lojistikçiler arasında ordinonun kaldırılması gerekliliğine yönelik tartışmalar sürerken çok önemli bir gelişme yaşandı. Ulaştırma BakanlığıTehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Genel Müdürlüğü, hazırladığı “Taşıma İşleri Organizatörleri Taslak Yönetmeliği”ni sektör görüşüne sundu. Söz konusu taslak yönetmeliğe ilişkin görüşler ilgili tüm STK’lar ve üyeleri ile paylaşıldı. Görüşlerin bildirilmesi için son tarih 10 Ocak 2018 olarak açıklandı. Taslak yönetmelik ordino krizini de yeni bir boyuta taşıdı.
Yönetmeliğin Taban ve/ veya tavan ücret tarifesi uygulamasını tarif eden 8 maddesinde ordino kelimesi geçmese de “Bakanlık, bu yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerle ilgili piyasadaki ücretlerin; ülke ekonomisi ve/ veya kamu yararı aleyhine sonuç vermesi ve/veya aşırı ücret uygulanması ve/veya rekabet ortamının bozulması hallerinde ve gerektiğinde söz konusu faaliyetler için belirli bir süreyle sınırlı taban ve/veya tavan ücret tarifesi uygulaması getirebilir” ifadesine yer verilerek, fiyatları bakanlığın belirleyeceği sinyali verildi.
Ordinonun kaldırılmaması için uzun süredir yoğun bir çalışma yürüten UTİKAD yönetimi taslağı görür görmez Ankara’ya koştu. İthalatçı firmalar da taslak yönetmelikte sektörü sıkıntıya sokacak maddeler olduğu görüşünde.
Ordino ücretini bakanlık belirleyecek
Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Başkanı Emre Eldener, önceki gün dernek yönetimi olarak Ankara’ya gittiklerini ve “Taşıma İşleri Organizatörleri Taslak Yönetmeliği” ile ilgili görüşlerini bakanlık yetkililerine ilettiklerini söyledi.
UTİKAD olarak taşıma işleri organizatörleri için bir yönetmelik çıkarılmasını doğru bulduklarını belirten Eldener, “Çünkü taşıma organizatörleri, tüm taşıma modlarında taşıma yapan iş yapan firmalar. Hava, kara ve deniz… Ve bunları da kombine ederek taşıma yapıyorlar. Kombine taşımacılık ile ilgili Türkiye’de yapılması gereken ve çıkarılması gereken çok ciddi mevzuat var çünkü konu aslında yeni bir konu kombine taşımacılık. Bu konuda da bence bakanlık gereken çalışmayı yapmak üzere düğmeye basmış durumda biz de UTİKAD olarak kendilerine elimizden gelen desteği verme taahhüdünde bulunduk” dedi.
Ancak yönetmelikteki bazı maddelerin sektörde sıkıntılara neden olabileceğini ifade eden Eldener, özellikle yönetmelikte taban ve/veya tavan ücret tarifesi uygulamasını tarif eden 8 maddesiyle ilgili çekincelerini bakanlığa ilettiklerini söyledi. Bu maddenin büyük tartışma konusuna dönüşen ordino konusunu da kapsadığını ifade eden Eldener, “Spesifik olarak ordino kelimesi yönetmelikte geçmiyor. Ancak bir takım masrafların bakanlık tarafından sınırlandırılması ile ilgili bir takım madde var. Biz serbest rekabet ortamında bu sınırlamanın olmaması gerektiğini bunun yerine ithalatçıların taşıma yaptırmadan önce navlun ve tüm lokal masrafları taşımacı firmalarla birebir pazarlık yaparak herhangi bir sürprize meydan vermeden karşılıklı anlaşarak yaptırmak gerektiğini düşünüyoruz” diye konuştu.
Taslakla ilgili görüşlerini önümüzdeki günlerde yazılı olarak da bakanlığa ileteceklerini ifade eden Eldener, “Burada Bakanlığı son derece yanlış yönlendiren ve bir takım şahsi çıkarları peşinde son derece yanlış bilgilerle piyasayı dezenformasyon yağmuruna tutatn bir grup insan var” dedi.
Yönetmelik Ticaret Kanunu’na aykırı
Ünsped Gümrük Müşavirliği, Müşteri Haklarını Koruma Kurulu Taşıma İşleri Organizatörü Taslak Yönetmeliği konusuna dair bir bildiriyi tüm müşterileri ve bakanlıkla paylaştı: “Türk Ticaret Kanunumuz Uluslararası Taşımacılık anlaşmalarını kapsar şekilde Alman Ticaret Kanunu ve Taşıma Hukuku Reformunu dahil eder biçimde 2012 yılında uygulamaya girmiştir. TTK 850 md. “Taşıma İşleri Ticari İşletme Faaliyetidir” der ve bu tür konuları hükümleri ile bağlar.
Tabi ki acenteler, taşıyıcılar ve taşıma komisyoncuları gibi tanımları vardır ve taşıma sekline göre düzenlenmiş ülkemizin taraf olduğu hukukları içinde barındırmaktadır. Şu anda gündeme girmiş olan, Taşıma İşleri Organizatörleri Yönetmeliği ve bu yönetmelikte yer alan Organizatör tabiri birçok hukuki karmaşaya sebep olacaktır, zira Ticaret Kanunumuzda olmayan bir tabirdir. Uluslarası anlaşmalarımız, Avrupa Birligi uyumu ve Türk Ticaret Kanunumuz taşıma işlerinde yaptığı tanımlarda; taşıyan, acente ve taşıma işleri komisyoncuları tanımlamaları yapılmış olup, taşıma işleri organizatorleri adı altında bir tanımlama yer almaktadır, zira taşıma işi zaten başlı başına bir organizasyon işidir. Taşıyıcı fi rmaların acenteleri yıllardır dış ticaret yapan şirketlerimizin önünde bir zaman kaybı ve yüksek bir maliyet oluşturmaktadır; forwarder veya acente tabirli şirketler, taşıyana verdikleri hizmet ifası karşılığında ücretleri taşıyanlardan tahsil ettikleri gibi, ayrıca ülkemizdeki alıcılardan veya göndericilerden değişken isimler halinde gayri meşru ücretler talep edebilmekte ve zamana karşı yarışan tüccarımızı bu ücretlere itiraz hakkı oluşamadan ödettirmektedirler.
Bahse konu ücretler daha sonra navlun transferi altında yurt dışına çıkmaktadırlar. Kesilen faturalar herhangi bir masraf veya işçiliğe tabi değildir ve sıfır maliyet ile kazanılmaktadır. Ülkemiz uygulamalarında taşıyıcı şart ve gereklilikleri bellidir. Taşıma şirketlerine, hizmet ifası için oluşmuş acente şirketlerinin durum ve görevleri, Ticaret Kanunu’muzda belirli olduğu halde, Ulaştırma Bakanlığı’nca yönetmeliklere bağlanmamış Uluskararası veya yurtiçi bir taşıyıcı, gerekli ise hizmet ifası için belirlenmiş bir alanda acentelik sözleşmesi ile varış lokasyonu teslim ifası amaçlı, yük bulma komisyonculuğu esaslı; ticari, genel satış acenteliği ve yüklerin hazırlanması, yüklenme ve lokasyondan hareket işlemleri esaslı olup, ayrı ayrı veya bu hizmetlerin hepsini kapsar biçimde acente ile anlaşma yapılmaktadır ve bu genel sözleşme ekinde, bu hizmetlerin neler olacağı, karşılığında ne ücret ödeneceği, genel harici işlem ve fi yatların yıllık değişebileceği göz önüne alınarak, ek tablo halinde belirlenir.
Şu anda ana problem, acentelerin herhangi bir yönetmelik ile görevlerinin ve taşıyana vermeleri gereken hizmetlerin Ulaştıra Bakanlığı’mızca belirlenmemiş olması olup, onları istedikleri zaman taşıyan, istedikleri zaman yetkisiz, istediklerinde yetkili gibi hareketlerine, taşıyandan aldıkları ücret harici, hızlı hareket etmek zorunda olan dış ticaret şirketlerimizden para talep ediyor olmaları, eşyaya bir zarar gelmesi halinde ise, biz taşıyanın temsilcisiyiz diyerek tazminden kaçınmaları, ancak tahsilata gelince ise, taşıtanım diyerek navlunu da aşan ilave ücretler istemeleri gibi hukuksuz bir çok işleme yöneltmekte ve bir kısım acentenin gelirlerini farklı yollar ile masraf göstererek yurt dışına transfer etmelerine, şirketlerimizi zarara sokarken, hazinemizi de zarara uğratmaktadırlar.
Şu anda da Ulaştırma Bakanlığı’mız ‘Taşıma İşleri Organizatörleri Yönetmeliği’ düzenleyerek haksız alınan ve dünyada örneği bulunmayan gayri resmi ücretlere meşru zemin hazırlamaktadır. Zira bahse konu yönetmelik, yurt içi taşımalarda dahi kaos yaratabilecek olup, kargo fi rmalarının acentesi yahut bir kamyon şoförü eşyayı ben organizatörüm diyerek eşyayı teslim etmek için alıcıdan para talep edebilir. Bu Yönetmelik taslağı, durumun esasına inilmeden, acil disiplin getirelim iyi niyeti ile yapılan bir çalışma olmasına rağmen, iyi niyetin sonunun ülkemiz zararına olacağı aşikardır. Ulaştırma Bakanlığı yönetmelikleriyle; sermaye, lisanslama ücreti harici hiçbir kontrolü olmayan bu tür şirketlerin doğru yönetmeliklerle hareket edebilmesinin ve ülkemiz dış ticaret fi rmalarının diğer ülkelerdeki fi rmaların üç katına varan maliyetler ile ithalat ihracat yapmalarına sebebiyet veren bu başı bozukluğa son vermesi gerekmektedir.”
Ordino krizi nasıl ortaya çıkmıştı?
‘Ordino’, “yük teslim talimat formu” veya “yük teslim belgesi” olarak adlandırılıyor ve ithalat işlemlerinde kullanılıyor. İthalatçı bu evrak olmadan malını gümrükten çekemiyor. Lojistiktikçiler düzenlenen belgeler için ithalatı yapan fi rmadan yaklaşık 70 euro para alıyor. Ordino ücreti ihracatçılar ile taşıma sektörünü karşı karşıya getirmiş Her iki taraf da hükümet nezdinde girişimlere başlamıştı.
