Girişimcilik, herhangi bir sektörde kar elde etmek ve ülke ekonomisine katkı sağlamak amacıyla bir veya birkaç kişinin ortaklığı ile yapılan faaliyetler bütünüdür. Globalleşen dünyada teknolojinin sürekli ileriye dönük ve iş hayatına yeni, daha faydalı katkılar sunması ile birlikte girişimciliğin önü açılmış ve önemi her geçen gün artmaktadır. Her sektörde işletmelerin kuruluş sebeplerinin başında kâr amacı gelmektedir. Bu bağlamda içinde bulunduğumuz teknoloji çağında kar rakamlarını yükseltmek, ülke ekonomisine daha çok katkıda bulunmak amacıyla girişim yapmak bir yerde zorunluluk halini alıyor. Çünkü iş hayatında rakiplerin önüne geçmek, ürün gamını çeşitlendirmek, teknolojiye ayak uydurmak, uluslararası pazarlarda söz sahibi olmak için girişim yapmak gerekecektir.
Girişimin amacı mal ve hizmet sektöründe üretim faktörlerini bir araya getirerek maksimum kazanç elde etmektir ve bu faaliyetleri bir araya getiren kişi veya kişiler de girişimci olarak tanımlanır. Girişimci sadece kendisi için değil, başkalarının kazanmasına da öncülük eder, ülkede istihdama katkı yapar.
Girişimci kişi, en başta cesaret ve bilgi sahibi olmalı, araştırma geliştirme yeteneğini kullanarak cesur adımlar atabilen kişidir. Günümüzde her bireyin bir uzmanlaştığı branş mevcuttur. Ülkemizde 213 üniversiteden her yıl binlerce gencimiz mezun olmaktadır ve maalesef birçoğu iş bulamamakta ve gereksiz işlerde çalışmak zorunda kalmaktadır. Hâlbuki kendilerini kendi branşlarında yetiştirseler aslında hepsi girişime yönelen bilgi ve beceriye sahip olabilirler. Ülkemizde genel olarak bazı girişim faaliyetleri olumsuz sonuçlanacağı gerekçesiyle yarıda bırakılıp köşeye atılmaktadır. Hâlbuki iyi bir girişimci olumsuzlukları bir kenara bırakıp yeniden başlamanın bir zarar olmadığını aksine girişimin daha faydalı olacağına inanmalı, ileriye dönük kendi branşında fikir sahibi olmalı, sorumluluk altına gitmekten kaçınmamalıdır. Bu da ancak ve ancak çok çalışmak, çok okumak sayesinde olabilir. Çünkü okumadan bilgi sahibi olunmaz, bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olunmaz ve fikir sahibi olmadan da tartışmaya girilmez. İyi bir girişimci yapacağı işin maliyetini, yatırım gerekiyorsa miktarını, gelecekte insanlığa verebileceği hizmetleri, vd. çok iyi analiz etmelidir. Ayrıca birlikte çalışacağı kişileri motive ederek onları da girişimin sonuçlarına özendirecek şekilde inanç sahibi yapması, sürekli olarak araştırma geliştirme faaliyetlerine katılması gerek yurt içi gerek yurt dışı sektörel gelişmeleri takip etmesi ve liderliğin gerektirdiği vasıflara sahip olması gerekir. Girişimcilik için en başta gelen gerek ve yeter şart başarıya odaklanmaktır. Diğer yandan girişimci kişiler mevcut ve ilerdeki süreçte doğması muhtemel fırsatları iyi değerlendirmeli, yapacağı işi çok sevmeli ve sürekli yeni fikirlere açık olmalıdır. Dolayısıyla yapılacak girişimlerin istihdam yaratacağı, ülke ekonomisine faydalı olacağı, bazı kişi veya kurumların önünü açacağı, kendi açısından da maksimum kar elde edeceği ve yaptığı girişime paralel olarak diğer sektörlere de yarar sağlayacağı abartı olmayacaktır.
2022 yılı yabancı kontrollü girişim istatistikleri geçtiğimiz günlerde TÜİK tarafından yayınlandı. Buna göre;
Yabancı Kontrollü Girişim İstatistikleri (IFATS), yurt içinde faaliyet gösteren ancak doğrudan veya dolaylı olarak yabancı kontrolünde olan girişimlere ait bilgileri içeren bir istatistiktir.
Yabancı kontrollü girişim istatistikleri, Avrupa İş İstatistiklerine (EBS) ilişkin 27 Kasım 2019 tarihli ve 2019/2152 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği ve EBS Yönetmeliği uyarınca teknik düzenlemeleri belirleyen 30 Temmuz 2020 tarihli ve 2020/1197 sayılı Komisyon Uygulama Yönetmeliğine uygun olarak derlenmektedir.
Bu istatistikteki ekonomik göstergeler Türkiye İstatistik Kurumu tarafından derlenen “Yapısal İş İstatistikleri” kapsamında yer alan girişim verilerinden elde edilmiştir.
Toplam cironun %12,7’si yabancı kontrollü girişimler tarafından elde edildi
Yabancı kontrollü girişim istatistiklerine göre, yabancı kontrolündeki girişim sayısı 2021 yılında 7 bin 424 ve 2022 yılında 8 bin 134 oldu. Bu girişimlerin toplam cirodaki payı 2021 yılında %12,9, 2022 yılında ise %12,7 oldu.
Tütün ürünleri imalatı yabancı kontrolünün en yoğun olduğu faaliyet oldu
Tütün ürünleri imalatı, 2022 yılında yabancı kontrollü girişimlerin ciro payının %92,3 ile en yüksek olduğu faaliyet oldu. Yabancı kontrollü girişimlerin ciro payının en yüksek olduğu ikinci faaliyet ise %40,2 ile sigorta, reasürans ve emeklilik fonları oldu.
Yabancı kontrollü girişimlerde sayı ve ciroya göre en büyük paya sahip ülke Almanya oldu
Yabancı kontrollü 8 bin 134 girişimden bin 131 tanesi Almanya tarafından kontrol edildi. Almanya tarafından kontrol edilen girişimlerin 2022 yılında elde ettiği cironun toplam yabancı kontrollü cirodaki payı %12,6 oldu. Birleşik Krallık kontrolündeki 627 girişimin toplam yabancı kontrollü cirodaki payı %11,7 iken ABD kontrolündeki 876 girişimin yabancı kontrollü cirodaki payı ise %10,6 olarak gerçekleşti.
AÇIKLAMALAR
Kontrol: Gerektiğinde uygun yöneticileri seçerek girişimin genel politikasına karar verebilme gücü olarak tanımlanmaktadır.
Yabancı Kontrollü Girişim İstatistiklerinde faaliyet sınıflaması için 31022 sayılı (mükerrer) resmî gazetede yayımlanan İstatistiki Sınıflamalar Yönetmeliği’nde yer alan “Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE Rev.2)” kullanılmıştır.
Ülke grubu sınıflaması için Avrupa Birliği’nin coğrafi sınıflama kodlarına uygun olarak üretilen ulusal coğrafi sınıflama kullanılmıştır.
Yapısal İş İstatistikleri: TÜİK tarafından yıllık olarak yayımlanan Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri ile Mali Aracı Kuruluş İstatistiklerinden oluşmaktadır.
Yabancı Kontrol Oranı: Bir ekonomik faaliyette yabancı kontrollü girişimlerin cirosunun toplam ciro içindeki payıdır.
Kaynak: TÜİK
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar