Ülkemizde özellikle büyük kentlerimizde en büyük sorunlardan biri de trafik yoğunluğudur. Öyle ki her gün trafiğe yeni araç çıkması, yolların yetersizliği, araçların birçoğunun tek kişi ile trafiğe çıkması gibi nedenler sorunun çözümünü güçleştirmektedir.
Bankaların (içinde bulunduğumuz süreç hariç) kolay kredi vermeleri, ithal araçların çok gelmesi, halkımızın gelir düzeyinin yükselmesi vd. neredeyse her evde iki araç kullanımını arttırmıştır. Zorunlu olarak geçimini araçla sağlayan vatandaşlarımız için söylenecek bir şey yoktur ama işe gidip gelirken 3-5 kişilik gruplar halinde gidilip gelinmesi konusu bir türlü benimsenmemektedir. Araç fiyatlarının, vergilerin, muayene ücretlerinin akaryakıt fiyatlarının artması da araç kullanımı yönünden çok az etkilemiş, motosiklet kullanımı ise artma eğilimine girmiştir. Brent petrol fiyatlarının sürekli yükselmesi, hatta yıl sonuna kadar 100 doları bulabileceği söylentileri, döviz kurlarının yüksek seyretmesi sonucu akaryakıt fiyatları astronomik rakamlara ulaşmıştır. Kentsel dönüşüm ve yeni yapılan konutların site formatına gelmesi ile daire, işyeri sayılarının artmasına rağmen yolların aynı kalması da trafik yoğunluğunu arttırmaktadır.
Trafikteki araçların çokluğundan dolayı doğal olarak otopark sorununu da gündemden düşmemektedir. Yeni yapılan binalarda 1 veya 2 kat otoparka ayrılması zorunluluğu sorunun çözümünde yardımcı olacaktır.
Araçlardan alınan özel tüketim vergisi, KDV gibi vergilerin tutarı neredeyse araç fiyatı kadar yükselmesine rağmen araçlara olan talep her geçen gün artmaktadır. Ülkemizde trafikteki araçların çoğu maalesef ithal araçlardır. İlk yerli otomobilimiz olan TOGG un üretime geçmesi ülke ekonomisi için son derece başarılı bir girişimdir.
Bundan birkaç ay öncesine kadar araba, yatırım aracı olarak gündemde idi. Sürekli artan fiyatlar olsa da araç yokluğu hissedilmeye başlamıştı. Ancak bazı art niyetli araç mümessilleri veya bayileri araçları depoya çekerek stoktan haksız kazanç sağlamak üzere ellerinde bulunan araçları satmıyorlar, stokta bekletiyorlardı. Hükümet yeni arabalarda 6000 km. olmadan satış yasağı getirmesi ve araç stokları yapanlara ağır para cezaları verilmesinde kararlı adımlar atması sonucu Nisan ayından itibaren araba satışları düşme eğilimine girdi ve normal fiyatların da altında araç satılmaya da başladı. Ayrıca araçlar için bir takım teknik özelliklere haiz olmayan araçların EYLÜL ayından itibaren satılamayacağının yasalaşması nedeniyle bayiler normal fiyatın altında, bazıları bir miktar faizsiz kredi, bazıları düşük faizli kredi vererek ellerindeki araçları çıkarmaya başladılar. Doğal olarak ikinci el araç fiyatları da yaklaşık yüzde yirmi civarında gerileme kaydetti
Bir başka konu da döviz kurlarının yatay seyretmesi nedeniyle özellikle ithal araç fiyatlarının yerinde saymasıdır. Bu yüzden fiyatların artması söz konusu olmadığı gibi kampanyalı satışlar başlamıştır.
Piyasaya yeni çıkan ilk yerli otomobilimiz TOGG da her geçen gün yollarda çoğalmakta ve sıra beklemeden alınabilmektedir. Diğer elektrikli araçlar ise giderek yaygınlaşmaktadır. Ancak yazılı basında çıkan haberlere göre yoğun geçen kış aylarında sorun çıkarması Avrupa ülkelerinde beklenen miktarda satış gerçekleşmediğinden olmalı ki fiyatlar düşme eğilimine girmiş.
Ülkemizde özellikle trafik yoğunluğu ve gençlerin önde gelen tercihleri sebebiyle motosiklet satışları her geçen gün artmaktadır. Dolayısıyla motosikletlerin en uzuz fiyatı 300000 TL civarına kadar yükselmiştir.
Başka bir konu da bisiklet kullanımı bir türlü yaygınlaşmamıştır. Trafikte rahat gidiş, ekonomiden tasarruf gibi nedenler bisiklet tercihini arttırmaktadır ve birçok Avrupa ülkesinde ulaşım aracı olmasına rağmen bizde maalesef kullanılmamaktadır.
Ülkemizde geçtiğimiz günlerde yazılı ve görsel basından öğrendiğimize göre 2 tane Çinli otomobil devi yatırım kararı almışlar ve Türkiye’de fabrika kurmak için hazırlıklara başlamışlardır ve bu bizim için son derece önemli bir gelişmedir. Her platformda belirtmeye çalıştığım gibi sıcak para girişi rezervlerimiz için kalıcı çözüm değildir ve yurt dışından gelen paraların çoğu carry trade yöntemi ile geldiğinden bir müddet sonra geldiği gibi gidecektir. Önemli olan kalıcı sermaye yatırımlarıdır. Bu anlamda bakıldığında Çin li otomobil fabrikası kurulması ülkemiz için önemli bir gelişmedir.
Geçtiğimiz günlerde TÜİK tarafından yayınlanan ağustos ayı motorlu kara taşıtları bilgileri aşağıdadır.
Eylül ayında 212 bin 451 adet taşıtın trafiğe kaydı yapıldı
Eylül ayında trafiğe kaydı yapılan taşıtların %56,8’ini motosiklet, %29,5’ini otomobil, %7,9’unu kamyonet, %2,9’unu traktör, %1,6’sını kamyon, %0,9’unu minibüs, %0,3’ünü otobüs ve %0,1’ini özel amaçlı taşıtlar oluşturdu.
Trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı bir önceki aya göre %0,5 arttı
Eylül ayında trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı bir önceki aya göre minibüste %28,4, traktörde %5,2, motosiklette %4,3 artarken özel amaçlı taşıtta %52,4, otobüste %17,1, otomobilde %5,3, kamyonette %4,8 ve kamyonda %1,7 azaldı.
Trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı geçen yılın aynı ayına göre %6,9 arttı
Eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı minibüste %54,2, motosiklette %27,4, otobüste %16,6 artarken özel amaçlı taşıtta %31,6, traktörde %15,9, otomobilde %14,9, kamyonda %3,8 ve kamyonette %3,7 azaldı.
Trafiğe kayıtlı toplam taşıt sayısı Eylül ayı sonu itibarıyla 30 milyon 678 bin 293 oldu
Eylül ayı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı taşıtların %52,0’ını otomobil, %19,6’sını motosiklet, %15,2’sini kamyonet, %7,3’ünü traktör, %3,2’sini kamyon, %1,7’sini minibüs, %0,7’sini otobüs ve %0,3’ünü özel amaçlı taşıtlar oluşturdu.
Eylül ayında 992 bin 171 adet taşıtın devri yapıldı
Eylül ayında devri (1) yapılan taşıtların %66,4’ünü otomobil, %14,8’ini kamyonet, %11,5’ini motosiklet, %2,8’ini traktör, %1,9’unu minibüs, %1,9’unu kamyon, %0,5’ini otobüs ve %0,2’sini özel amaçlı taşıtlar oluşturdu.
Eylül ayında 62 bin 677 adet otomobilin trafiğe kaydı yapıldı
Eylül ayında trafiğe kaydı yapılan otomobillerin %12,0’ı Renault, %8,9’u Fiat, %6,6’sı Volkswagen, %5,5’i Toyota, %5,5’i Hyundai, %5,5’i Opel, %4,9’u Skoda, %4,6’sı Mercedes-Benz, %4,5’i Peugeot, %4,0’ı BMW, %3,6’sı Citroen, %3,5’i Dacia, %3,3’ü Nissan, %3,1’i Kia, %3,1’i Honda, %2,9’u Chery, %2,3’ü Ford, %1,8’i Audi, %1,3’ü Volvo, %1,1’i Mini ve %11,9’u diğer (2) markalardan oluştu.
Ocak-Eylül döneminde 1 milyon 961 bin 456 adet taşıtın trafiğe kaydı yapıldı
Ocak-Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı %13,8 artarak 1 milyon 961 bin 456 adet olurken, trafikten kaydı silinen taşıt sayısı da %2,1 artarak 22 bin 962 adet oldu. Böylece Ocak-Eylül döneminde trafikteki toplam taşıt sayısında 1 milyon 938 bin 494 adet artış gerçekleşti.
Ocak-Eylül döneminde trafiğe kaydı yapılan 746 bin 595 adet otomobilin %63,1’i benzin, %14,6’sı hibrit, %12,4’ü dizel, %8,8’i elektrikli ve %1,1’i LPG yakıtlıdır. Eylül ayı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı 15 milyon 963 bin 660 adet otomobilin ise %34,6’sı dizel, %32,3’ü LPG, %30,0’ı benzin, %2,1’i hibrit ve %0,9’u elektriklidir. Yakıt türü bilinmeyen (3) otomobillerin oranı ise %0,2’dir.
Ocak-Eylül döneminde en fazla 1300 ve altı silindir hacimli otomobil kaydı yapıldı
Ocak-Eylül döneminde trafiğe kaydı yapılan 746 bin 595 adet otomobilin %32,6’sı 1300 ve altı, %22,1’i 1401-1500, %16,7’si 1301-1400, %12,9’u 1501-1600, %6,3’ü 1601-2000, %0,7’si 2001 ve üstü motor silindir hacmine sahiptir.
Ocak-Eylül döneminde kaydı yapılan otomobillerin 288 bin 615’i gri renklidir
Ocak-Eylül döneminde trafiğe kaydı yapılan 746 bin 595 adet otomobilin %38,7’si gri, %25,8’i beyaz, %13,0’ı siyah, %11,1’i mavi, %6,0’ı kırmızı, %2,9’u yeşil, %0,8’i turuncu, %0,8’i sarı, %0,5’i kahverengi ve %0,4’ü diğer renklidir.
AÇIKLAMALAR
(1) Devir, noterler aracılığı ile bir veya daha fazla el değiştiren taşıtları ifade etmektedir.
(2) Diğer başlığı altında toplulaştırılan taşıt sayısı, 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu’nun 13. Maddesi gereğince yayımlanması için “yazılı onayı” bulunmayan ya da ilgili ayda trafiğe kaydı yapılan otomobil sayısı bakımından sıralamada ilk 20 dışında kalan markaları ifade etmektedir.
(3) Yakıt türü bilinmeyenler, ruhsat işlemlerinde yakıt türü boş bırakılan veya sehven hatalı veri girişi yapılan otomobilleri kapsamaktadır.
Kaynak: TÜİK
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar