İstanbul Sanayi Odası ve IHS Markit iş birliğinde Türk sanayisini çevreleyen küresel ortamın değerlendirilmesini amaçlayan yeni bir endeks çalışması gerçekleştirilmektedir.
İSO- IHS Markit ortaklığıyla aylık olarak açıklanacak olan Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi’nin (Export Climate Index) amacı, imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçmek ve takip etmektir.
İSO Türkiye İhracat İklimi Endeksi’nin hesaplanmasında, Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarları arasında yer alan ülkelerin ulusal PMI endekslerinden yararlanılmaktadır. Söz konusu endeksler, IHS Markit tarafından 40’ı aşkın ülkede düzenli olarak yapılan anketlerden elde edilen veriler kullanılarak hesaplanmaktadır.
İhracat İklimi Endeksi, ulusal PMI anketlerindeki PMI üretim endekslerinin bir araya getirilerek ağırlık andırılmasıyla hesaplanmaktadır. Ağırlıklar, ihracat pazarlarının Türk imalat sektörü ihracatından aldıkları paylara ilişkin istatistikler kullanılarak oluşturulmaktadır.
İhracat İklimi endekslerinin 50,0’in üzerinde olması, ihracat ikliminde iyileşme olduğunu gösterirken 50,0’nin altındaki değerler bozulmaya işaret etmektedir. Ölçülen değer 50,0 eşik düzeyinden ne kadar uzaksa ihracat iklimindeki değişim de o kadar yüksektir. Tüm veriler mevsimsel etkilerden arındırılmış olarak açıklanmaktadır.
Bir ön gösterge niteliğinde olan bu endeks ile ülkemiz ana ihracat pazarlarının gelişimi ve potansiyeli izlenebilmekte, hangi pazarlara odaklanılması gerektiği konusunda ipuçları elde edilebilmektedir.
Yukarıdaki bilgileri İstanbul Sanayi Odası sayfasında aldım.
Yukarıdaki tamından da anlaşılacağı üzere ihracat iklim endeksi, ülkemizin ihracat pazarlarındaki gelişimini, uluslararası pazarda rekabet kurallarına uyum sağlamamızı, yaptığımız ihracatın teknolojiye uyumu gibi faktörler içermekte olup, sonuçlara göre yaptığımız ihracatın tüm dünya genelinde hangi pazarlarda geçerli olduğunu göstermektedir. Gelişmiş ülkeler ve gelişmekte olan ülkeler olarak iki kategoride olayı irdelemek gerekirse doğal olarak gelişmiş ülkelere ihracat yapmamız, ihracat iklim endeksimizi yükseltecek, az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelere yaptığımız ihracat is iklim endeksimizi düşürecektir. Çünkü gelişmiş ülkelere yapılan ihracat; yükte hafif pahada ağır, yüksek teknolojiye uygun, katma değeri yüksek ürünlerden oluşacaktır. Bu bağlamda ülkede yapılan üretim de ihracat pazarına göre planlanacağı için üretim teknolojileri de ona göre oluşacaktır.
Kendi mesleğimden örnek vermek gerekirse; Almanya, Amerika, İtalya, Fransa gibi gelişmiş ülkelere satılan bir kilit ile gelişmekte olan ülkelere yapılan kilit ihracatı teknolojik olarak farklılık gösterecektir. Şöyle ki: gelişmiş ülkelerde gözün retinası ile, kol saatinizle, cep telefonunuza uygulayacağınız bir program ile evinizin kilidini açık kapatabilmekte, doğalgazınızı açıp kapatabilmekte, arabaızı çalıştırabilmekte iken az gelişmiş ülkelerde kilidinizi anahtar kullanarak açıp kapatabilirsiniz ve yukarıda saymaya çalıştığım işlemlerden hiçbirini yapamayabilirsiniz.
Yukarıda bahsi geçen konular ışığında, üretimde yeniliklere açık olmak, teknolojiye ayak uydurmak, gerekli olan makine ve teçhizatın yenilenmesini sağlamak hem ülke ekonomisi hem de üretim işletmeleri için büyük önem taşımaktadır.
Aşağıda detaylarını okuyacağınız gibi ihracat iklim endeksi haziran ayına göre temmuzda azalmıştır. Bu azalmanın temel nedeni iki şekilde açıklanabilir. Birincisi döviz kurlarının uzunca bir süreden bu yana yatay seyretmesi, ikincisi ise kredi faizlerinin yüksekliğidir. İşte bu iki sebepten dolayı son dört aydan bu yana imalat PMI endeksi azalma eğilimindedir. Yani üretim azalması söz konusudur. Olaya bu açıdan baktığımızda ihracat iklim endeksinin düşmesi de normal karşılanmalıdır.
Sözcü gazetesinin haberine göre;
Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi’nin, Temmuz 2024 dönemi sonuçları açıklandı.
Temmuz’da 50,8 olarak gerçekleşen İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi, ihracat ikliminin üst üste yedinci kez aylık bazda güçlendiğini gösterdi.
Bununla birlikte haziran ayındaki 51,6 seviyesine göre gerileme kaydeden endeks, ihracat talebi koşullarındaki iyileşmenin ocak ayından bu yana en düşük oranda gerçekleştiğini gösterdi.
Endekste eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm rakamlar ihracat ikliminde iyileşmeye, 50’nin altındaki değerler ise bozulmaya işaret ediyor.
SUUDİ ARABİSTAN VE KUVEYT’TE ÜRETİM ARTTI
ABD, temmuz ayında da talebin iyileşmesinde belirleyici pazarlardan biri olmayı sürdürdü. Üretim artışı, haziranda görülen 26 aylık rekor seviyeye kıyasla hafifçe yavaşlamakla birlikte güçlü seyretti.
BAE’de ekonomik büyüme Eylül 2021’den bu yana en düşük hızda olmasına rağmen temmuz ayında yine yüksek gerçekleşti. Orta Doğu’nun diğer bölgelerine bakıldığında, Suudi Arabistan ve Kuveyt’te üretim artarken Mısır ve Lübnan’da daralma gözlendi.
Avrupa’da ise ekonomik büyüme üçüncü çeyrek başında karmaşık bir görünüm sergiledi. Türk imalatçıların üçüncü en büyük ihracat pazarı olan Birleşik Krallık ’ta üretim güçlü bir şekilde ve bir önceki aya kıyasla daha yüksek hızda artış kaydetti.
EURO BÖLGESİNDE OLUMSUZ TABLO
Euro Bölgesi’nde ise biraz daha olumsuz bir tablo ortaya çıktı. Türkiye’nin imalat sanayi ihracat pazarının yaklaşık yüzde 8’ini oluşturan Almanya’da iktisadi faaliyet üst üste ikinci ay gerilerken, daralmanın hız kazanması da dikkat çekti. Fransa, İtalya ve Hollanda’da da üretim düşüş gösterdi. İspanya’da ekonomik aktivitenin güçlü bir şekilde artması ise anketin görece olumlu gelişmesi olarak öne çıktı.
Orta Avrupa’da, imalat sektörü zorlu koşullarla karşılaşmaya devam etti. Çek Cumhuriyeti, Polonya ve Romanya’da üretim, temmuz ayında düşüş kaydetti. Rusya’da ise üretimin 17 aydır ilk kez daraldığı haziran ayının ardından, temmuz ayında yeniden büyüme gerçekleşti.
Temmuzda, anket kapsamında takip edilen ekonomiler içerisinde en hızlı üretim artışı kaydeden ülke, büyümenin güçlü seyrini koruduğu Hindistan oldu. Diğer uçta ise, yaşanan protestolar ve siyasi istikrarsızlık nedeniyle ekonomik aktivitenin ciddi şekilde sekteye uğradığı Kenya yer aldı. Söz konusu gelişmeler bu ülkede sert bir küçülmeye yol açtı.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İhracat İklimi Endeksi hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi:
“Temmuz ayında ihracat ikliminin genel olarak iyileşmeyi sürdürmesine rağmen, bu görünüm, Türk imalatçılarının bazı önemli ihracat pazarlarında yaşanan trend ayrışmalarını maskeliyor.
Firmalar şimdilik ABD, Birleşik Krallık ve BAE pazarlarına yönelik satışlara odaklanmayı değerlendirebilirler; zira bu ülkelerde talep koşulları güçlü bir şekilde iyileşiyor. Buna karşılık, istikrarlı bir gelişmenin olmadığı Euro Bölgesi’nde bazı ekonomiler son birkaç ay içerisinde daralma bölgesine geri dönmüş durumda.”
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar