KONUT SATIŞLARINDA GERİLEME
Konut sorunu ülkemizin yıllardan bu yana en başta gelen sorunlarından sadece biridir. Hepimiz kendimize ait iyi veya kötü bir ev sahibi olma yolunda gecemizi gündüzümüze katarak çalışmak zorunda kalıyoruz. (Tabii ki istisnalar kaideyi bozmaz.) Gelir seviyesi yüksek vatandaşlarımız için konut sahibi olmak kolay olabilir ama halkımızın büyük çoğunluğu kira ödemek zorunda kalmaktadır.
Yaklaşık iki ay önce yaşadığımız ve yüzyılın en büyük felaketi olan Kahramanmaraş merkezli depremlerin yaşanmasından sonra konut sorununun önemi kat ve kat fazlasıyla gündemdeki yerini almıştır. Binaların depreme dayanıklılığı, satın alma veya kiralama sırasında en çok konu olan kriter halini almıştır ve doğru bir kriterdir. Çünkü bugüne kadar yaşadığımız depremlerden sonra olayın öneminin yetkili bilim insanları tarafından vurgulanmasına rağmen bir müddet sonra unutulup gitti ve eski yaşam tarzımıza devam ettik. Birkaç yıl önce hükümet tarafından uygulamaya alınan kentsel dönüşüm programı ise beklenildiği şekilde gerçekleşmedi ve genel olarak rant aracı olarak kullanılma eğilimine girdi. Ancak son yaşanan deprem felaketinden sonra sadece deprem bölgesinde değil tüm ülkemizde deprem analizi ve sonucunda kentsel dönüşüm herkes için geçerli duruma geldi.
Konut sorununun çözümü için bundan birkaç ay önce hükümet tarafından uygulamaya alınan ilk evim ilk işyerim ve yeni evim projelerine halkımız büyük ilgi gösterdi ve milyonlarca vatandaşımız müracaat etmişti. Ancak yaşadığımız felaket sırasında 50000 vatandaşımızı kaybettik,100000 vatandaşımız yaralandı, on binlerce bina enkaz haline geldi. Bu durumda öncelik doğal olarak depremzedelere verilecektir ve verilmektedir. Sn. Cumhurbaşkanımız tarafından deprem konutlarının bir yıl içinde tamamlanacağı bilgisi kamuoyu ile paylaşılmıştır. Allah bir daha böyle felaketler göstermesin.
Ülkemizde konut sorunu kiralık evler de dahil olmak üzere önemini giderek arttırmaktadır. Yaşadığımız yüksek enflasyon nedeniyle inşaat malzemelerinde giderek artan fiyatlar doğal olarak maliyetlere yansımaktadır. Ayrıca yabancılara 250000 dolar ile başlayıp 400000 dolara çıkarılan konut satışları karşılığında vatandaşlık verilmesi de konut sıkıntısının artmasına neden olmuştur. Çünkü kendi vatandaşlarımızın hakkı yabancılara gitmektedir.
Kentsel dönüşüm konusunun toplum tarafından daha da önem kazanması ve vatandaşların geçici bir süreliğine de olsa barınma ihtiyaçlarını karşılamak için ev arayışına girmeleri kiralık ev fiyatlarının da artmasına sebep olmuştur.
Sorunun çözümü için biraz geçmişe giderek merhum Turgut Özal dönemini hatırlayalım. Kooperatifçiliğin gündemde olması ve tüm yurt çapında hızla yayılması suretiyle o dönemde dar ve sabit gelirliler çoğunlukta olmak üzere ev sahibi olmak kolaylaşmıştı ve her keseye uygun alternatif modeller bulmak mümkün olmuştu. Günümüzde de aynı modelin uygulanmaya alınması, özellikle dar ve sabit gelirli vatandaşlarımız için önemlidir.
Günümüzde kredi faizlerinin yüksek olması da ev almanın zorluklarından biridir. Politika faizlerinin sürekli düşmesine rağmen ihtiyaç veya konut kredi maliyetleri yüksek kaldığı gibi bankalar risk yönünden kredi vermekte ketum davranmaktadır.
Şubat ayına ilişkin konut satış verileri TÜİK tarafından kamuoyu ile paylaşıldı. Ülke genelinde konut satışları şubatta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18 azalarak 80 bin 31’e geriledi. Yabancılara yapılan satış şubatta yıllık bazda yüzde 27 azaldı. Yabancıların en çok konut satın aldığı il yine Antalya oldu, bu satışlarda Ruslar başı çekti.
TÜİK verilerine göre; Türkiye genelinde konut satışları şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18 azalarak 80 bin 31 oldu. Konut satışlarında İstanbul 14 bin 980 konut satışı ve yüzde 18,7 ile en yüksek paya sahip oldu. Satış sayılarına göre İstanbul’u 8 bin 235 konut satışı ve yüzde 10,3 pay ile Ankara, 5 bin 31 konut satışı ve yüzde 6,3 pay ile İzmir izledi.
Konut satış sayısının en az olduğu iller sırasıyla 16 konut ile Hakkâri, 30 konut ile Ardahan ve 47 konut ile Tunceli oldu.
Konut satışları Ocak-Şubat döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4,4 azalışla 177 bin 739 olarak gerçekleşti.
Kaynak: AA
Türkiye genelinde ipotekli konut satışları şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 12,7 azalış göstererek 17 bin 357 oldu.
Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 21,7 olarak gerçekleşti. Ocak-Şubat döneminde gerçekleşen ipotekli konut satışları ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11,8 azalışla 33 bin 560 oldu.
Şubat ayındaki ipotekli satışların 5 bin 93’ü; Ocak-Şubat dönemindeki ipotekli satışların ise 9 353’ü ilk el satış olarak gerçekleşti
Türkiye genelinde diğer konut satışları şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 19,3 azalarak 62 bin 674 oldu. Toplam konut satışları içinde diğer satışların payı yüzde 78,3 olarak gerçekleşti. Ocak-Şubat döneminde gerçekleşen diğer konut satışları ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 2,5 azalışla 144 bin 179 oldu.
Kaynak: TÜİK
Yabancılara yapılan konut satışları şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 27 azalarak 3 bin 350 oldu. Şubat ayında toplam konut satışları içinde yabancılara yapılan konut satışının payı yüzde 4,2 oldu. Yabancılara yapılan konut satışları Ocak-Şubat döneminde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 14,4 azalarak 7 bin 511 oldu.
Yabancılara yapılan konut satışlarında ilk sırayı bin 261 konut satışı ile Antalya aldı. Antalya’yı sırasıyla bin 133 konut satışı ile İstanbul ve 225 konut satışı ile Mersin izledi. Şubat ayında Rusya Federasyonu vatandaşları Türkiye’den bin 183 konut satın aldı. Rusya Federasyonu vatandaşlarını sırasıyla 446 konut ile İran, 173 konut ile Irak ve 142 konut ile Ukrayna vatandaşları izledi.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist
