Muş, Türkiye Müteahhitler Birliği’nde düzenlenen “2022 Yılı Yurt Dışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri Değerlendirmesi” programında yaptığı konuşmada, hizmet ihracatının da mal ihracatı gibi önem taşıdığına dikkati çekti.

Hizmet ihracatının 2022 yılının 10 ayı itibarıyla 76,4 milyar dolar olarak 2021’deki 61,4 milyar dolar rakamını geçtiğini aktaran Muş, “Cumhuriyetimizin 100. yılında da inşallah mal ve hizmet ihracatımızda yeni başarılara imza atmak için Bakanlık olarak özel sektörümüzle durmadan çalışmaya devam edeceğiz” diye konuştu.

Muş, müteahhitlik ve teknik müşavirlik firmalarının dış ticaretteki bu yükselişin önemli aktörleri arasında yer aldığını bildirerek, sektörün dünya inşaat pazarında en üst sıralara yükselmesinin kritik öncelikleri arasında bulunduğunu söyledi.

“133 ülkede proje gerçekleştirildi, Rusya birinci sıradaki yerini korudu”

Müteahhitlik sektörünün, yurt dışı pazarlarda birçok rakibini geride bırakarak çok önemli bir konum elde ettiğine dikkati çeken Muş, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Yurt dışı müteahhitlik sektörümüz 2022 yılını 17,8 milyar dolar gibi ciddi bir toplam proje değeri büyüklüğü ile kapatmış ve sektör, gücünü ve direncini bir kez daha ispatlamıştır. Böylelikle üstlenilen toplam proje sayısı 11 bin 605’e, projelerin toplam değeri ise 471,7 milyar dolara yükselmiştir. Dünya üzerinde proje gerçekleştirdiğimiz ülke sayısı ise 2022 itibarıyla 133’e yükselmiştir. Hedefimiz, dünyada Türk müteahhidinin gitmediği, eser vermediği ülke kalmamasıdır. Bölgesel olarak baktığımızda ise 2022 yılında proje büyüklüğü bakımından Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) yüzde 37,6 ile yine birinci sıradadır. İkinci sırada ise payı yüzde 24,5 ile iki katına çıkan Avrupa Bölgesi bulunuyor. Orta Doğu ise yüzde 18,5 ile bu sene üçüncü sırada. Yüzde 12,7’lik pay ile Sahra Altı Afrika bölgesinde de yerimizi sağlamlaştırdığımızı görüyoruz.

İlk 10 ülkeye baktığımızda, Rusya birinci sıradaki yerini korumakla birlikte, bir önceki sene 11 milyar dolar civarında bir büyüklük ile rekor kırılmışken savaşın sonucu olarak bu sene ise 2 milyar dolar değerinde bir proje büyüklüğüne ulaşıldı.”

Muş, sektörün pazar çeşitlenmesine gitmesinin önemine de işaret ederek, “Müteahhitlik pazarlarımızın çeşitlendirilmesine yönelik firmalarımızın gayreti rakamlarımıza da yansıyor. 2022 yılında, Romanya, Polonya, Macaristan ve Tanzanya ilk 10 ülke içinde bulunuyor. Artık hedefimiz Batı Avrupa ve Amerika kıtasıyla, Asya-Pasifik ülkeleri olmalı. Pazarlarımızı bu bölgelere doğru genişletmenin yollarını hep birlikte aramalıyız” ifadesini kullandı.

Türk müteahhitlik firmalarının dünyadaki yerini koruduğunu ve sağlamlaştırdığını belirten Muş, “ENR Dergisi’nin yılın en büyük 250 müteahhitlik firması listesinde ülkemiz, uzun yıllardır 40-45 firma aralığında firması ile temsil edilmekte ve küresel proje büyüklüğünün de yüzde 5’lik bir kısmını üstlenmektedir” dedi.

Yurt dışı teknik müşavirlik sektöründe 236 milyon dolarlık projele imza atıldı

Bakan Muş, yurt dışı teknik müşavirlik sektörüne ilişkin de bilgi vererek, bu sektörün de dünyadaki konumunu yükselttiğini söyledi.

Bu alanda 2022 yılında çok önemli ivme kazanıldığını bildiren Muş, “Geçtiğimiz yıl, 2021 yılına göre yıllık proje bedeli yüzde 55 civarında artarak 236 milyon dolar gibi, sektörün küresel büyüklüğüne nispetle ciddi bir rakam yakalanmıştır. Geçmişten günümüze toplam teknik müşavirlik proje değeri yaklaşık 3 milyar dolara, proje adedi ise 2 bin 583’e yükselmiştir. Bölgesel olarak, BDT ve Orta Doğu gibi geleneksel pazarlarımızın yanı sıra BDT hariç diğer Asya ülkelerinde de güçlü bir konumlanmamız mevcut. Bu bağlamda, Pakistan ve Hindistan teknik müşavirlik sektörü açısından geleneksel pazarımız haline geldi ve en fazla proje üstlendiğimiz 10 ülke arasında yer alıyor. Ayrıca ilk 10 ülke sıralamasında bu sene Nepal ve Romanya gibi yeni pazarları görmekten de memnuniyet duyuyoruz. Yine aynı listede bu sene, ilişkilerimizin olumlu seyrettiği Suudi Arabistan’ı görüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.

“Heyet taleplerini olumlu değerlendiriyoruz”

Sektörün sıkıntılarının çözümü için attıkları adımlara işaret eden Muş, şunları kaydetti:

“Bu kapsamda, sektörün sadece yurt dışındaki sorunları değil, yurt dışı performansını etkileyecek şekilde yurt içinde yaşadığı sorunlarda da diğer ilgili bakanlık ve kurumlar nezdinde girişimlere destek oluyoruz. Geleceğe dönük vizyonumuzda, teknoloji ve katma değerin her zaman en ön planda olması ve daha uzak yeni pazarlara açılımların hızlandırılması bulunmaktadır. Asya-Pasifik bölgesine yönelik firmalarımızın çabalarını dikkatle izliyor ve gereken diplomatik desteği sağlamaya çalışıyoruz. Biliyorsunuz, bu yeni pazarlara ulaşmada ve mevcut olanları kuvvetlendirmede, bizim Bakanlık olarak kullandığımız en önemli araçlarımızdan biri heyetlerimiz. Bu çerçevede sizlerden gelecek heyet taleplerini her zaman olumlu değerlendiriyoruz. Ayrıca, farklı ülke firmaları ile ortaklıklar ve üçüncü ülkelerde işbirlikleri konusu Bakanlık olarak önem verdiğimiz bir konudur.”

Türk müteahhitler rotasını Irak ve Suudi Arabistan’a çevirdi

Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Erdal Eren, sektörün, 2022 yılına Kovid-19 salgınının belli ölçüde kontrol altına alınması ve petrol fiyatlarında görülen artışın etkisiyle olumlu bir hava içinde girdiğini belirterek, buna karşın geçen yılın hemen başlarında başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı’nın faaliyetleri açısından dengeleri değiştirdiğini ve sektör için büyük bilinmezlikler getirdiğini anlattı. Erdal Eren, şunları kaydetti:

“Türk müteahhitliği dünyada artık bir marka haline geldi, Türk müteahhitlik firmaları faaliyetlerini ağırlıkla Avrasya ve Orta Doğu’da sürdürürken Afrika’da rakipleri karşısında öne çıkmakta ve Avrupa’da giderek artan sayıda ve katma değeri yüksek projeler üstlenmektedir. Üstlendiğimiz projelerle başardığımız mal ve hizmet ihracatının yanında, yurt dışı projelerimizde istihdam edilen Türk iş gücü sayısını artırmak en öncelikli hedefimizdir. Yurt dışında istihdamı artırma çabalarımızın önündeki iki büyük engel olan işçilerimizden alınan gelir vergisi sorununu, Cumhurbaşkanı’mız Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatları ve Hazine ve Maliye Bakanı’mızın girişimleri neticesinde geçtiğimiz ay itibarıyla çözdük. İkinci sorun olan hukuki uyuşmazlıklar konusunda da yine Sayın Cumhurbaşkanı’mızın talimatları ve Ticaret Bakanı’mızın kararlılığı çerçevesinde ocak ayı sonuna kadar çözüme ulaşmış olacağız.”

Rusya ve Ukrayna pazarlarındaki gelişmeler yanında Irak pazarının da sektör için önemini koruduğunu vurgulayan Eren, Irak’ta hükümetin kurulmasının ardından oluşan siyasi istikrarla Türk müteahhitleri daha fazla iş imkanı ortaya çıkacağını dile getirdi.

Eren, “Bu kapsamda Sayın Bakan’ımız (Ticaret Bakanı Muş) başkanlığında Irak’a yakın zamanda bir müteahhitlik heyeti ziyareti düzenleyeceğiz. Önümüzdeki 10 yıl içinde hayata geçirilmesi öngörülen yaklaşık 3,3 trilyon dolar tutarında projeyle bölgede öne çıkan Suudi Arabistan ile sektörel temaslar geçen yıl hız kazanmıştır. Söz konusu projelerden Türk müteahhitlik firmalarının pay alması, sektörün küresel pazardaki mevcut zorluklardan daha az etkilenmesi için son derece önemlidir. Bu çerçevede, yine Sayın Bakan’ımızın talimatıyla Suudi Arabistan’a da bir müteahhitlik heyeti ziyareti için çalışmalara başlamış bulunuyoruz” değerlendirmesini yaptı.

“Yurt dışı müteahhitlik hizmetleri bir takım oyunudur”

Eren, TMB’nin, İslam Ülkeleri Müteahhitler Federasyonu’nun (FOCIC) yeni dönem yönetiminde Başkan Yardımcılığı düzeyinde temsil edileceğine dikkati çekerek, “Böylece müteahhitlerimiz için gerek Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkelerle işbirliğinin geliştirilmesi gerek İslam Kalkınma Bankası fonlarından daha etkin yararlanılması hususlarında yeni imkanlar ortaya çıkacaktır” ifadesini kullandı.

Kamu-özel işbirliği konusunda sahip oldukları deneyimle yurt dışında yeni projeler üstlenmeyi beklediklerini ve gittikleri ülkelerde yatırımcı olarak da yer almayı hedeflediklerini dile getiren Eren, şu değerlendirmede bulundu:

“Bu çerçevede ihtiyaç duyacağımız finansmanın temini amacıyla Bakanlığımız öncülüğünde çok taraflı ve bölgesel kalkınma bankaları ve diğer ülke ihracat kredi kuruluşlarıyla ilişkiler geliştiriyoruz. Yurt dışı müteahhitlik hizmetleri bir takım oyunudur. Devletimizin desteği oldukça takımın bir bütün olacağı ve başarıya ulaşacağı aşikardır. İçinden geçtiğimiz bu olağanüstü dönemde, güç birliğiyle sorunların üstesinden gelerek yeni başarılara imza atacağımıza yürekten inanıyorum.”

Kongre 1-2 Haziran 2023’te İstanbul’da yapılacak

Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği (TürkMMMB) Başkanı İrfan Aker de sektör olarak 2022 yılı sonu itibarıyla 134 ülkede, 2 bin 583 projede, 3 milyar dolar tutarında iş üstlendiklerini belirterek, “Ülkeler ve rakamlar 2021 yılı sonuyla mukayese edildiğinde, 2022 yılında 5 yeni ülkede daha teknik müşavirlik hizmetlerine başladık. Yine 2022 yılı içinde 130 yeni proje üstlendik ve 2021 yılında 153 milyon dolar olan üstlenilen toplam proje bedelini yüzde 54 artırarak 2022 yılında 236 milyon dolara ulaştırdık” diye konuştu.

Aker, Avrupa Müşavirlik Mühendislik Birlikleri Federasyonu’nun genel kurulu ve kongresinin de 1‐2 Haziran 2023’te İstanbul’da yapılacağı bilgisini verdi.

Öte yandan Ticaret Bakanlığı verilerine göre, Türk müteahhitlerin geçen yıl yurt dışında üstlendikleri proje bedeli 17 milyar 796 milyon 934 bin dolar oldu. Bu kapsamda en fazla iş üstlenilen ülke 2 milyar 15 milyon dolarla Rusya olurken bu ülkeyi 1 milyar 764 milyon dolarlık işle Azerbaycan ve 1 milyar 580 milyon dolarlık işle Irak takip etti.