Ülkemizde ekonomik konularda olumsuz gelişmelerden en çok etkilenen kesim, emekli ve asgari ücretlilerdir. Yüksek enflasyon, alım gücünün sürekli düşmesi, hayat pahalılığı ile mücadele en çok bu iki kesimi etkilemektedir.
Uzun yıllardan bu yana asgari ücrete yapılan zam oranı artan fiyatlar nedeniyle enflasyonun altında kalmakta verilen zamlar daha maaş alınmadan enflasyon karşısında erimektedir.2022 yılında sürekli yükselen enflasyon oranı nedeniyle verilen ek zam da yetersiz kalmıştır. Hükümet yetkilileri de durumun farkında oldukları için yıl başında enflasyona ezdirmeyecek oranda zam yapılacağını açıkladılar.
Asgari ücret, açlık ve yoksulluk sınırının sürekli altında kalmakta bu sebeple de işçi ve emekli kesiminin milli gelirden çok az pay almaktadır. Yani gelir adaletsizliği ortadadır. Bir başka önemli faktör de enflasyon oranının tek olarak geçerli olmasıdır. Hâlbuki fakirin enflasyonu ile zenginin enflasyonu farklıdır. Gıda harcamaları başta olmak üzere fakirin veya orta gelirlinin harcaması farklılık göstermektedir. Ayrıca enflasyon oranları bölgesel olarak da hesaplanmalıdır. Tabii ki bu hesaplamalara bağlı olarak asgari ücret; bölgesel veya sektörel bazda farklılık gösterecektir ve bu şekilde değerlendirilmelidir. Çünkü başta İstanbul olmak üzere hayat pahalılığı diğer kentlere göre farklılık göstermektedir.
Asgari ücrete yapılacak zam miktarının önemi tartışılmaz bir gerçektir. Ancak önemli olan yapılan zammın alım gücünü yükseltmesidir. Basit bir hesap yaparsak yılbaşında 4253 TL olan asgari ücretle tanesi 2 TL olan ekmekten 2125 tane alabiliyorduk. Aynı mantıkla gidersek bugün ekmek 5 TL olduğuna göre 1125×5=10625 TL net olmalıdır ki alım gücü korunabilsin. Yani eski zamsız maaşla alınabilen ürün miktarı yeni maaşla da alınabilmeli hatta daha fazlasını alabilecek oranda zam yapılmalıdır. Aksi taktirde yapılacak zam asgari ücretlilerin sıkıntısının sonu olmayacak, yeni problemleri beraberinde getirecektir.
Enflasyon, bizim onda birimiz kadar olsa da Avrupa ülkelerinde de yaşanmaktadır. Ancak o ülkelerdeki asgari ücretin alım gücü bizimkinden farklıdır. Euronew den aldığım bilgilere göre;
Asgari ücret temmuz ayında gelen yüzde 29 zammın ardından net 5 bin 500 liraya; brüt ise 6 bin 471 liraya yükseldi.
Yeni zam oranıyla birlikte oluşan asgari ücret Avrupa ülkeleriyle karşılaştırıldığında Türkiye son sıralarda yer almaya devam etti.
Yüzde 29 zammın ardından Türkiye Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden döviz cinsinden sadece Bulgaristan’ı geçti. Merkez Bankası’nın (TCMB) 1 Temmuz kuruna göre Türkiye’de aylık brüt asgari ücret 370 euroya yükseldi.
Bulgaristan’da yılın ilk yarısında miktar 332 euroydu. AB İstatistik Ofisi (Eurostat) 2022’nin ikinci yarısına dair ücretleri henüz açıklamadı. Temmuz sonunda yapılacak açıklamadan sonra Türkiye tekrar Bulgaristan’ın gerisine düşebilir.
Kaynak: Eurostat (*1 Temmuz TCMB kuru)
Brüt asgari ücret ise 5 bin 4 liradan 6 bin 471 liraya yükseldi. TCBM’nin 1 Temmuz kuruna göre net asgari ücret 286 euro, brüt ise 370 euro oldu
Eurostat her yıl ocak ve temmuz aylarında yılın ilk yarısı ve ikinci yarısı için Avrupa ülkelerinde geçerli euro bazında brüt asgari ücreti açıklıyor.
Eurostat, 2022’nin ikinci yarısına dair ücretleri henüz açıklamadı; duyuru temmuz sonunda yapılacak. Türkiye’de yılın ikinci yarısında geçerli asgari ücret açıklandığından mevcut veriler üzerinden bir karşılaştırma yapmak mümkün.
Eurostat verilerine göre 2022’in ilk yarısında brüt asgari ücrette Türkiye tüm AB ülkelerinin gerisindeydi. Türkiye’de 2022’nin ilk altı ayında brüt asgari ücret 328 euro iken Bulgaristan’da 332 euroydu. Eurostat’ın açıkladığı ülkeler için Türkiye sadece Arnavutluk’u geride bırakmıştı.
Yüzde 29 zammın ardından brüt asgari ücret 2022’nin ikinci yarısında 370 euro oldu. Türkiye bu miktar ile sadece Kuzey Makedonya (359 euro), Bulgaristan (332 euro) ve Arnavutluk’u (248 euro) geride bıraktı. Eurostat’ın temmuz ayı sonunda yılın ikinci yarısına dair ücretleri açıklamasının ardından bu sıralama Türkiye aleyhine değişebilir.
Almanya’da asgari ücret 1621 euro
Brüt asgari ücret 2 bin 257 euro ile en yüksek Lüksemburg’da. Bu ülkeyi İrlanda (bin 775), Hollanda (bin 725), Belçika (bin 658) ve Almanya (bin 621) takip ediyor.
Türkiye’nin komşusu Yunanistan’da ise 2022’nin ilk yarısında brüt asgari ücret 774 euro oldu.
Kaynak: Eurostat (2022-II verisi TCMB 1 Temmuz kuru)
Asgari ücretin satın alma gücünde diğer ülkelerin 2022 verisini açıklamasına rağmen Eurostat Türkiye’nin verisini güncellemedi. Daha da ötesi Eurostat TL’nin değer kaybetmesi üzerine asgari ücretin satın alma gücüne dair daha önce açıkladığı 2021 yılı Türkiye verilerini sistemden kaldırarak yeniden hesaplama yapma kararı aldı.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist
