Bu yıl konut sektörü çokça konuşuldu. Artan fiyatlar, kiralar, kentsel dönüşüm süreci, sosyal konut seferberliği gibi başlıklar milyonların ortak gündemi oldu. Biz de merak edilenleri sormak, inşaat sektörünün bugününü, geleceğini masaya yatırmak ve yeni yatırım planlarını öğrenmek için mikrofonu ‘Şehre İmza Atanlara’ uzatacağız. İlk konuğumuz ise 81 ilde imzası olan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum…

Bakanlığın gündeminde konuta erişimi kolaylaştıracak iki önemli proje var. İlki tarihi sosyal konut projesi… İlk etapta 250 bin konut, 1 milyon arsa ve 10 bin işyeri dar gelirli vatandaşa sunuldu. İkinci önemli hamle ise orta gelirli için kampanya olacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile ortak yürütülen kampanyada son aşamaya gelindi. 81 ilde 100 bin konutu kapsaması beklenen kampanyada en büyük avantaj kredi faizleri olacak. Son dönemde artan fiyatların yanında, kredi imkânlarının sınırlandırılması, faiz oranlarının yüksekliği ve bankaların kredi taleplerine olumlu dönmemesi tüketicinin frene basmasına neden oldu. Edinilen bilgilere göre yeni kampanyada gelir grubuna göre kademeli faiz oranı uygulanması ve oranın yüzde 1’in altında olması planlanıyor. Vade için konuşulan süre ise 15 yıl. Bunun yanında ‘ödemesiz dönem’ sağlanarak tüketiciye zaman tanınması da masadaki planlar arasında. Kamu bankalarının yanında özel sektör de sürece destek olacak. Böylece faiz ve liste fiyatı daha da aşağıya inecek. Geçmiş yıllarda yapılan kampanyalara kıyasla en önemli fark ise gerçek ihtiyaç sahibinin hedeflenmesi. Bugüne kadar yapılan kampanyalarda ihtiyaç sahiplerinden çok yatırımcılar satış ofislerine koşmuştu. Yeni kampanyada bunu önlemek için katılım şartları da belirlenecek. Tıpkı sosyal konutta olduğu gibi evi olmayanların kampanyadan faydalanması sağlanacak.

Yeni konut kampanyası, sosyal konut ve kentsel dönüşüm başta olmak üzere tüm merak edilenleri Bakan Murat Kurum’a sorduk….

YENİ KAMPANYADA  ÖNE ÇIKAN DETAYLAR

* Konut sahibi olmak isteyen vatandaşların gözü kulağı orta gelirliler için hazırlanan yeni kampanyada. Bu çalışmada son durum nedir?

Dar gelirli vatandaşlarımız için sosyal konut hamlesi başlatırken, şartları sağlayamayan orta gelirliler için de yeni bir çalışma yapmak istedik. Bu kampanyayı da Hazine ve Maliye Bakanlığı ile ortak yürütüyoruz. Kampanya ile hem vatandaşın alım şartları iyileşecek, hem de üretimin artması için geliştiricilere finansal destek sağlanacak. Cumhurbaşkanımızın talimatları doğrultusunda ana hedefimiz ilk evini alacak vatandaşlara avantaj sağlamak olacak. Kampanya ticari bir araç olmayacak, barınma ihtiyacına çözüm sunacak. Yani biri ‘kampanya şartları güzel, ev alıp satıp kazanayım’ diyemeyecek. Hem yükleniciler hem de bankalarımız aracılığı ile en iyi şartları sunacağız. Bugün geldiğimiz noktada sosyal konutla fiyat artışını durdurmayı başardık. Şimdi yeni kampanya ile bunu korumayı hedefliyoruz.

‘FİYATLAR DÜŞECEK’

* Eylül ayında açıklanan 250 bin sosyal konuta 5 milyondan fazla talep geldi. Bu da uygun şartlar sağlanınca ne kadar talep olduğunu gösteriyor. Bu doğrultuda konut sayısını arttırmayı planlıyor musunuz?

Milletimiz bu projeye büyük bir teveccüh gösterdi. 81 ilimizde, ilçelerimizde, 2023-2028 periyodunda tam 500 bin sosyal konut, 1 milyon konut amaçlı arsa ve 50 bin işyerini milletimize sunuyoruz. Bugüne kadar TOKİ eliyle 1 milyon 170 bin konut yapıldı. 2030’a kadar hedef 2 milyon sosyal konutu vatandaşlara ulaştırmak. Dar gelirli olup da ev sahibi olmayan tek bir vatandaşımız kalmayıncaya kadar üretmeye devam edeceğiz. Yeni proje ve paketler bir bir devreye girecek. Üstelik bu büyük yatırım kira ve konut fiyatlarını da en hızlı şekilde düşürecek. Bu düşüşü gözlemliyoruz. Üretimi hızlandıracak hamlelerle arzı arttıracağız ve bu yolla da fiyatlar gerileyecek.

* 250 bin konutun inşa ve teslim süreci hakkındabilgi verir misiniz?

Hak sahiplerini belirlemeye başladık. Kura çekimlerini her gün yapıyoruz. Noter huzurunda ve şeffaf bir şekilde gerçekleştiriyoruz. 100 bine yakın konutta hak sahibi belli oldu. 25 bin konutun da yapım ihalesi gerçekleşti. Çok yakında arsa ve işyeri kuraları da başlayacak. Mart ayında tüm kuralar bitmiş olacak. 2 yıl içinde de etap etap evleri teslim edeceğiz.

* Bakanlığın öncelikli başlıklarından biri kentsel dönüşüm. En son Düzce’de yaşanan deprem dönüşümün önemini bir kez daha gösterdi. Bu alanda bugüne kadar hangi çalışmalar yapıldı? Hedefler neler?

Düzce’de hasar tespit çalışmalarımızı tamamladık. İnşallah depremin üzerinden 1 yıl geçmeden vatandaşlarımıza yeni evlerini teslim edeceğiz. Düzce Çilimli’de yerinde dönüşüm çalışmaları başladı.

Hak sahibi vatandaşlarımıza kira yardımı ödemeleri yapılıyor, kent merkezindeki esnafımızın yürütülen projeden olumsuz etkilenmemesi adına geçici işyerleri oluşturuldu. Ülke geneline bakarsak bugüne kadar toplam 3 milyon 200 bin konut yenilendi. 81 ilde 922 ilçede 250 bin konutun dönüşümü sürüyor.

* İstanbul’da tablo nasıl?

Tabi İstanbul’umuzda yaklaşık 1.2 milyon bina ve 5.9 milyon konut bulunuyor. İstanbul’da riskli 1.5 milyon konut var. Bunlardan da 250 bininin acil dönüşmesi gerekiyor. Bugüne kadar tam 695 bin konutun dönüşümünü tamamladık. Şu anda 39 ilçemizde, 93 bin konutun dönüşümü hızla devam ediyor. Ayrıca kentsel dönüşümde bugüne kadar kira yardımlarından, faiz ve kredi finansmanına kadar 20 milyar lirayı aşan bir destek sağladık. Biz kentsel dönüşümü hayati görüyoruz. Bu yüzden 2035’e kadar dönüşümü gerçekleşmemiş hiçbir konut kalmayana kadar çalışmalarımızı sürdüreceğiz.

‘DEPREM SİYASİ TERCİH AYIRMIYOR’

* Dönüşümde yerel yönetimler ve hak sahiplerinin de istekli olması önemli. Kiralardaki artış ve artan maliyetler vatandaşın önünde en büyük engel. Kimi yerel yönetimler de çok istekli değil… Her iki kesime çağrınız ne olur?

Mevzuat düzenlemeleriyle, finansman destekleriyle sürecin önünü açtık. Son olarak faiz destekli dönüşüm kredisinde limiti yüzde 50 arttırdık. Vatandaşlarımıza çağrıda bulunmak istiyorum. Riskli bir yapıda, riskli bir hayat, endişeli bir hayat yaşamak sizin kaderiniz değil. Gelin birlikte evlerinizi sağlıklı hale getirelim. Biz taşınma, kira yardımıyla ve uygun ödeme koşullarıyla yanınızda olmaya hazırız. Tabi deprem bir seferberlik şuuru gerektirir. Bu anlamda belediyelerimize büyük iş düşüyor. Biz desteğe hazırız. Bu meseleye herkesin siyaset üstü bir anlayışla yaklaşması gerekiyor. Çünkü deprem kimlik, siyasi tercih ayırmıyor. Belediyelerimiz acilen vaat ettikleri dönüşüme başlamalı. Şehirlerimizin bir saniye bile kaybedecek zamanları yok. 

İNŞAATTA YENİ DÖNEM

* Yeni sosyal konut projelerinin fotoğrafları alışılmış TOKİ evlerinden farklı. Az katlı yapılar, farklı mimari özellikler dikkat çekti. “Sosyal konut, ucuz konut yüksek katlı ve tek tip olur” algısı yıkıldı mı?

Türkiye’de salt konut üretme kavramını ortadan kaldırdık. Artık yatay mimariye ve yöresel dokuya uygun, enerji verimli, sıfır atığa uyumlu, çevreci teknolojilerle bütünleşmiş, akıllı ve yeşil konutlar, binalar üretiyoruz. Ulaşımıyla, yeşil alanlarıyla, alışveriş merkezleriyle, spor salonlarıyla, çocuk oyun alanlarıyla, otoparklarıyla, bisiklet ve yürüyüş yollarıyla vatandaşlarımıza yeni yaşam alanları kuruyoruz. Ve şunu özellikle ifade edelim; TOKİ konutları, piyasaya göre neden daha ucuz ? Çünkü Cumhurbaşkanımızın bize talimatları var, sübvanse edeceksiniz! Evet, biz TOKİ konutlarında yüzde 40’ları aşan oranlarda sübvansiyon yaparız. Bir kere hazine arazisine inşa ederek, milletin olanı millete sunarak arsa maliyetini düşürüyoruz. Sonrasında zaten biz TOKİ para kazansın diye değil, vatandaş ev sahibi olsun diye konut üretiyoruz. Burada da maliyeti kadar vatandaşa bir ücret yansıtıyoruz. Bu da piyasaya göre TOKİ konutlarını çok avantajlı hale getiriyor. 2023 ve sonrasında yatay mimari kadar önemli bir başka başlık da iklim dostu şehirler olacak. Ülkemiz ve şehirlerimiz için yeni bir sayfa açıyor, model bir çalışmaya gidiyoruz. ‘Yaklaşık Sıfır Enerjili Binalar’ uygulamasına yılbaşı itibariyle 81 ilimizde başlıyoruz. 2030 yılından itibaren de tüm binalarımızı yaklaşık sıfır enerjili bina olarak inşa edeceğiz.

İSTANBULLULARA MÜJDE ORTA GELİRLİYE YENİ PROJE

Sosyal konutta en fazla talep İstanbul’dan geldi. 50 bin konut için 1 milyon 520 bin başvuru yapıldı. Bu ilgi nedeniyle İstanbul özelinde yeni bir projeniz olacak mı?

sosyal konut ve yeni kampanyadan sonra 3. önemli müjde İstanbullular için olacak. Arnavutköy’de büyük bir proje hazırlıyoruz. Mülkiyeti Emlak Konut ve THY Havaalanı Gayrimenkul Yatırım ve İşletme A.Ş.’ye ait olan yaklaşık 1 milyon metrekare büyüklüğündeki alanda proje çalışmaları başladı. Örnek bir şehircilik ve yatay mimari anlayışı ile tasarlanan bu proje kapsamında sosyal donatıları, camileri, eğitim tesisleri, parkları, oyun alanları, sağlık tesisleri, ticari üniteleri ile birlikte bir bütün halinde planlanan yaklaşık 15 bin bağımsız bölüm geliştirilecek. Projedeki konutlar orta gelir grubuna hitap edecek, uygun fiyatlı olacak ve kura yöntemiyle satılacak. Memurlara, kamu çalışanlarına özel kontenjan ayrılacak.

KENT MEYDANLARI YENİLENİYOR

Bakanlık eliyle konut dışında insan hayatına dokunan önemli projeler de yürütülüyor. Millet bahçeleri, kent meydanlarının düzenlenmesi gibi… Bu alanda tamamlanan ve planlanan projeler neler?

Tarihte birçok şehrimize ‘muhteşem Türk şehirleri’ denirdi. Hanı, hamamı, okulu, camisi örnek olur, şehir meydanı ve etrafına kurulu yaşam alanı, komşuluk ilişkilerinin canlı olduğu mahalleler öne çıkardı. İşte biz bu kültürü, bugünün ihtiyaçlarına göre yeniden ele alıyoruz. 81 ilimize konut, meydan, millet bahçesi adına birer güzel eser bırakalım istiyoruz. Biz iyi örneği yapalım ki, bizden sonra yapılan projeler ondan da iyi olsun. Kent meydanları ‘Tarihe Vefa, Geçmişe Saygı’ anlayışıyla gün yüzüne çıkıyor. 45 ilimizde 80 tarihi meydanımızı yeniden ihya ediyoruz. Konya’da Mevlâna Meydanı projemizle bölgeyi yeniden canlandırıyoruz. Edirne’de Mimar Sinan’ın emaneti Selimiye Camii ve çevresini tıpkı eski günlerinde olduğu gibi bütün ihtişamıyla yeniden ayağa kaldırıyoruz. Bursa’da, Ulu Cami’yi de içine alan Tarihi Çarşı ve Hanlar Bölgesini, Selçuklu şehri Bitlis’imizde, köprülerimizi, hanlarımızı, medreselerimizi kapsayan meydanımızı, Zonguldak ve Sinop’ta yeşili, maviyi ve tarihi yeniden buluşturuyoruz. Balıkesir’imizde Zağnos Paşa camii çevresindeki maneviyatı yeniden harekete geçirdik. Terör eylemleri sonucunda harabeye çevrilen Diyarbakır Sur’u yeniden inşa ettik. Şırnak’ta ve Iğdır’daki bizlere tarihimizin emaneti olan meydanları ve kültürel alanlarımızı aslına uygun olarak yeniden kazandırıyoruz. Ankara Hergelen Meydanı ve çevresini; Kızılcahamam kasaplar çarşısını, çevre cadde ve sokaklarını; yeni ticari ve kültürel birimlerle, tescilli yapıları da koruyarak hemşerilerimize armağan ediyoruz. Cumhuriyet tarihimizin ilk toplu konut projesi olan Saraçoğlu Mahallesi’nde anıt ağaçları ve tarihi binaları muhafaza ederek Türkiye Yüzyılı’nın başkentine yakışır bir mahalle haline getiriyoruz. Rize Merkez’deki meydan projemizi içerisinde kültür, peyzaj ve yürüme alanlarıyla birlikte kardeşlerimizin hizmetine sunuyoruz. Aynı hassasiyetle; Erzurum Tarihi Meydanı, Yozgat Çapanoğlu Cami, Muş, Kütahya, Isparta, Bingöl, Afyon ve Kayseri yenileme projelerimizi de kısa sürede tamamlayacağız.

Bugün ülke genelinde 71.2 milyon metrekare büyüklüğe ve 462 sayısına ulaştırdığımız millet bahçelerimizle, hem yeni afet toplanma alanları üretiyor hem de kirliliği emecek karbon yutak alanlarımızı arttırıyoruz, iklim değişikliğiyle mücadelemize katkı sunuyoruz. Cumhuriyet tarihimizin genişlik ve sayı olarak en büyük yeşil alan adımı olan millet bahçelerimizin şu anda 152’sini halkımıza kazandırdık. 310’unun çalışmaları da devam ediyor.

SIFIR ATIKTA BÜYÜK ZİRVE

5 yıl önce başlayan ‘Sıfır Atık’ projesinde gelinen son durum nedir?

Sıfır Atık Projesi, Emine Erdoğan’ın himayelerinde 2017’de başlatıldı. Projenin başlangıcından itibaren toplamda yaklaşık 33.8 milyon ton geri kazanılabilir atık bakanlıktan lisans almış işletmelerce geri kazandırıldı. Toplanan atıklardan 62.2 milyar TL ekonomik kazanç sağlandı. 2017 yılında yüzde 13 olan geri kazanım oranı yüzde 27.2’ye çıkarıldı. Hedef 2023 yılında bu oranı önce yüzde 35’e, 2035 yılında yüzde 60’a çıkarmak. 23 Aralık’ta da (bugün) Sıfır Atık projesinin 5. yılında, ‘İklim ve Gençlik’ teması ile 3. Sıfır Atık Zirvesi ve ödül töreni düzenlenecek.