Hüseyin GÖKÇE/ANKARA
E. Gelir İdaresi Strateji Geliştirme Daire Başkanı Nazmi Karyağdı, yüksek enflasyonun işletme sermayelerini eritmesini engellemek için, enflasyon düzeltmesi araçlarından olan LİFO (Son giren ilk çıkar) yönteminin yeniden uygulanmasını önerdi. Karyağdı, 2021 yılı son çeyreğinden bu yana artış gösteren enflasyon sebebiyle oluşan gerçek olmayan kârların vergilendirilmesinin, işletmelerin sermayelerinin devlete aktarılmasına yol açtığını bildirdi. İşletmelerin ‘yerine koyma maliyeti’ni dikkate alarak fiyat belirlemelerinin de bu koşullarda enflasyonu körüklediğinin altını çizen Nazmi Karyağdı, “Her ne kadar geç kalınmış olsa da 2022’in son çeyreğinden başlayarak, 2022 yılı için ve 2023’te sanayicilere ve tüccarlara LİFO ile değerleme yapma imkanının tanınması hem işletme sermayelerinin erimesini önleyecek hem de ‘yerine koyma maliyeti’nden hareketle satış fiyatlarının artmasını engelleyebilecektir” diye konuştu.
Nazmi Karyağdı, yüksek enflasyonun topluma hayat pahalılığı ve refah kaybı olarak yansıdığını, işletmelere ise maliyet baskısı, vadeli emtia temin edememe, sermaye kaybı ya da satılan malı yerine koymak için daha yüksek bedelli satış fiyatı belirleme gibi etkisi olduğunu bildirdi. Bu durumun ise enfl asyona süreklilik kazandırdığının altını çizen Karyağdı, buna karşılık otomatik yürürlüğe girmesi gereken enflasyon muhasebesinin 2024 yılına ertelendiğini hatırlattı.
En son satın alınan ürünlerin fiyatı dikkate alınmalı
Vergi hukukuna 2004 yılında enflasyon muhasebesi kavramının girmesiyle, emtianın LİFO yöntemine göre değerleme imkanı veren uygulamanın ise yürürlükten kaldırıldığını bildirdi. Karyağdı, bir değerleme yöntemi olan LİFO’nun şirketlerin satın aldıkları veya ürettikleri emtianın maliyetini en son satın alınan ürünlerin fiyatından dikkate almalarına olanak tanıdığını vurgularken, böylece daha az vergi ödenmesine imkan sağlandığını aktardı.
İşletmelerin, fiyatların sürekli artış halinde olduğu enflasyonist ortamlarda stokları yerine koyma maliyeti arttığı için vergi aracılığıyla sermayelerini kaybetmemeleri için LİFO’nun yaşamsal bir işleve sahip olduğuna değinen Karyağdı, “Bu nedenle de işletmelerin sermayelerinin vergi yoluyla devlete aktarılıp azalmasını önlemek için Lİ- FO, yüksek enflasyon dönemlerinde muhasebede ve vergide mutlaka uygulanmalıdır” diye konuştu. Yüksek satış fiyatı ve düşük maliyet bedeli nedeniyle oluşan yüksek kârların aslında enflasyon nedeniyle şişmiş durumda olduğunu vurgulayan Nazmi Karyağdı, “Bu şişme ise gerçek bir kârı ifade etmemekte. Gerçek olmayan kârdan yüksek vergi almak ise işletme sermayesinin vergi yoluyla devlete aktarılması anlamına geliyor” ifadelerini kullandı.
“LİFO’ya son çeyrekten itibaren başlanmalı”
Karyağdı, LİFO ile ilgili değerlendirmelerini şöyle sürdürdü: “Esas itibariyle yeniden değerleme 1 Ocak 2022’de geri getirildiğinde LİFO’da geri getirilmeliydi. Bu eksiklik 2021’in son çeyreğinden bu yana artış gösteren enfl asyon nedeniyle gerçek olmayan kazançların vergilendirilmesi, işletme sermayelerinin devlete aktarılması ve enfl asyonun yüksek seyretmesine dolaylı olarak olumsuz yönde katkı sağlamıştır. Her ne kadar geç kalınmış olsa da 2022’in son çeyreğinden başlayarak 2022 yılı için ve 2023’te sanayicilere ve tüccarlara LİFO ile değerleme yapma imkanı getirilmelidir. ”
