Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması, 2022 sonuçlarını açıkladı.

Buna göre, 2021’de 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerin internete erişim oranı yüzde 95,3 iken, 2022’de bu oran yüzde 96’ya çıktı.

Girişimlerin yüzde 92,1’i 2022’de internete erişimde sabit genişbant bağlantı kullandı. Girişimlerin yüzde 86,4’ü ise girişim tarafından sağlanan taşınabilir bilgisayar veya akıllı telefon gibi bir cihaz aracılığıyla mobil telefon ağları üzerinden iş amaçlı internet kullandığını beyan etti.

En az 10 çalışanı olan girişimlerin yüzde 30,4’ü 2022’de internet üzerinden toplantı yaptığını bildirdi. İnternet üzerinden toplantı yapan girişimler çalışan sayısı büyüklük grubuna göre incelendiğinde, 10-49 çalışanı olan girişimlerin yüzde 26,6’sının, 50-249 çalışanı olan girişimlerin yüzde 45,8’inin ve 250 ve üzeri çalışanı olan girişimlerin ise yüzde 76’ının uzaktan toplantı yaptığı görüldü.

Girişimlerin yüzde 68,4’ü, çalışanlarının girişimin e-posta sistemine veya doküman ve belgelerine veya iş uygulamalarına/yazılımlarına uzaktan erişim imkanının olduğunu belirtti.

Çalışan sayısı büyüklük grubuna göre girişimin kaynaklarına uzaktan erişim imkanı sağlama oranı, 10-49 çalışanı olan girişimlerde yüzde 66,1, 50-249 çalışanı olan girişimlerde yüzde 78,7 ve 250 ve üzeri çalışanı olan girişimlerde ise yüzde 89,3 oldu.

Web sitesi sahiplik oranı, 2021’de 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerde yüzde 49,4 iken, 2022’de yüzde 51,2 olarak kayıtlara geçti.

Web sitesi sahiplik oranı çalışan sayısı büyüklük grubuna göre incelendiğinde, 2022’de 250 ve üzeri çalışanı olan girişimlerin yüzde 92,3’ünün, 50-249 çalışanı olan girişimlerin yüzde 69,7’sinin ve 10-49 çalışanı olan girişimlerin ise yüzde 47’sinin web sitesi sahibi olduğu görüldü.

Web sitesi sahiplik oranı ekonomik faaliyet grubuna göre incelendiğinde ise 2022’de web sitesi sahibi olan girişimlerin oranının en fazla yüzde 92,2 ile “bilgi ve iletişim” faaliyeti yürüten girişimler olduğu gözlendi. Bunu, yüzde 78,3 ile “bilgisayarların ve iletişim araç ve gereçlerinin onarımı” ve yüzde 64,9 ile “mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler” yürüten girişimlerin olduğu ekonomik faaliyet grupları izledi.

Web sitesi sahibi olan girişimlerin oranının en düşük olduğu ekonomik faaliyet grupları ise yüzde 34 ile “inşaat”, yüzde 37,7 ile “ulaştırma ve depolama” ve yüzde 50,7 ile “toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı” faaliyetlerini yürüten girişimler oldu.

Her 5 girişimden biri e-satış yaptı

Girişimlerin 2021’de e-satış yapma oranı, 2020’e göre 6,8 puan artarak yüzde 19,3’e çıktı. E-satışlar, internet (web siteleri ya da mobil uygulamalar) ve/veya Elektronik Veri Alışverişi (EDI) aracılığı ile gerçekleştirildi.

Çalışan sayısı büyüklük grubuna göre e-satış yapma oranı, 10-49 çalışanı olan girişimlerde yüzde 18,7, 50-249 çalışanı olan girişimlerde yüzde 20,8 ve 250 ve üzeri çalışanı olan girişimlerde ise yüzde 32 oldu.

E-satış yapma oranı ekonomik faaliyet grubuna göre incelendiğinde ise 2021’de en fazla e-satış yapma oranının yüzde 41,4 ile “konaklama ve yiyecek hizmeti” faaliyetlerini yürüten girişimlerde olduğu görüldü. Bunu yüzde 30,3 ile “bilgi ve iletişim” ve yüzde 25 ile “toptan ve perakende ticaret motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı” faaliyetini yürüten girişimler takip etti.

En az 10 çalışanı olan girişimlerin yüzde 15,9’u 2021’de web sitesi ya da mobil uygulamalar üzerinden web satış yaptı.

Web sitesi ya da mobil uygulamalar üzerinden web satış yapan girişimlerin yüzde 59’u kendi web siteleri ya da mobil uygulamalarını kullanırken yüzde 80,9’u farklı girişimlerin de satış yapabildiği online mağazalar ve pazar yerleri ile mobil uygulamalarını web satış platformu olarak kullandı. Farklı girişimlerin de satış yapabildiği online mağazalar ve pazar yerleri ile mobil uygulamaları üzerinden web satış yapan girişimlerin oranı 2020’de yüzde 69,7 idi.

Yurt dışına satış yapan girişimci arttı

Web sitesi ya da mobil uygulamalar aracılığı ile 2021’de mal veya hizmet satışı yapan girişimlerin yüzde 21,1’i yurt dışına satış yaptı. Bu oran, bir önceki yıl yüzde 19,5 seviyesindeydi.

Yurt dışına web satışı yapan girişimlerin 2021’de satış sürecinde karşılaştığı zorluklar incelendiğinde ise girişimlerin en fazla karşılaştığı zorluğun yüzde 47 ile yurt dışına satılan ürünlerin teslim veya iade edilmesinin yüksek maliyeti olduğu görüldü. Bunu, yüzde 30,8 ile mevzuat bilgisi eksikliği ve yüzde 30,7 ile yurt dışına satış yaparken şikayet ve ihtilafların çözümüyle ilgili zorlukların izlediği görüldü.

Bilgi ve iletişim uzmanı istihdamında güçlük

En az 10 çalışanı olan girişimlerin yüzde 17,8’i 2022’de ana işi bilişim teknolojileri olan ve bilişim sistemleri ve uygulamalarının kurulması, işletilmesi ve geliştirilmesi süreçlerinde görev alan bilgi ve iletişim uzmanı istihdam etti. Bu oran, 2020’de yüzde 11,8 seviyesinde bulunuyordu. Çalışan sayısı 10-49 olan girişimlerin yüzde 13,8’i, 50-249 çalışanı olan girişimlerin yüzde 32,3’ü, 250 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerin ise yüzde 72,6’sı 2022’de bilgi ve iletişim uzmanı istihdam ettiğini belirtti.

Girişimlerin yüzde 6,9’u 2021’de en az bir bilgi ve iletişim uzmanını işe aldı veya almayı denedi. Bu oran, 2019’de yüzde 5’ti. Bir bilgi ve iletişim uzmanı işe alan veya almayı deneyen girişimlerin yüzde 36,1’i 2021’de işe alım sürecinde adayların başvuru eksikliği/yetersizliği, ilgili alanda gerekli niteliklere (eğitim/öğretim) sahip olmaması, ilgili iş deneyimine sahip olmaması veya yüksek ücret beklentisi gibi güçlükler ile karşılaştı. Bir bilgi ve iletişim uzmanı işe alan veya almayı deneyen girişimlerden işe alım sürecinde herhangi bir güçlük yaşayan girişimlerin oranı 2019’de yüzde 41 seviyesindeydi.

Girişimlerin yüzde 28,5’i 2021’de bilgi ve iletişim teknolojileri güvenliği ihlal olaylarından en az birini yaşadığını beyan etti. Bilgi ve iletişim teknolojileri güvenliği ihlal olaylarından en az birini yaşadığını beyan eden girişimler çalışan sayısı büyüklük grubuna göre incelendiğinde 10-49 çalışanı olan girişimlerin yüzde 27,8’inin, 50-249 çalışanı olan girişimlerin yüzde 32’sinin ve 250 ve üzeri çalışanı olan girişimlerin ise yüzde 34,1’inin en az bir güvenlik ihlal olayı yaşadığı görüldü.

Robot teknolojisi en fazla imalat sektöründe kullanıldı

En az 10 çalışanı olan girişimlerin yüzde 5,2’si 2022’de endüstriyel robot veya hizmet robotu kullandığını belirtti. Endüstriyel robot veya hizmet robotu kullandığını ifade eden girişimler ekonomik faaliyet grubuna göre incelendiğinde, en fazla robot kullanan girişimlerin yüzde 9,3 ile “imalat” faaliyeti yürüten girişimler olduğu görüldü. İmalat sektöründe 10-49 çalışanı olan girişimlerin yüzde 6,1’i, 50-249 çalışanı olan girişimlerin yüzde 15’i ve 250 ve üzeri çalışanı olan girişimlerin yüzde 41,5’i robot teknoloji kullandı.

Endüstriyel robot veya hizmet robotu kullandığını belirten girişimlerin robot kullanma kararına etki eden faktörler incelendiğinde girişimlerin en fazla yüzde 78 ile süreçlerin ve/veya üretilen mal ve hizmetlerin yüksek hassasiyetini veya standartlaştırılmış kalitesini sağlamak amacı ile robot kullanma kararı aldıkları görüldü. Bunu, yüzde 68 ile yüksek işçilik maliyeti ve yüzde 66,1 ile girişimin ürettiği mal veya hizmet yelpazesini genişletmek faktörleri takip etti.

Çevresel etkiler dikkate alındı

Girişimlerin yüzde 61,6’sı 2022’de bilgi ve iletişim teknolojileri hizmetlerini veya ekipmanını seçerken enerji tüketimi gibi çevresel etkilerini dikkate aldığını kaydetti. Bilgi ve iletişim teknolojileri hizmetlerini veya ekipmanını seçerken çevresel etkilerini göz önünde bulundurduğunu beyan eden girişimler ekonomik faaliyet grubuna göre incelendiğinde en fazla yüzde 77,1 ile “bilgi ve iletişim” faaliyet grubunda yer alan girişimlerin bu etkileri dikkate aldığını beyan ettiği görüldü.

Bu faaliyet grubunu yüzde 75,9 ile “bilgisayarların ve iletişim araç ve gereçlerinin onarımı” ve yüzde 74,2 ile elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı ve su temini; kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri” izledi.

Yapay zeka teknolojisi kullanan arttı

Yapay zeka teknolojilerinden herhangi birini kullandığını belirten girişimlerin oranı, 2021’de yüzde 2,7 iken 2022’de yüzde 3,5 oldu. Çalışan sayısı büyüklük grubuna göre yapay zeka kullanan girişimlerin oranı incelendiğinde, 10-49 çalışanı olan girişimlerin yüzde 2,8’inin, 50-249 çalışanı olan girişimlerin yüzde 5,5’inin ve 250 ve üzeri çalışanı olan girişimlerin yüzde 17,5’inin yapay zeka kullandığı görüldü. Bu oranlar 2021’de yılında sırasıyla yüzde 2,3, yüzde 3,6 ve yüzde 9,6 idi.