ŞEBNEM TURHAN
Enflasyon Mayıs 2021’den bu yana kesintisiz 15 aydır yükselişini sürdürüyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dün açıkladığı verilere göre ağustosta aylık enflasyon yüzde 1,46 ile yüzde 2 olan beklentilerin altında kalırken, yıllık enflasyon da yüzde 80,21’e yükseldi. Böylece son iki ayda yıllık enflasyon sadece 1.5 puan artış kaydetti. Merkez Bankası, bugün açıkladığı raporunda enflasyondaki artışa en belirgin katkı temel mal ve hizmet gruplarından geldiğini kaydetti.
Ekonomistler ise enflasyonun hız kesmesinin gıda ve enerji fiyatlarında yaşanan düşüşten kaynaklandığı belirtiyor. Önümüzdeki aylarda enflasyonda yükselişin devam edeceği tahmin ediliyor.
Enerjinin katkısıyla frenlenmiş artış var
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu:
Beklentilerin altında, meyve ve sebze fiyatlarının mevsimsel düşüşü ile petrol fiyatlarındaki gerileme rakamı düşük tutan temel faktörler görünüyor. Kira artışlarının mevcut kiracılar için olan yüzde 25 uygulanması konut kategorisindeki artışı düşük tutmaya devam ediyor. Enerji ve işlenmemiş gıda hariç çekirdek enflasyon yüzde 3 üzerinde ve güçlü artışını sürdürüyor. Eğitim ve sağlık başta olmak üzere tüm hizmetlerde artış devam ediyor ve muhtemelen devam edecek. Döviz kuruna duyarlı sektörler artışını sürdürüyor. ÜFE’de de benzer bir tablo var. Kısmen enerjinin katkısıyla frenlenmiş bir artış var. Son açıklanan elektrik ve doğalgaz zamlarıyla eylül ayından itibaren aylık artışların aralık ayına kadar güçleneceğini ve yıllık artışların devam edeceğini düşünüyorum. Hem TÜFE’den hem de ÜFE’den doğrudan ve dolaylı etkiler fiyatlama davranışlarının değişmesi nedeniyle geçmiş yıllara göre daha yüksek olmaya aday görünüyor.
Önümüzdeki aylarda yüzde 90’ı aşmasını bekliyoruz
İş Yatırım Araştırma Direktörü Serhat Gürleyen:
Ağustos enflasyonu aylık yüzde 1,5 ile tahminlerin oldukça altında geldi. Buna rağmen düşük baz nedeniyle yıllık enflasyon yüzde 80,2 ile yeni bir yıl içi zirve yaparak 1998 Eylül ayından bu yana gördüğü en yüksek seviyesine ulaştı. Aylık manşet enflasyondaki hız kesme gıda ve enerji fiyatlarındaki gerilemeden kaynaklanıyor. Aşağı yönlü sürprize rağmen TÜFE verilerinin detayları enflasyonun yüksek seyredeceği görüşümüz ile tutarlı. Doğalgaz şoku, üretici fiyatlarından geçiş ve dış borç servisinin arttığı dönemde kur üzerinde göreceğimiz baskı ile önümüzdeki aylarda enflasyonun yüzde 90’ın üzerine yükselmesini bekliyoruz. Rusya ile Avrupa arasındaki kavga enerji fiyatları ve enflasyon üzerinde yukarı yönlü riskleri artırıyor. Uygulanmakta olan genişleyici para politikasından belirgin bir U dönüşü yapılmazsa, seçim sathına giren Türkiye’de enflasyonun kendiliğinden düşmesini sağlayacak baz etkisi dışında bir neden görmüyoruz. Sene sonunda yapılacak yüklü bir asgari ücret düzeltmesi 2023 yılı enflasyonuna yönelik yukarı yönlü riskleri artırır. Doğalgaz ve elektrik zamları akabinde yılsonu enflasyon tahminimizi 2022 için yüzde 74, 2023 için yüzde 40 seviyesine yükseltiyoruz. Bu tahminde yılsonu dolar kurunu 20,00 TL varsayıyoruz.
Petrol yeniden yükselirse yılsonu yüzde 80’e çıkabilir
Gedik Yatırım Baş Ekonomisti Serkan Gönençler:
TCMB’nin son faiz indirimi ve TL ticari kredilere ilişkin yeni düzenlemelerinin ardından, 23 Ağustos’ta yayınladığımız rapor ile makro senaryomuzu güncellemiştik. Yeni makro senaryomuza göre, önümüzdeki dönemde kamu bankaları öncülüğünde yeni bir kredi genişlemesi öngörüyoruz. Reel faizlerin derin negatif bölgede bulunduğu ve cari açığın da hızla yükselme eğiliminde olduğu bir dönemde, böyle bir genişlemenin bir noktada TL üzerinde değer kaybı baskısını arttırabileceğini düşünüyoruz. Bu durumda da, geçen aya göre daha yüksek bir enflasyon patikası öngörüyoruz. Sene sonu için 20,50’lik $/TL varsayımımıza dayanarak, TÜFE enflasyonunun kasım itibariyle yüzde 90’ı aşmasını ve yılı da yüzde 77,0 civarında tamamlamasını bekliyoruz. Bu tahmini yaparken, Brent petrolün varil fiyatını 2022 sonu için 95 dolar olarak varsaydığımızı belirtelim. Brent petrol fiyatının yeniden örneğin 115-120 dolar civarlarına yükselmesi halinde TÜFE enflasyonu sene sonunda yüzde 80’in üzerinde de kalabilir.
Enflasyon yüksek kalmaya devam edecek
Coface Ekonomisti Seltem İyigün:
Mevsimsellik, gıda ve akaryakıt fiyatlarındaki gelişmeler enflasyonun aylık bazda düşük gelmesini sağladığını görüyoruz. Ancak hizmetler sektöründe fiyat katılığı hala devam ediyor. Ayrıca fiyatı kur gelişmelerine hassas olan dayanıklı mal fiyatlarındaki gelişmeler de enflasyona yukarı yönlü katkıda bulunduğunu görüyoruz. Enflasyon kasım ayında yüzde 90’a yakın seviyelerde zirve yapabilir. Önümüzdeki aylarda mevsimsellik etkisi, tarım girdi maliyetlerinde hala yüksek seyreden artışlar, hizmet fiyatlarındaki atalet ve negatif reel faizlerin enflasyon beklentilerini bozması nedenleriyle enflasyonun yüksek kalmaya devam etmesini bekliyoruz. Sene ortalaması beklentimiz olan yüzde 75’i koruyoruz. Gelecek sene olumlu etki baz etkisinden kaynaklanacaktır. Ayrıca bugün Üfe’de aylık bazda gördüğümüz enerji ve ana metal sektöründeki aylık fiyat düşüşleri de üretim maliyetlerini olumlu etkileyebilir. Avrupa’daki talep koşullarını bu anlamda takip edeceğiz.
