Mehmet KAYA / ANKARA
Türkiye’de salgının ardından ekonomik zorlukların ve yüksek enflasyonun yaşandığı 2021 sonu, 2022 ilk yarısında, vergi ve genel gelirlerdeki tahakkuk tahsilat oranlarında düşüş dikkat çekti.
DÜNYA’nın derlediği verilere göre, vergi gelirlerinde yüzde 80’lerde seyreden tahakkuk tahsilat oranları, 2022 Ocak-Haziran döneminde yüzde 70’in altına geriledi. Dahilde alınan KDV’de, genellikle düşük seyreden beyana dayanan KDV’nin etkisiyle yüzde 40’ların üzerinde seyrederken, 2022 ilk yarısında yüzde 31,2 oldu. Genel bütçe gelirlerinde de 2022 iyi işaret vermedi. Bir önceki yılın tamamında yüzde 64,4 olan oran yüzde 56,5’e düştü.
Sıklıkla vergi aflarına neden olan tahakkuk/tahsilat oranındaki düşüklük 2022’nin ilk altı ayında önceki yıllara göre daha belirginleşti. Salgın döneminde dahi önceki yıllara yakın seyreden oranlar 2022’nin ilk altı ayında genel ortalamaların altında seyrediyor. Yılın kalanında da benzer bir eğilim gözlenirse, maliye bir kez daha birikmiş vergi borçlarıyla karşı karşıya kalacak. Dahilde alınan KDV salgının etkisiyle geçen yılın ilk yarısında oldukça düşük seyretmişti. Tahakkuk tahsilat oranı yüzde 30’lar düzeyinde gerçekleşmişti ancak yılın kalanında yükselen oran, yılsonu oranını önceki yıların üzerine dahi taşımıştı.
Yılın ilk yarısında toplanan vergiler, genel bütçe hedefleriyle oransal olarak uyumlu görünüyor. Bu kapsamda, genel bütçeli kuruluşların gelirleri toplamı, ilk altı ayın sonunda ek bütçe dahil yılsonu gelir tahmininin yüzde 49’una ulaştı. Aynı kıyaslama vergi gelirleri için yapıldığında da oranın yüzde 47’sinin tahsil edildiği gözlendi. Her iki kalemde de önceki yıllarda daha yüksek gerçekleşme oranı görülse de, ek bütçe yapılan bir yılda gelir tahmininde yılın ilk altı ayı sonunda yüzde 50’lere ulaşılması, yılsonu hedefleri ile uyumlu bir sonucu işaret ediyor kabul edilebilir.
Kamu maliyesinde borçlanma sorunu Buna karşılık tahakkuk tahsilat oranlarındaki düşüklük ise yılın kalanı için hem bütçe, hem de genel ekonomi açısından önem taşıyor. Toplanamayan gelirler özellikle kamu maliyesinde ilave borçlanma gibi sonuçlara yol açıyor. Dahilde alınan KDV’nin tahsilatındaki düşük seyri de takip eden dönemin beyana dayalı vergilerinde de olası bir düşüşe işaret ediyor şeklinde yorumlandı.
