Hüseyin GÖKÇE
Ekonomi yönetimi tarafından fiyat artışlarının temel sebeplerinden birisi olarak gösterilen stokçuluğun önlenmesi amacıyla, mevzuattaki cezai hükümlerin artırılması yönünde hazırlıklar sürüyor. Son olarak Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, stokçuluğa ilişkin hapis cezası üst sınırının 3 yıla çıkarılacağını açıkladı. Ancak mevzuatta stokçuluğa yönelik çok somut bir tanım bulunmaması, mevzuat yoluyla stokçuluğun önlenmesini de zorlaştırıyor. Stokçulukla ilgili hazırlıkları sürdürülen yasal düzenlemeleri DÜNYA’ya değerlendiren ceza hukukçusu Prof. Dr. Ersan Şen, Türk Ceza Kanununun 237 ve 240’ıncı maddelerinin, stokçuluk ve fahiş fiyatla satış yapılmasını önleyecek yeterlilikte olmadığını söyledi. Suçta ve cezada kanunilik ilkesi gereğince, bir fiilin suç sayılabilmesi için bunun yürürlükteki ceza kanunlarında suç olarak tanımlanması gerektiğini belirten Şen, polisiye tedbirlerle sorunun çözülemeyeceğini kaydetti.
Sorunun temeli kur hareketliliği
Suçta ve cezada kanunilik ilkesi gereğince, bir fiilin suç sayılabilmesi için o an yürürlükte olan ceza kanunlarında suç olarak tanımlanması gerektiğinin altını çizen Şen, stokçuluk ve fahiş fiyatın önlenmesi için ceza hukuku dışında, serbest piyasayı düzenleyen ticari kurallara göre hareket edilmesi gerektiğini ifade etti. Serbest piyasa düzeninde kişinin ileride satacağı malı bir süre bekletmesine ve aşırı kârla satmasına karışılamadığına değinen Ersan Şen, “Nitekim Türk Ceza Kanunu’nda yer alan hükümlerde de yalan haberle fiyatların artırılıp eksiltilmesi ve kamu için lüzumlu olan malda acil ihtiyaca sebebiyet verilmesi fiilleri suç sayılmıştır” dedi.
Son zamanlarda iktisadi düzende yaşanan bozulmalar üzerine kanun koyucunun, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a stokçuluğun ve aşırı fiyat artışlarının önlenmesi ve cezalandırılması için idari cezalar eklediğini söyleyen Şen, sorunun cezanın yokluğundan veya azlığından kaynaklanmadığını aktardı.
Sorunun temel kaynağını, 2021 yılı Eylül ayından bu yana kur hareketliliği kaynaklı artan maliyetlerin oluşturduğunu söyleyen Ersan Şen, “Piyasa koşullarını bozan fiiller ve failleri cezalandırılmalıdır. Ancak polisiye yöntemlerden ziyade, hayat pahalılığına ve alım gücünde azalmaya yol açan sonuçların sebeplerini ortadan kaldırmak gerekir” diye konuştu.
Stokçuluk hangi yasada hangi cezaya tabi?
TÜRK CEZA KANUNU FİYATLARI ETKİLEME SUÇU
Madde 237- (1) İşçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir şekilde ve bu maksatla yalan haber veya havadis yayan veya sair hileli yollara başvuran kimseye üç aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası verilir.
MAL VEYA HİZMET SATIMINDAN KAÇINMA SUÇU
TCK Madde 240-(1) Belli bir mal veya hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir ihtiyacın ortaya çıkmasına neden olan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
PERAKENDE TİCARETİN DÜZENLENMESİ HAKKINDA KANUN
EK Madde-1
1) Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamaz.(10 bin-100 bin TL ceza)
2) Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamaz. (200 bin-2 milyon TL ceza)
