Mehmet KAYA
Türkiye’nin ödemeler dengesinin iyileşmesinde araçlardan biri olarak görülen yabancı doğrudan yatırımlarda, giden yatırımların gelen yatırımlara oranındaki son yıllarda ortaya çıkan bozulma sürüyor. Merkez Bankası verilerine göre giden yatırımların gelen yatırımlara oranı 2021 sonu itibariyle 47,28 oldu. Bir önceki yılda bu oran 41,36 seviyesindeydi. Yine de bu seviyeler 2014’te oluşan yüzde 52,86 seviyesinin altında bulunmakla birlikte, 2018’den bu yana orandaki yükselişe işaret ediyor. Gayrimenkul ve şirketlerin kendi şubelerine verdiği-aldığı borçlar dışarıda bırakılarak net sermaye girişlerine bakıldığında ise bozulma daha da büyüyor.
Merkez Bankası verilerine göre 2021 yılında Türkiye’ye net doğrudan yatırım girişi 7 milyar 192 milyon dolar oldu. Doğrudan yabancı sermaye yatırımı 13 milyar 641 milyon dolar olurken, Türkiye’den yurt dışına doğrudan yatırımlar 6 milyar 449 milyon dolar olarak gerçekleşti.
GAYRİMENKUL YATIRIMI İLK SIRADA
DÜNYA’nın Merkez Bankası verilerinden yaptığı hesaplamaya göre ise giden yatırımların gelen yatırımlara oranında da son dönemde artış oldu. Bu genel olarak yıllık bazda yatırımların artış eğilimi olsa da aynı zamanda yurt dışına giden yatırım nedeniyle ödemeler dengesinin iyileşmesine katkısındaki değişimleri, Türkiye örneğinde de son yıllarda bu katkının azalışını işaret ediyor. Yine Türkiye’ye gelen doğrudan yatırımlar içinde gayrimenkule yapılan yatırımlar son dönemde hep gelen sermaye yatırımlarının yarısına yakın seyretti. Örneğin, 2021 yılındaki 13 miyar 641 milyon dolarlık net girişin 5 milyar 334 milyon doları, 2020 yılındaki 7,8 milyar dolarlık girişin 3,9 milyar doları gayrimenkulden oluşuyor. Gayrimenkul ve şirketlerin kendi şubelerine ve iştiraklerine verdiği borçlar dışarıda bırakılarak, sermaye yatırımı olarak gelen kaleme bakıldığında da giden yatırımların, gelen yatırımlara oranında ciddi yükselişler olduğu gözleniyor. Bu kalemde giden yatırımın gelen yatırıma oranı 2021’de yüzde 58 oldu. Önceki iki yılda sırasıyla seviye yüzde 64,62 ve yüzde 48,97 olmuştu.
