Türkiye ekonomisi 2021 yılında yüzde 11 oranında büyüdü. Bu oran son 10 yılın en hızlı büyümesi oldu. Büyümede iç tüketim ve ihracat etkili oldu. Yılın son çeyreğindeki büyüme ise yüzde 9.1 olarak gerçekleşti. Kişi başı gelir de 2021 yılı itibarıyla 9 bin 539 dolara yükseldi.
SANAYİDE ARTIŞ
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre geçen yıl Türkiye ekonomisinin büyüklüğü 7 trilyon 209 milyar 40 milyon lira olurken, cinsinden ekonomik büyüklük 802 milyar 678 milyon dolar oldu. Üretim yöntemiyle büyüme hesabına göre sanayideki yüzde 16.6’lık büyümenin ekonomiye katkısı 3.26 puan oldu. İmalat sanayi yüzde 17.2 büyüdü. Tarım sektörü 2021 yılını yüzde 2.2 daralmayla tamamladı. Tarım sektörünün ekonomiye olumsuz etkisi ise 0.14 puan oldu. İnşaat sektörü yılın tamamında yüzde 0.95 küçülürken, 2021 yılı Türkiye ekonomisine negatif etkisi 0.06 puanda kaldı. Pandemi döneminde daralan, normalleşmeyle toparlanan hizmetler sektörü 2021 yılında yüzde 21.1 büyüdü ve ekonomiye 4.62 puanlık katkı sağladı. Bilgi iletişim sektörü 2021’de yüzde 20.2 büyüyerek ekonomiye 0.67 puanlık katkı sağladı. 2021’de hız kaybeden finans sektörü ise yılı yüzde 8.96 daralmayla kapattı. Finans sektörünün Türkiye ekonomisine olumsuz etkisi 0.47 puan oldu. Gayrimenkul sektörü yüzde 3.5, idari destek hizmet faaliyetleri yüzde 17.3, kamu yönetimi yüzde 7, diğer hizmetler ise yüzde 20.26 büyüme sağladı.
VATANDAŞIN TÜKETİMİ
Harcama yöntemiyle büyüme hesabına göre ise vatandaşın tüketimi 2021 yılı büyümesinde etkili oldu. 2021 yılının tamamında vatandaşın tüketimi yüzde 15.1 büyürken, bunun Türkiye ekonomisine katkısı da 9 puan oldu. Son çeyreğinde vatandaşın tüketim harcamaları yüzde 21.4 büyüdü. Vatandaşın tüketimindeki bu harcamanın son çeyrek büyümesine katkısı 12.5 puan seviyesinde oldu.
İHRACAT ETKİSİ
İhracat yılın tamamında yüzde 24.9 büyürken 5.30 puan da ekonomiyi yukarıya taşıdı. İthalat artışı yüzde 1.99’da kaldı ve 0.44 puan büyümeyi aşağıya çekti. Net dış ticaretin katkısı 4.86 puan oldu. Hem son çeyrekte hem de 2021 yılının tamamında stoklardaki erime büyümeyi olumsuz etkiledi. Devletin tüketimi yılın tamamında yüzde 2.08 büyüdü ve 0.3 puanlık katkı sağladı. Yılın son iki çeyreğinde daralan yatırımlar yılın tamamında yüzde 6.4’lük büyüme ile 1.67 puanlık katkı sağladı. 2021 yılının son çeyreğinde inşaat yatırımları yüzde 8.5 gerilerken makine ve teçhizat yatırımları yüzde 7 arttı.
Grafikler: Ümit ATALAY
İŞGÜCÜ ÖDEMELERİ YÜZDE 30.2
2021 yılında işgücü ödemelerinin gayrisafi katma değer içindeki payı yüzde 30.2 oldu. Bu oran 2020 yılında yüzde 33.1’di. 2021 yılının son çeyreğinde ise işgücü ödemelerinin gayrisafi katma değer içindeki payı yüzde 25.8’e geriledi. TÜİK verilerine göre yılın son çeyreğinde vatandaşların hizmetler sektörüne harcamaları yüzde 63.9, dayanıksız tüketim maddelerine harcamaları yüzde 56.8, yarı dayanıklı tüketim mallarına yüzde 61.6 ve dayanıklı tüketim mallarına yüzde 48.4 büyüdüğünü gösterdi.
‘EN YÜKSEK BÜYÜMEYİ SAĞLADIK’
HAZİNE ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, “Ekonomimiz 2021 yılı son çeyreğinde yıllık bazda reel olarak yüzde 9.1 oranında büyüdü. Böylece 2021 yıl genelinde büyüme yüzde 11 olarak gerçekleşti. Bu performans ile 2021 yılında verisi açıklanan G-20, OECD ve AB ülkeleri arasında en yüksek büyüme sağlayan ülke olduk” ifadelerini kullandı.
‘İHRACAT İTİCİ GÜÇ OLMAYA DEVAM EDİYOR’
TİCARET Bakanı Mehmet Muş da, “İhracatımız büyümenin itici gücü olmaya devam ediyor. Türkiye ekonomisi 2021’de yüzde 11 büyüyerek son 10 yılın en güçlü büyümesini gerçekleştirdi. Net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı 4.9 puan oldu. 2021 yılı büyümemizin yüzde 44.2’si net ihracat katkısıyla gerçekleşti” değerlendirmesini yaptı.
YÜKSEK BÜYÜME PERFORMANSI
TERA Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, Türkiye ekonomisinin, genel olarak ihracat ve sanayi tarafından gelen katkıyla, rakamsal olarak da baz etkisinin yardımıyla 2021 yılında yüksek büyüme performansı kaydettiğini belirterek, “Gayrisafi yurtiçi hasıla Ekim-Aralık döneminde bir önceki yıla göre yüzde 9.1 artarak tüm yıldaki genişlemeyi yüzde 11’e getirdi. Ekonomi, böylece G-20 grubundan daha yüksek bir büyüme oranı ile 2021 yılını geçmiş oldu. Mevsimsellikten arındırılmış büyüme yüzde 1.5 olurken, Türkiye ekonomisi arka arkaya altı çeyrek büyüdü. Faiz indirimlerinin oluşturduğu büyüme perspektifi, yılın son döneminde ekonomi politikalarında merkeze alınırken, ilerleyen dönemde kredi genişlemesinden gelen devlet sübvansiyonunun ağırlığı artacaktır. Söz konusu büyüme perspektifinin en önemli yan etkisi olarak ise, enflasyon artışı talep görünümü üzerindeki baskıyı artırabilir” değerlendirmesini yaptı.
SON ÇEYREKTE BÜYÜMEDE G20 BİRİNCİSİ
TÜRKİYE ekonomisi, 2021’in dördüncü çeyreğindeki yüzde 9.1’lik büyüme oranıyla, G20 ülkeleri arasında ilk, OECD’de üçüncü sırada yer aldı. Geçen yılın dördüncü çeyreğinde OECD ülkeleri için büyüme yüzde 4.9 olurken, Avrupa Birliği’nde (AB) yüzde 4.8, Bölgesi’nde yüzde 4.6 oldu.
KİŞİ BAŞI GELİR 9 BİN 539 DOLAR
KİŞİ başına düşen milli gelir 2021’de 9 bin 539 dolar oldu. Kişi başına düşen milli gelir 2012’den itibaren düşüyordu. 2013 yılında 11 bin 289 dolar olan kişi başı düşen gelir, 2013 yılında 12 bin 582 dolar oldu. 2014 yılında 12 bin 178 dolara geriledi. 2016 yılında 10 bin dolar seviyelerine gerilerken, 2018 yılından itibaren de 9 bin dolarlı seviyesine düştü. 2020 yılında 8 bin 599 dolara kadar gerileyen kişi başına düşen gelir, 2021’de 9 bin 539 dolara yükseldi.
‘ŞİMDİ ENFLASYONLA MÜCADELE ZAMANI’
TÜRKİYE Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Türkiye ekonomisinin büyümesini, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla değerlendirdi. Hisarcıklıoğlu, “Yaşanan sorunlara rağmen girişimcilerimizin çalışmaları, alınan tedbirler sonuç veriyor. Sıkıntıda olan sektörler başta olmak üzere verilecek destekler büyümeyi sürdürülebilir kılacaktır. Şimdi enflasyonla mücadeleye, 2022’ye odaklanma zamanı” dedi.
‘ÜRETİMİN VE İSTİHDAMIN İTİCİ GÜCÜYÜZ’
TÜRKİYE ekonomisinin 2021 yılı büyüme rakamlarını değerlendiren Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle, “Türkiye ekonomisi 2021 yılında yüzde 11 büyüdü. Net ihracatın büyümeye katkısı 4.9 puan oldu. 2021 yılı büyümemizin yüzde 44.2’si ihracat katkısıyla gerçekleşti. Türkiye’nin üretim, istihdam ve kalkınmasının itici gücü olmaya devam edeceğiz” şeklinde konuştu.
‘EN DEĞERLİ DESTEK SANAYİDEN GELDİ’
İSTANBUL Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan büyümenin sürdürülebilirliğine dikkat çekerek şunları söyledi: “Sanayi sektörümüz yüzde 16.6 ile ekonominin genelinden pozitif ayrıştı ve GSYH içindeki payını da yüzde 22.8’den yüzde 26’ya yükseltme başarısını gösterdi. Bu büyüme rakamları, yıllardır olduğu gibi bu yıl da göstermiştir ki sanayi, ekonomimizin sağlıklı büyümesine en güçlü ve değerli desteği vermeye devam etmektedir.”
‘DÜNYADAN POZİTİF AYRIŞMAYI BAŞARDIK’
DIŞ Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak büyüme rakamlarını şu şekilde değerlendirdi: “OVP’ye göre 2021 yılı büyüme tahmini yüzde 5.8 idi. 2021’in 2. çeyreğindeki yüzde 21.9’luk büyümenin ardından uluslararası kurumlar da Türkiye için büyüme beklentilerini yükselttiler. Bugünkü tabloya baktığımızda, küresel ekonomi ve ticarette yaşanan zorluklara rağmen 2021 yılı GSYH büyümesinde yüzde 11 ile dünyadan pozitif ayrışmayı başardık.”
