Selenay YAĞCI
En önemli bilgi ve teknoloji kaynaklarından biri olan üniversiteler, son yıllarda patent rüzgarını da arkasına aldı. Peki yeni bir ArGe projesi için üniversite ile işbirliği yapmak isteyen bir firma hangisinin kapısını çalmalı? Üniversite Sanayi İşbirliği Merkezleri Platformu (ÜSİMP) ve Patent Eff ect işbirliğinde hazırlanan ‘Üniversite Patentleri Analiz Raporu’ bu soruya cevap veriyor.
910’u kabul belgesi aldı
Türkiye’de şimdiye kadar yapılan 91 bin 900 adet patent-faydalı model başvurusunun 3 bin 390 adedini üniversiteler yaptı. Bu başvuruların yüzde 95’i patent başvurusu oldu. Üniversitelerin patent ve faydalı model başvurularının, tüm Türkiye’den yapılan toplam başvuruların içerisindeki payı ortalama yüzde 4 ancak artış eğilimi sürüyor.
İlk 5 İstanbul merkezli
Üniversitelerin patent ve faydalı model başvurularının sadece 910’u (buluş sayısı) tescil olup ve patent belgesi alabildi. Tüm yayınlanan başvurular içinde patent belgesi alan üniversitelerin oranı yüzde 23 olurken, bu patent ve faydalı model başvuruların yaklaşık yüzde 90’ı halen yaşıyor ve hukuken en az 1 ülkede geçerliliği bulunuyor.
Patent ve faydalı model başvuruları incelendiğinde, ilk 5 üniversite İstanbul merkezli olurken, ilk 20’de ise 9 üniversite İstanbul dışında. İstanbul Üniversitesi, İstanbul Gelişim Üniversitesi ve İTÜ de listede ilk 3 sırada yer aldı.
En az bir ülkede patent belgesi alanlar incelendiğinde, ilk 6 üniversite İstanbul merkezli olurken, ilk 20’deki 10 üniversite ise İstanbul dışında. İlk 3’te de İstanbul Üniversitesi, İstanbul Gelişim Üniversitesi ve İTÜ var. Lider üniversiteler listesindeki üniversiteler arasında kabul oranı en yüksek olan ilk 5 üniversite Sabancı (%52), Yeditepe (%49), Ege (48), Özyeğin (%42) ve Koç (%41) oldu. Türkiye’deki üniversitelerin buluşlarının Avrupa, ABD, Japonya, Çin veya Güney Kore’de korunması amacıyla yapılan patent başvuruları incelendiğinde, yayınlanmış tekil patent başvurusu sayısı itibarıyla oluşan ilk 20 listesinin zirvesinde Sabancı Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi ve Özyeğin Üniversitesi yer aldı. Tescil oranı en yüksek 5 üniversite arasından dördü yurt dışına da en çok başvuru yapan üniversite…
Koruma amaçlı başvuru
ABD, Çin, Japonya, Avrupa veya Güney Kore’de koruma amaçlı başvuru yapan üniversiteler, sırasıyla, Sabancı (66), Yeditepe (55), Özyeğin (55), Koç (48) ve İTÜ (36) olurken, tescil oranı itibarıyla ilk beş arasında olan Ege Üniversitesi’nin ise yurt dışında 9 başvurusu görülüyor. Siber güvenlik alanındaki yayınlanan patent başvuruları da son 5 yılda yüzde 800 arttı. İlaç, tarım, telekomünikasyon, biyoteknoloji, gıda ve içecek, medikal cihazlar ise yine son 5 yılda patent başvuruları artan alanlar oldu.
Ticarileştirmede ilk 3 ODTÜ, Ege, TÜBİTAK
Patent Eff ect tarafından yayımlanan “Türkiye’nin Patent Raporu 2020” analizine göre; Türkiye’de faaliyet gösteren üniversiteler ve araştırma merkezleri tarafından, 2020 yılı sonuna kadar toplamda 121 adet patent/faydalı model/know-how/tasarım ticarileşmesi gerçekleştirildi. Ticarileşme (devir veya lisanslama) sözleşmelerine konu olan fikri mülkiyet haklarının 117’sinin, patent başvurusu/tescili yapılan teknolojilere ait olması dikkat çekiyor. Üniversitelerin ticarileştirme başarısı 2019 ve 2020 yıllarında artış trendine girdi. 2020 yılında 46 ticarileşme sözleşmesi imzalanırken, bu sözleşmeler kapsamında 49 patent/faydalı model ticarileştirildi. 2020 yılı sonu itibariyle ticarileştirme şampiyonu üniversiteler ve araştırma merkezleri sıralamasında Orta Doğu Teknik Üniversitesi birinci sırada yer alırken, ardından Ege Üniversitesi ve TÜBİTAK geliyor. 2020 yılında ticarileştirilen patent sayısı bakımdan ise Yıldız Teknik Üniversitesi birinci sırada yer alıyor.
SEKTÖR VE ALANLARINA GÖRE PATENT BAŞVURUSUNDA İLK 3
● YAPAY ZEKA VE VERİ ANALİTİĞİ İstanbul Üniversitesi, Koç Üniversitesi, Osmangazi Üniversitesi.
● GIDA VE İÇECEK İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Gaziantep Üniversitesi.
● HAVACILIK VE SAVUNMA Gaziantep Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Harran Üniversitesi.
● ÜRETİM VE YAPI İŞLERİ İstanbul Üniversitesi, İTÜ, Sabancı Üniversitesi.
● BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ İstanbul Üniversitesi, Koç Üniversitesi, İTÜ. TARIM Harran Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi.
● TELEKOMÜNİKASYON İstanbul Üniversitesi, Medipol Üniversitesi, Koç Üniversitesi.
● ELEKTRONİK İstanbul Üniversitesi, Özyeğin Üniversitesi, İTÜ.
● ÇEVRE VE SU İTÜ, İstanbul Üniversitesi, Gebze Teknik Üniversitesi.
● İLAÇ İstanbul Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi.
● OTOMOTİV İstanbul Üniversitesi, İTÜ, Harran Üniversitesi.
● ENERJİ İstanbul Üniversitesi, İTÜ, Özyeğin Üniversitesi.
● ROBOTİK TEKNOLOJİLER İstanbul Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi, Gaziantep Üniversitesi.
● MEDİKAL CİHAZLAR İstanbul Üniversitesi, Medipol Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi.
● BİYOTEKNOLOJİ İstanbul Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi, İTÜ.
● TEKSTİL İTÜ, İstanbul Üniversitesi, Gaziantep Üniversitesi.
● PERAKENDE İstanbul Üniversitesi, Fatih Sultan Mehmet Vakfı Üniversitesi, Bartın Üniversitesi.
● SİBER GÜVENLİK İTÜ, Medipol Üniversitesi, Koç Üniversitesi.
● FİNANS İstanbul Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, İTÜ.
