Yener KARADENİZ
Türkiye’de sayısı 440’ı aşan alışveriş merkezleri ile markalar arasında zam ile ilgili tartışmalar başka bir boyuta taşındı. Geçen hafta yüzde 50 ve üzeri yabancı paya sahip markalara döviz üzerinden fatura kesen birçok AVM, şimdi de Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği’nin (AYD) bakanlık ile görüşmesinin sonuçlarını beklemeden yasal sınır olan yıllık TÜFE’nin üzerinde zam yapmaya başladı. Söz konusu uygulama sınırlı olmakla birlikte sektörün en büyük aktörleri tarafından hayata geçirildiği belirtiliyor. Önceki hafta Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hüseyin Altaş, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ile bir araya gelmiş ve kira artışı için ÜFE+TÜFE’yi ikiye bölüp yıllık olarak hesaplanması ve artışın her ay için aynı olmasını talep ettiklerini söylemişti.
Alışverişe enflasyonist baskı
Erkek giyim markası Kiğılı’nın CEO’su Hilal Suerdem, son dönemde birçok AVM’de yasal sınırın üzerinde zam yapıldığını dile getirdi. Maliyetlerin çok fazla arttığı ve alışverişin de enfl asyonist baskılar nedeni ile durduğu böyle bir dönemde söz konusu uygulamaların kendilerini zor durumda bıraktığını dile getiren Suerdem, sınırlı olmakla birlikte sektörde birçok aktörün bu tarz uygulamalardan mustarip olduğunu belirtti.
Hem yasal sınırın üzerinde zam yapılması, hem de yabancı ve yüzde 50 yabancı ortaklı Türk markalarına organize bir şekilde dövizle fatura kesilmesi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Perakende Meclisi toplantısında da gündeme geldi. Markaları Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı (BMD) Sinan Öncel, Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Başkanı Serhan Tınastepe ve Tescilli Markalar Derneği Başkanı İzzet Stamati’nin temsil ettiği toplantıda AVM tarafından ise AYD yönetim kurulu başkan yardımcıları Avi Alkaş ve Nuri Şapkacı yer aldı. Toplantıda hem zam oranları hem de dövizle kira konusu masaya yatırıldı ve AYD’nin dövizle kira konusunda tavsiye mektubu yazması gerekliliği dile getirildi.
AYD’den tavsiye kararı bekleniyor
BMD Başkanı Öncel, yasal sınırın üzerinde zam ve dövizle fatura kesme uygulamasının sınırlı olmakla birlikte devam ettiğini ve bu uygulamaların markaları zor durumda bıraktığını belirtti. Son yaşanan havaolayları ile birlikte alışverişin durma noktasına geldiğine dikkat çeken Öncel, “Pek çok üye ve üyemiz olmayan perakendeciden konuyla ilgili yasal düzenleme yapılması için tarafımıza telepler geliyor. Biz de gerekli mercilere ilettik konuyu ama bu mağduriyetin giderilmesi için yasal düzenleme yapılana kadar AYD’nin konuyla ilgi tavsiye kararı alabileceğini belirttik. Markalarımızdan gelen talepler bu yönde” ifadelerini kullandı. Öncel, “Lüks yabancı markalar faturalarını tüm dünyadaki fiyatları ile regüle edebiliyor ama yabancı ortaklı Türk markası zaten büyük bir rekabet içinde bu regülasyonu yapamıyor ve bu tarz uygulamalar onları çok daha zor durumda bırakıyor. Eşit ve adil değil” diye konuştu.
Bakan Nebati ile bir araya gelecekler
ZMD Başkanı Serhan Tınastepe, yasal sınırın üzerinde zam uygulamasının sınırlı olduğunu ve bazı AVM’lerin sözleşmelerinde yer alan özel şartlardaki duruma göre belirlendiğini anlattı. Asıl sıkıntının ise yabancı ve yabancı ortaklı markalara döviz üzerinden kira uygulaması olduğunu aktaran Tınastepe, “2018’de çıkan dövizle kiralama yasağı kararnamesinin devamlılığından yanayız. Her ne kadar serbest piyasa ekonomisinden yana olsak da Türkiye gelişmekte olan ve dışa bağımlı bir ülke. Böyle ekonomilerde dövizle kira almak akla yatkın bir durum değil. Kiranın bir gecede katlandığı günler yaşadık. 2018’de döviz ikiye katlandı. Geçen ay dolar bir ay içinde 8,3 TL’den 18 TL’ye çıktı, sonra 13 TL’ye geriledi. Ekonomisi dış borca bağlı ülkelerde dövizle kiralama yasağı son derece mantıklı ve uygulanabilir pozitif bir karar. Kararın arkasındayız. Konuyla ilgili olarak ailesi de perakende sektöründe yer alan Bakan Nurettin Nebati’den randevu talep ettik. TOBB Sektör Meclisi olarak görüşeceğiz. Bu markaların ülkeye muazzam katkısı var. Burada satış yapmakla kalmıyor aynı zamanda ihracatçı. Bulunduğu her ülkedeki mağazalarında Türk ürünlerini satıyor” değerlendirmesinde bulundu.
