Yaşı 50 ve daha yüksek olanların hatırlayacağı 1970 li yıllara feri dönelim. Bilgisayar, hayatımıza yeni girmeye başlamıştı ve sadece bazı devlet kurumlarında kullanıma açılmıştı. Hepimiz nasıl çalıştığını neler yapabildiğini yazılı basından ve birbirimizden öğrenmeye çalışırdık. Bazı üniversitelerde ise öğrencilerin nöbetleşe olarak kullanabildiği ve fakültelerde ders olarak okutulmaya başlandığı dönemdi.
Hatırlayacağınız üzere merhum Turgut Özal hükümetinden önce evlerimizde, işyerlerimizde telefon alabilmek için PTT şubelerine sıraya yazılmak gerekliydi ve serbest piyasada da sabit telefon alım satımı karaborsa olarak yapılmaktaydı. Ancak telefon aldığınızda kendinizi şanslı olarak görebilirsiniz ama kullanımı da sabır gerektiren bir eylemdi. Çünkü telefonu açtığınız zaman çevir sesi gelmesi için dakikalarca beklemek zorundaydınız ve şehirlerarası görüşebilmek için de saatlerce beklemek gerekirdi.
Özal iktidara gelince telefon konusunu ele aldı ve hızlı bir şekilde sıra bekleme ortadan kaybolduğu gibi şehirlerarası aramalar da otomatik şekle dönüştü. Tabii ki millet olarak hükümetin telefon ile ilgili atılımını gerekli ve gereksiz şekilde eleştirdik ve bazılarımız “telefon getirip de ne olacak” gibi basit anlamsız eleştirileri yapmaktan geri kalmamıştık dönemde en hızlı yazılı haberleşme ise taahhütlü, iadeli taahhütlü, özel ulak ekspres mektup, telgraf ve teleks idi.
Telefon probleminin çözülmesi ile birlikte ilk olarak iş hayatına faks katıldı ve kullanan işletmeler parmakla gösterilecek kadar azdı. Daha sonra ise çağ atlamamıza sebep olacak İNTERNET kullanımı başladı. İnternet anlam olarak İNTERNATIONAL NETWORK (uluslararası yazılım) kelimelerinin kısaltılması ile elde edilen sözcüktür.
İnternet kullanımı ve doğal olarak bilgisayarlar hızla günlük hayatımızda yayılımını sürdürdü ve artık her işletme tüm kayıtlarını, bilgilerini bilgisayarda depolamaya adım atmış oldu. Bilgisayara geçmeyen işletmeler ise geri kalmış olarak kabul ediliyordu ama sayıları son derece azdı.
Okullarımızda artık bilgisayar eğitimi de verilmeye başlandı daha da ötesi “bilgisayar mühendisliği” fakülteleri açılarak önemli bilim dalları arasında yazılım ve bilgisayar mühendisliği adı ile yerini aldı.
Bu arada mobil telefonlar da hepimizin ayrılmaz parçası haline geldi ve teknolojik olarak hızına yetişilemez bir şekilde değişim gösterdi. Artık akıllı telefonlar kanalıyla internet cebimize kadar geldi ve kullanım için mesai kavramı da ortadan kalkmış oldu. Hepimiz saat kavramına bağlı kalmaksızın günün 24 saatinde haberleşme yazışma olanağına sahip olduk.
İşletmeler açısından bakılacak olursa; gerçekten iş hayatı internet sayesinde çağ atladı. Artık her malın nerede üretildiği, satış ve alış koşulları, kalitesi gibi bilgiler tuşlarla elde edilmeye başladı ve iş hayatı kısa sürede değişime ayak uydurdu. Örneğin internet kullanımı başlamadan önce mal alım işlerini belli birkaç yerden tedarik eden işletmelerin ufku açıldı ve internet ile daha çok tedarik merkezine ulaşma olanağı sağladılar ve araştırma yaparak en optimal çözüm yoluna ulaştılar. Dağıtım işletmeleri için de durum farklı değildi ve değişik ve daha verimli, daha optimal dağıtım kanalları ile iş birliği yapmak konusunda olağanüstü başarı yakaladılar.
Yukarıda bahsettiğim gibi bugün hepimiz internet ile yaşamaktayız ve istediğimiz her türlü bilgi ve kayıtları arama motorları kullanarak öğreniyoruz.
Türkiye İstatistik Kurumunca (TÜİK) gerçekleştirilen “Hane halkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması-2024″in sonuçları açıklandı. Buna göre;
İnternet kullanan bireylerin oranı %88,8 oldu
İnternet kullanım oranı, 16-74 yaş grubundaki bireylerde 2023 yılında %87,1 iken 2024 yılında %88,8 oldu. Cinsiyet ayrımında 2024 yılında İnternet kullanım oranı; erkeklerde %92,2, kadınlarda %85,4 olarak gözlendi.
E-devlet hizmetlerini kullanan bireylerin oranı %73,7 olarak gerçekleşti
Son 12 ay içinde özel amaçla resmi makamların web sitelerini ve uygulamalarını kullanan ve İnternet üzerinden kamu hizmetlerinden yararlanan bireylerin oranı %73,7 oldu. Bu oran, erkeklerde %80,7 iken kadınlarda %66,7 olarak gerçekleşti. E-devlet hizmetlerini kullanan bireylerin oranı yaş grubuna göre incelendiğinde ise bu oranın en yüksek %92,1 ile 25-34 yaş grubunda, en düşük %25,6 ile 65-74 yaş grubunda olduğu görüldü.
Bireylerin e-devlet hizmetlerini kullanım amaçları arasında, %68,6 ile resmi makamlar veya kamu hizmetleri tarafından kendisi hakkında saklanan kişisel bilgilere erişme ilk sırayı aldı. Bunu, %47,9 ile kamu kurumlarından veya kamu hizmetlerinden bir randevu alma veya rezervasyon yaptırma ve %45,1 ile kamu kuruluşlarına ait web sitelerinden bilgi edinme takip etti.
İnternet üzerinden mal veya hizmet satın alma ya da sipariş verme oranı %51,7 oldu
Son 12 ayda İnternet kullanan bireylerin İnternet üzerinden özel kullanım amacıyla mal veya hizmet satın alma ya da sipariş verme (e-ticaret) oranı, 2023 yılında %49,5 iken 2024 yılında %51,7 oldu. Cinsiyete göre İnternet üzerinden mal veya hizmet satın alma ya da sipariş verme oranı erkeklerde %54,1, kadınlarda %49,3 oldu. Bu oran, en son mal veya hizmet satın alma ya da sipariş verme zamanlarına göre incelendiğinde; bireylerin %38,8’inin son 3 ay içinde (2024 yılı ilk 3 ayı) mal veya hizmet satın aldığı ya da sipariş verdiği görüldü.
E-ticaret yapan bireylerin %76,7’si giyim, ayakkabı ve aksesuar satın aldı
İnternet üzerinden 2024 yılının ilk 3 ayı içerisinde mal veya hizmet satın alan ya da sipariş veren bireylerin %76,7’si giyim, ayakkabı ve aksesuar satın aldı. Bunu, %47,5 ile lokantalardan, fast food zincirlerinden, catering şirketlerinden yapılan teslimatlar, %34,0 ile gıda ürünleri, %32,4 ile kozmetik, güzellik ve sağlık ürünleri ve %29,2 ile temizlik ürünleri, kişisel bakım malzemeleri takip etti.
Bu oran cinsiyete göre incelendiğinde; erkeklerin %70,3’ü giyim, ayakkabı ve aksesuar, %49,2’si lokantalardan, fast food zincirlerinden, catering şirketlerinden yapılan teslimatları ve %33,5’i gıda ürünleri; kadınların %83,0’ı giyim, ayakkabı ve aksesuar, %46,6’sı kozmetik, güzellik ve sağlık ürünleri ve %45,9’u lokantalardan, fast food zincirlerinden, catering şirketlerinden yapılan teslimatları satın aldı.
İnternet üzerinden öğrenme faaliyeti gerçekleştiren bireylerin oranı %13,9 oldu
İnternet üzerinden son 3 ay içinde eğitim, mesleki veya özel amaçlar için öğrenme faaliyeti gerçekleştiren bireylerin oranı, 2024 yılında bir önceki yıla göre 4,9 puan azalarak %13,9 oldu. Bu oranın erkekler için %13,7, kadınlar için %14,1 olduğu görüldü.
Bireylerin %86,2’si WhatsApp kullandı
Bireylerin en fazla kullandıkları sosyal medya ve mesajlaşma uygulamaları %86,2 ile WhatsApp, %71,3 ile YouTube ve %65,4 ile Instagram oldu. En fazla kullanılan sosyal medya ve mesajlaşma uygulamaları cinsiyete göre incelendiğinde; erkeklerin en fazla %89,5 ile WhatsApp, %74,7 ile YouTube ve %67,0 ile Instagram uygulamalarını, kadınların %82,9 ile WhatsApp, %68,0 ile YouTube ve %63,9 ile Instagram uygulamalarını kullandığı gözlendi.
İnternet kullanan bireylerin %47,9’u İnternet bağlantılı TV kullandı
İnternet kullanan bireylerin en fazla kullandıkları İnternete bağlı sistem ve cihaz türlerinin sırasıyla %47,9 ile İnternet bağlantılı TV, %10,2 ile robot süpürgeler, buzdolapları, fırınlar, kahve makineleri gibi İnternete bağlı ev aletleri ve %9,7 ile akıllı saat, İnternet bağlantılı spor/direnç bandı, gözlük veya kulaklıklar, güvenlik takip cihazları, İnternet bağlantılı aksesuarlar, İnternet bağlantılı giysi veya ayakkabılar olduğu gözlendi.
Bireylerin %89,2’si cep telefonu veya bilgisayar satın aldığında fiyatın önemli olduğunu belirtti
Son 3 ay içinde İnternet kullanan bireylerin cep telefonu, akıllı telefon, tablet, dizüstü veya masaüstü bilgisayar satın aldığında önemli bulduğu özelliklerin sırasıyla %89,2 ile fiyat, %71,7 ile donanım özellikleri, %67,4 ile marka, tasarım veya boyut olduğu görüldü.
Kaynak: TÜİK
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar