Her köşesi bir cennet olan vatanımız turizm açısından dünya ülkeleri arasında önemli bir yere sahiptir. Dünyanın eşsiz güzelliklerine sahip kıyıları ve denizleri, görülmeye değer mağara ve koylar, eşine az rastlanan tarihi eserler, göller, çağlayanlar gibi birçok özellikleri olan ülkemizde turizm önemli bir gelir kaynağımızdır. Bu bağlamda dünyanın dört bir yanından ziyaretçileri misafir etmemiz en önemli özelliğimiz arasındadır.
Ülkemizin coğrafi yapısı itibariyle Avrupa ülkeleri arasında en gözde ülkelerden biridir. Yaz ve kış aylarında ayrı ayrı faaliyetlere olanak tanıyan her mevsim gezilebilecek, görülebilecek mekanları bitmeyen ülkemizde yabancı ziyaretçi sayısı her geçen yıl artmaktadır. Özellikle ege ve Akdeniz bölgelerinde doluluk oranı yaz aylarında %90 civarındadır.
Ekonomik olarak değerlendirmeye çalışırsak son yıllarda ülkemiz en ucuz tatil beldeleri arasındadır. Yerli ve milli paramızın değer kaybetmesi, yabancılar için son derece ucuz tatil imkânı sağlamaktadır. Döviz kurlarının sürekli yükselmesi nedeniyle yurt dışından gelen ziyaretçiler harcama konusunda sınır tanımamakta ve tabii ki dostlarına anlatmaktan geri kalmamakta bu da bize gelen turist sayısını arttırmaktadır. Yabancı bir emekli bir aylık maaşı ile yurdumuzda rahatça tatil yapabilmekte, istediği alışverişi yapabilmekte iken bizim emekliler de onları sadece seyretmekle yetinmektedir. Çünkü bizde emekliler her dönem en çok ekonomik olarak ezilen kesim oldukları için en kısa süreli tatil bile onlar için hayalden başka bir şey olmamaktadır. Bırakın tatil yapmayı emeklilerimiz memleketlerine bile zor gitmekte hatta gidememektedir.
Yukarıda bahsettiğim gibi turist cenneti olan ülkemizde ne yazık ki otellerden birçoğu yabancılar tarafından işletilmektedir. Ve doğal olarak kazanılan para dışarıya gitmektedir. Otellerin her şey dahil sistemini benimsemesi ise yöre esnafının zararına olmuş, yurt dışından gelen ziyaretçiler otelden dışarı çıkmamaya başladıkları için alışveriş yapmadan dönebilmektedir.
Ortaokul ve lise dönemlerimde yani 1970 li yıllarda okullarda tarihi eserleri koruma kolu, gezi kolu gibi aktif görevler üslenen öğrenciler vardı ve turizm konusunda etkin görevler alırlardı. Örneğin tarihi eserleri koruma kolu, çevredeki tarihi eserleri tespit ettikten sonra gezi kolu tarafından tüm okulla birlikte gezi organize eder, öğretmenlerimiz ise her konuda yardım eder, gidilen yer hakkında, gelecekte olabilecek gelişmeler gibi konularda bizlere bilgi verirlerdi. Şimdilerde bu faaliyetler azaldı veya hiç kalmadı.
Turizm gelirleri bütçemiz açısından da son derece önemli kazancımız olarak kayıtlara geçmektedir. Öncelikle ülkemize döviz girdisi sağlamaları, birbirleri arasında bedava ülkemizin reklamını yapmaları sonucu ziyaretçi sayısının artması bizim için önemlidir. Özellikle dövize ihtiyacımız olan dönemlerde yaz sezonunun gelmesini ve döviz girdisinin artacağından dolayı kurların düşmesini bazen iple çekiyoruz.
Günümüzde özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde geçtiğimiz yaz aylarında beklenen doluluk oranına ulaşılamadığında oteller önce %10 daha sonra %50 indirim yapmak zorunda kaldıkları halde gene ziyaretçiler gelmedi. Diğer taraftan döviz kurlarının 3-4 ay yatay seyretmesi de ihracatçılar ve turizm sektörü açısından olumsuz bir gelişmedir. Çünkü giderler yüksek enflasyondan dolayı sürekli yükselirken gelirler sabit kalmakta, bu durum işletme karlarını negatif yönde etkilemektedir. Başka bir konu da içinde bulunduğumuz ekonomik kriz nedeniyle yerli vatandaşlarımızın tatile gitmemeleri, daha da ötesi memleketlerine bile gidememesidir. Otobüs ve uçak biletlerinin sürekli artan fiyatları başta olmak üzere diğer tatil giderlerini karşılayamama veya geleceğe dönük hesaplar nedeniyle evlerinde kalma isteği turizm sektöründe beklenmeyen pozisyonlara neden olmuştur.
2024 yılı 4. Çeyrek turizm istatistikleri geçtiğimiz günlerde TÜİK tarafından yayınlandı. Buna göre;
Turizm geliri 2024 yılında %8,3 arttı
Turizm geliri 2024 yılında bir önceki yıla göre %8,3 artarak 61 milyar 103 milyon 419 bin dolar oldu. Ziyaretçilerden elde edilen turizm geliri 60 milyar 497 milyon 18 bin dolar, transfer yolculardan elde edilen turizm geliri ise 606 milyon 401 bin dolar oldu. Ziyaretçilerin turizm gelirinin %17’sini ülkemizi ziyaret eden yurt dışı ikametli vatandaşlar oluşturdu.
Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile organize etmektedirler. Ziyaretçilerden elde edilen bu yılki gelirin 43 milyar 92 milyon 544 bin dolarını kişisel harcamalar, 17 milyar 404 milyon 474 bin dolarını ise paket tur harcamaları oluşturdu.
Turizm geliri geçen yılın aynı çeyreğine göre %14,5 arttı
Turizm geliri Ekim, Kasım ve aralık aylarından oluşan IV. çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %14,5 artarak 13 milyar 788 milyon 36 bin dolar oldu. Ziyaretçilerden elde edilen turizm geliri 13 milyar 650 milyon 267 bin dolar, transfer yolculardan elde edilen turizm geliri ise 137 milyon 769 bin dolar oldu. Ziyaretçilerin turizm gelirinin %19,5’i ülkemizi ziyaret eden yurt dışı ikametli vatandaşlardan elde edildi.
Bu çeyrekte ziyaretçiler tarafından yapılan harcamaların 9 milyar 941 milyon 310 bin dolarını kişisel harcamalar, 3 milyar 708 milyon 957 bin dolarını ise paket tur harcamaları oluşturdu.
Ziyaretçi sayısı 2024 yılında %9 arttı
Ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 2024 yılında bir önceki yıla göre %9 artarak 62 milyon 232 bin 447 kişi oldu. Bunların %15,4’ünü 9 milyon 599 bin 727 kişi ile yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu.
Yıllık olarak geceleme yapanların gecelik ortalama harcaması 97 dolar, yurt dışında ikamet eden vatandaşların gecelik ortalama harcaması ise 63 dolar oldu.
Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı çeyreğine göre %11,6 arttı
Ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 2024 yılı IV. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %11,6 artarak 13 milyon 917 bin 894 kişi oldu. Ziyaretçilerin %17,4’ünü 2 milyon 416 bin 884 kişi ile yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu.
Bu çeyrekte ülkemizde geceleme yapan ziyaretçilerin gecelik ortalama harcaması 97 dolar oldu. Yurt dışında ikamet eden vatandaşların gecelik ortalama harcaması ise 60 dolar oldu.
Bu yıl ziyaretçilerden elde edilen turizm geliri içerisindeki paket tur harcamalarının payı %28,8, yeme içme harcamalarının payı %19,4, uluslararası ulaştırma harcamalarının payı ise %12,5 oldu. Bir önceki yıla göre paket tur harcamaları %22,7, yeme içme harcamaları %7,4 ve uluslararası ulaştırma harcamaları ise %0,9 arttı.
Bu çeyrekte ziyaretçilerden elde edilen turizm geliri içerisindeki paket tur harcamalarının payı %27,2, yeme içme harcamalarının payı %20,7, uluslararası ulaştırma harcamalarının payı ise %13 oldu. Bir önceki yılın aynı çeyreğine göre paket tur harcamaları %23,2, yeme içme harcamaları %26,3 ve uluslararası ulaştırma harcamaları %5,2 arttı.
Bu yıl ziyaretçiler ülkemizi %64,9 ile en çok “gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler” amacıyla ziyaret etti
Yıllık olarak ziyaretçilerin geliş amaçlarında birinci sırada %64,9 ile “gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler” yer alırken yurt dışı ikametli vatandaşlar ülkemize %69,6 ile en çok “akraba ve arkadaş ziyareti” amacıyla geldi.
Bu çeyrekte ziyaretçilerin geliş amaçlarında birinci sırada %62,4 ile “gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler” yer alırken yurt dışı ikametli vatandaşlar ülkemize %69,4 ile en çok “akraba ve arkadaş ziyareti” amacıyla geldi.
Turizm gideri 2024 yılında %8,2 azaldı
Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın harcamalarından oluşan turizm gideri, 2024 yılında %8,2 azalarak 7 milyar 741 milyon 2 bin dolar oldu. Bunun 6 milyar 312 milyon 625 bin dolarını kişisel, 1 milyar 428 milyon 377 bin dolarını ise paket tur harcamaları oluşturdu.
Turizm gideri geçen yılın aynı çeyreğine göre %10,4 azaldı
Turizm gideri, geçen yılın aynı çeyreğine göre %10,4 azalarak 2 milyar 131 milyon 329 bin dolar oldu. Bunun 1 milyar 739 milyon 794 bin dolarını kişisel, 391 milyon 535 bin dolarını ise paket tur harcamaları oluşturdu.
Yurt dışını ziyaret eden vatandaşlar 2024 yılında %2,9 arttı
Yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı 2024 yılında %2,9 artarak 11 milyon 390 bin 520 kişi oldu. Bunların kişi başı ortalama harcaması 680 dolar olarak gerçekleşti.
Yurt dışını ziyaret eden vatandaşlar geçen yılın aynı çeyreğine göre %14,3 azaldı
Bu çeyrekte yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %14,3 azalarak 2 milyon 691 bin 402 kişi oldu. Bunların kişi başı ortalama harcaması 792 dolar olarak gerçekleşti.
AÇIKLAMALAR
Uluslararası transfer yolcular, ülkemizin ekonomik bölgesine girip yasal bölgesine girmedikleri için ziyaretçi olarak kabul edilmemektedir. Bununla birlikte uluslararası transfer yolcuların ülkemizdeki gümrüksüz alanlarda yaptıkları alışveriş, yeme-içme ve dinlenme harcamaları uluslararası kılavuzlara göre turizm harcaması olarak değerlendirilmektedir. 2024 yılı 4.çeyrek itibari ile bu harcamalara ilişkin verilere ulaşılmış olup 2020 yılından itibaren hesaplamalara dâhil edilmiştir.
Kaynak: TÜİK
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar