Yasemin SALİH
Kurdaki hareketlilik, artan enflasyon tüm çalışanlarda 2022 ücret zamlarıyla ilgili büyük bir beklenti yarattı. 2022 yılına ilişkin ücret zamlarıyla ilgili geniş bir araştırma yapan Mercer ve PERYÖN, şirketlerin değişen ekonomik koşullarda gösterdikleri refl eksi ortaya koydu. Son araştırmadan kısa bir süre sonra brüt asgari ücretin açıklanmasının ardından araştırmayı yenilediklerini ve farklılıklar kaydettiklerini belirten Mercer Türkiye CEO’su Dinçer Güleyin, Dünya Web TV’ye yeni yıl zamlarını değerlendirdi.
Mercer ve PERYÖN’ün asgari ücret belirlendikten sonra aralık ayında yaptıkları son araştırmada şirketlerin hemen yeni bir aksiyon aldıkları görüldü. 673 şirketin katıldığı araştırmada 2022 yılı için ücret artış beklentisinin ortalama yüzde 32 olarak öne çıktığını söyleyen Dinçer Gürleyin, önceki gün açıklanan aralık ayı yıllık enflasyon oranından sonra durumun değişeceği bilgisini verdi. Gürleyin, “Her ay yaptığımız araştırmalarda şirketlerin yıllık enflasyon oranının birkaç puan üzerinde zam yapma kararında olduklarını gördük. Son açıklanan yıllık enflasyondan sonra da aynı eğilimin gerçekleşeceğini öngörüyorum” dedi. TÜİK’in aralık ayı yıllık enflasyon oranı yüzde 36,08 olarak açıklandığı düşünüldüğünde şirketlerin yüzde 36-40 bandında ücret zammı yapacakları ortaya çıkıyor.
Yetenek sıkıntısı öne çıktı
Dinçer Gürleyin’e göre şirketlerin çalışanları enflasyon karşısında güvenceye alma eğilimi, biraz da mecburi. “Çünkü geçirilen bu zor dönemden dönüşümü sağlayacak yetenekler öne çıktı. Türkiye ve dünyada büyük bir istifa furyası var. Bunun nedeni yüzde 55 oranında ücret olarak belirlendi. Yüzde 27 oranında da tükenmişlik öne çıkıyor. Bu yetenekler olmadan pandeminin getirdiği dönüşüm ve zor sürecin atlatılamayacağının bilincinde olan şirketler, ihtiyaçları görmezden gelemez” diyor Gürleyin.
Mercer ve PERYÖN’ün son araştırmasında ücret artış bütçesi en yüksek olan sektörlerin yüzde 35 ile kimya, enerji, lojistik ve perakende sektörleri olduğu görülüyor. Dinçer Gürleyin, araştırmaya katılan şirketlerin yüzde 32’sinin 2021’de ek zam yaptıklarına dikkat çekti. Gürleyin, “Ek zam yapmayı planladığını söyleyen şirketlerin oranı yüzde 14. Yani şirketlerin toplamda yüzde 46’sı, 2021’deki ekonomik gelişmelere refleks gösterdi ya da göstermeyi düşünüyor” dedi. Araştırmaya göre ek zam yapanların yüzde 58’i bunu 2021 zamlarına dahil etti. Ancak yüzde 15’lik kesim ise bu ek artışı 2022 bütçesinden kaydırdı. Bu kaydırmanın 2022 zam oranını etkileyip etkilemeyeceğini sorduğumuz Gürleyin, “Sanmıyorum. Bu ekonomik iklim sürekli hale gelirse şirketler çalışanların ihtiyaçlarını gözetmek zorunda. Bırakın azaltmayı, zam dönemleri 1990’larda olduğu gibi yılda birkaç kez olacak şekilde artırılabilir. Bunu değerlendiren şirketler var” yanıtını verdi.
Mavi yakaya zam daha yüksek
Dinçer Gürleyin’in verdiği bilgilere göre şirketlerin ücret yaklaşımlarında yerli ve yabancı kökenliler arasında bir fark yok. Zamlara kariyer kırılımı olarak bakıldığında görece daha yüksek artışın mavi yakada gözlemlendiğini aktaran Gürleyin, şu bilgileri verdi: “Asgari ücret açıklandıktan sonra firmaların mavi yaka için öngördükleri ortalama artış oranı yüzde 35’ti. Ancak bu enflasyon oranının açıklanmasından sonra artacaktır. Şirketlerin yüzde 50’si brüt asgari ücretteki artışı tüm maaş bantlarına yansıtacağını bildirdi. Yüzde 35’i ise görece yeni oluşan asgari ücrete yakın maaş alanlara bu farkı yansıtacağı bilgisini verdi. Yükselen enflasyon, artan geçim maliyeti bazı şirketlerin maaş artış dönemlerini de gözden geçirmelerine neden oldu.”
Elektrik, ısınma, internet ödemelerine destek
Mercer Türkiye CEO’su Dinçer Gürleyin’in dikkat çektiği bir başka konu da yan haklar oldu. Yan hakların her zamankinden daha kritik hale geldiğini söyleyen Gürleyip, şirketlerin bu konudaki eğilimlerini şöyle aktardı: “Burada da kendini farklılaştıran kurumlar yeteneği elde tutmada avantaj elde edeceklerdir. Şirketlerin önemli bölümü yan haklar politikasını değiştirmediğini belirtiyor. Ancak kayda değer oranda şirket de esnek çalışma döneminde internet ödeneği, elektrik ödeneği, ısıtmasoğutma ödeneği, ofis ekipmanı desteği ya da ödeneği gibi eklemeler yaptı. Yemek ödeneğinde bir artış görüyoruz çünkü esnek çalışma döneminde mesailer daha yoğun geçiyor. Çalışanların yemek yapmaya vakitleri yok. Hane halkının da beslenmesi gerekiyor. Bu nedenle şirketlerin yüzde 30’u yemek ödeneğini artırdığını ifade etti.”
Ücret artış dönemleri ocak ayına kayıyor
Mercer Türkiye CEO’su Dinçer Güleyin’in verdiği bilgiye göre, asgari ücretli çalışan oranı en yüksek olan sektörler sırasıyla perakende, hizmet ve lojistik olarak öne çıkarken, ankete katılan firmaların yüzde 78,6’sı asgari ücret, enflasyon ve performans artışlarını aynı dönemde gerçekleştireceklerini belirtiyor. Artış dönemi için de ocak ayını planladıklarını söylüyorlar. Firmaların yüzde 14’ü asgari ücret ve enflasyon artışını aynı anda, performans değerlendirme artışını farklı ayda gerçekleştireceğini belirtiyor. Firmaların yüzde 7,4’ü enflasyon, asgari ücret ve performans artışlarını farklı aylarda gerçekleştireceğini söylüyor.
